Toen Gaston Eyskens in de nadagen van zijn leven aan zijn monumentale memoires werkte, schreef hij ook een nawoord, ‘De avondstond’: ‘Ik verdiep mij dikwijls in de Bijbel en de Heilige Schrift. Soms denk ik aan de dood, maar ik ben bereid hem te aanvaarden.’ Die woorden waren tekenend voor de Vlaamse katholieke staatsman en intellectueel die Eyskens was: zonder complexen getuigde hij van zijn geloof, en van de markante plaats die het innam in zijn leven. Ook al was de CVP geen kerkelijke partij meer, het geloof – het katholieke geloof, maar dat was toen een pleonasme – was wel de basis voor de unieke politieke kracht van die partij. En die christelijke ‘c’ was haar unique sellingpoint: de verzamelde politieke concurrentie beet zich de tanden stuk op de partij die zichzelf beroemde op wat voor zo veel Vlamingen wezenlijk was: hun katholiek geloof, hun gelovige ‘aard’.
Vandaar dat de liberalen met Omer Vanaudenhove en de socialisten, eerst met Leo Collard en later met Karel Van Miert, zichzelf moderniseerden door hun partijrangen – die van de weeromstuit natuurlijk militant antikatholiek waren – open te stellen voor katholieken. Van de jaren zestig tot de jaren tachtig was die strategie hip en blits, en zowel Vanaudenhove als Van Miert boekte er niet alleen eclatante electorale successen mee, ze werden en worden door hun achterban nog altijd als halve heiligen vereerd. Vanwege hun ongecomplexeerde omgang met het (katholieke) geloof.
Zou een Karel Van Miert zich nog herkennen in de Wetstraat van vandaag? Een gelovig parlementslid is nog net geen rariteit, maar bijzonder is hij of zij alvast wel. In liberale en zelfs in groene kringen moet je met een vergrootglas zoeken naar gelovige politici, of het moet een moslim(a) zijn. De SP.A telt nog een handjevol christelijke of katholieke parlementsleden, een paar van de laatste verruimers uit de Stevaert-jaren. Bij CD&V, VB en N-VA zijn er meer praktiserende gelovigen, maar ook in die partijen gaat het om een (kleine) minderheid. Dat is logisch en zelfs democratisch: de secularisatie van Vlaanderen heeft zich gewoon weerspiegeld in de samenstelling van de ‘verkozenen des volks’.
Maar terwijl de gelovige uit het parlement verdween, is God meer dan ooit in de Wetstraat aanwezig. Zie de pogingen om de euthanasiewet al dan niet te verruimen tot minderjarigen en wilsonbekwamen. Zie de jaarlijks terugkerende discussies over het ritueel slachten. Zie het eindeloze hoofddoekendebat. Zie de opschudding die de nozems van Sharia4Belgium veroorzaken. Zie het debat bij de sociale partners over het afschaffen van wettelijke feestdagen als pinkstermaandag of Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart. Zie de kwestie van de Belgische moslimjongeren in Syrië. Het afgelopen jaar is er in de verzamelde parlementen van dit land meer gedebatteerd en gepraat over God en zingeving dan over B-H-V. In het buitenland is dat trouwens niet anders. Overal ter wereld wordt betoogd, zelfs gevochten voor en tegen de invoering van het homohuwelijk, wat in België al sinds 2003 bestaat. En in Hongarije duikt het smerige spook van het antisemitisme weer op.
En niet alleen in het buitenland, ook in België gaan veel politici en commentatoren telkens opnieuw in een kramp bij levensbeschouwelijke debatten. Hoe meer het algemene godsgeloof verdween, hoe hardnekkiger sommigen hun eigen demonen najagen. En hoe onverzoenlijker men zich opstelt, hoe langer een breed gedragen politieke oplossing uitblijft. En hoe verder de besluitvorming achterop zal hinken bij de samenleving. Want elk jaar verschijnen er meer hoofddoeken op straat. Elk jaar blijven meer winkels open en wordt er meer gewerkt op feestdagen die niet meer algemeen gevierd worden. En ooit zal ook een nieuwe euthanasiewet de nieuwe medische inzichten en feiten wel volgen. Telkens staan verkozenen en opiniemakers erbij en kijken ernaar, al die godjes in het diepst van hun gedachten.
Walter Pauli
Terwijl de gelovige uit het parlement verdween, is God meer dan ooit aanwezig in de Wetstraat.
