Twee financieel-industriële operaties van super-formaat verrassen Italië.

HELEMAAL ONVERWACHT werd op 1 september de herstrukturering aangekondigd van de financiële groep Gemina. Daarin zetelen tot nu zeven ondernemingen met uiteenlopende aktiviteiten. Belangrijkste opzet van de ingreep is het opslorpen van Ferfin, de holding die een groep banken overnam van wijlen Raul Gardini. Landbouw- en chemiemagnaat Gardini pleegde twee jaar geleden zelfmoord, omwille van betrokkenheid bij korruptie in de chemische sektor.

De grootste aandeelhouders van het oude en toekomstige Gemina zijn Fiat van Gianni Agnelli en Mediobanca. Deze partikuliere zakenbank, waarin Fiat belangen heeft, wordt algemeen beschouwd als het cenakel van ’s lands financieel-ekonomisch leven. Al komt ze niet voor in de “Wie is wie in Italië”, evenmin als de naam van haar ere-voorzitter Enrico Cuccia. Alles wijst erop dat de operatie SuperGemina hoofdzakelijk het werk is van deze tachtigjarige maar geraffineerde manager. Alles draagt zijn stempel : de diskretie waarmee de zaak is afgehandeld, het geduld waarmee hij zijn strategie ontwikkelde om tegenstanders uit de financiële sektor te verzoenen en het feit dat de transaktie aan geen enkele partner een lire kost, want uitgevoerd via aandelenruil.

La Repubblica beschreef de vossestreek van Cuccia met enig cynisme. Een week later verzakelijkte echter de toon van de krant van Carlo De Benedetti. Want toen moest verslag worden uitgebracht over de tussenkomst van Mediobanca om er een groep banken van te overtuigen garant te staan voor een kapitaalsverhoging van 2.900 miljard lire (55 miljard frank) bij de groep-De Benedetti. Dat vers geld moet dienen om de verliezen van de voorbije jaren in de onderneming Olivetti aan te zuiveren en een nieuw industrieel beleid te lanceren. “De laatste kans voor Olivetti”, blokletterde onder andere de Britse Financial Times.

KONCENTRATIE.

De beurswereld was aanvankelijk alles behalve opgetogen. Het bekend maken van de twee operaties veroorzaakte een koersdaling van de aandelen van de bedrijven uit de stallen Gemina en De Benedetti. Maar zoals vaak het geval is na ophefmakende ingrepen, viel de volgende dagen rekuperatie te noteren.

In de Gemina-zaak was er ook protest tegen de voorgenomen “klandestiene” verschuiving van participaties onder grote spelers, die de kleine papierhouders in de kou zet. De Bankkommissie zag echter geen graten in het maneuver. De affaire-De Benedetti heeft dan weer gevolgen op het stuk van werkgelegenheid : wereldwijd staan vijfduizend arbeidsplaatsen op de tocht. De vakbonden zijn alert, nadat vorige herstruktureringen al banen kostten. De Italiaanse Olivetti-werknemers staakten inmiddels spontaan.

Als de operaties over enkele weken slagen, staat er nog meer op het spel. SuperGemina koncentreert dan een aanzienlijke hap van Italiës produktie-apparaat in weinig (privé-)handen vitale sektoren als energie, chemie en voeding inbegrepen. Volgens sommigen kan de kontrole nog versmallen tot een Fiat-aangelegenheid. Dat hangt af van wie gedelegeerd bestuurder wordt. Het dagelijks beleid van Fiat berust bij Cesare Romiti, diens zoon Maurizio is nummer twee in Mediobanca en Cuccia lijkt er voor te voelen hem in de SuperGemina-zetel te zetten.

De Fiat-schaduw duikt nog elders op. Vorig jaar kende de regering van Carlo Azeglio Ciampi in extremis de ontwikkeling van een mobilofoonnet toe aan een consortium waaraan De Benedetti deelneemt. Verliezers waren de gelegenheidpartners Fiat en Fininvest van Silvio Berlusconi. De bisschop van Ivrea, waar de hoofdzetel van Olivetti is gevestigd, liet nu verstaan dat “politiek-ekonomische krachten” wel eens aan het werk zouden kunnen zijn om de intrede op de telekommunikatiemarkt te bemoeilijken van De Benedetti, die ooit nog gedelegeerd bestuurder was bij Fiat.

In het perslandschap, dat al in weinig handen is, brengt de operatie-Gemina verdere koncentratie teweeg. De redakties van La Stampa (Fiat), van de massakranten Corriera della Sera en Corriera dello Sport (Gemina), van Il Messagero (Ferfin) en van La Reppublica hebben een onderhoud gevraagd met Europees kommissaris voor Kunkurrentie Karel Van Miert.

Na enkele schuchtere negatieve reakties tegen de zetten van Cuccia, bleek de politieke wereld meer begaan met andere stof. Zoals het aanhoudend duel over vervroegde verkiezingen en het bevel tot ondervraging in een korruptiedossier van de jongste twee voorzitters van de sociaal-demokratische partij PDS, Massimo D’Alema en Achillo Occhetto. Opvallend genoeg bleef vooralsnog een officieel standpunt uit van de instellingen ter beteugeling van dominerende posities op ekonomisch vlak en/of in het uitgeversveld (de Antitrust-autoriteit en Mediagarant). Het zit de kleine Italiaan dan ook hoog dat financieel-ekonomische reuzen hun zin kunnen doen, terwijl hij “zich elke ochtend bij het opstaan afvraagt of hij straks nog werk zal hebben of op straat zal staan. ” Zoals een lezer, die voorlopig nog werk heeft, recent naar zijn krant schreef. De roep naar welafgelijnde regels, die de demokratie in al haar aspekten veilig moet stellen, is nochtans een vast onderdeel van menig discours, sinds Silvio Berlusconi met zijn Forza Italië de politieke scène bestormde. Maar het woord is vluchtig.

Marcel Meeus

Gianni Agnelli, gezicht van Fiat : de financieel-ekonomische macht komt in almaar minder handen terecht.