53 pagina’s volschrijven over een onafhankelijk Kosovo, zonder het woord onafhankelijkheid te gebruiken. Men moet wel van erg diplomatieken huize zijn om het te presteren.
Omdat die onderhandelingen niet veel hebben opgeleverd, en er toch ooit een oplossing moet komen, heeft Ahtisaari ten slotte zelf een compromis op papier gezet. Dat voorstel legt hij op vrijdag 10 november opnieuw voor aan de zogenaamde Contactgroep voor Kosovo (Rusland, Frankrijk, Italië, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten). ‘Hoewel het om een voorlopige tekst gaat, is de inhoud ervan vorige week al naar de plaatselijke pers gelekt’ zegt Franklin De Vrieze, die in Kosovo politiek adviseur is bij de Organisatie voor Vrede en Samenwerking in Europa (OVSE). ‘Men wil de publieke opinie in Kosovo, en vooral in Servië mentaal voorbereiden op wat komt.’
‘Maar ze zijn voorzichtig geweest. In heel het ontwerp, dat 53 pagina’s telt, wordt het woord onafhankelijkheid zorgvuldig vermeden. En het bestuur over Kosovo, dat nu officieel nog bij de Verenigde Naties berust, wordt volgens de tekst enkel overgedragen aan een Internationaal Civiel Bestuur, dat zal worden geleid door een afgevaardigde van de Europese Unie. De voorlopige Kosovaarse regering zal het moeten stellen met enkele bijkomende bevoegdheden, terwijl de Servische minderheid in Kosovo uitgebreide garanties krijgt over zijn rechten en zijn veiligheid. Volgens de ontwerptekst zou Kosovo wel al internationale verdragen mogen sluiten, en het lidmaatschap aanvragen van internationale organisaties zoals de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds.’
Door het woord onafhankelijkheid te weren, moeten niet alleen de publieke opinie in Servië, maar ook de regeringen van Rusland en China worden ontzien. Die twee landen hebben een vetorecht in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties en kunnen daar elke mogelijke oplossing blokkeren. Zowel de Russen als de Chinezen zijn zich bewust van die macht, en vooral Moskou lijkt aan te sturen op een diplomatieke ruilhandel. Waardoor de Georgische ‘autonome republieken’ Abchazië en Noord-Ossetië, die in hun separatisme door Rusland worden gesteund, ineens ook belangrijk kunnen worden in de Kosovaarse huiskamer. ‘Je zou verbaasd zijn’, zegt De Vrieze, ‘hoe goed de gemiddelde Kosovaar intussen op de hoogte is van de politieke situatie in Georgië.’
Algemeen wordt verwacht dat een resolutie van de Veiligheidsraad over Kosovo op z’n vroegst in februari of maart 2007 mogelijk is. Want in december of januari vinden in Servië nog parlementsverkiezingen plaats. Niemand wil de extreemrechtse Radicale Partij – die dreigt dat ze Kosovo desnoods gewapenderhand weer wil inlijven en die nu al een derde van het Servische kiespubliek verleidt – nog een duwtje in de rug geven.
Een volgende stap, een nieuwe resolutie van de Veiligheidsraad op basis van Ahtisaari’s werkdocument, zal dan nog pas in werking treden na een overgangsperiode van drie maanden. Kort samengevat: op z’n vroegst in juni 2007 kan Kosovo over een nieuw statuut beschikken.
Maar dat uitstel lijkt de voorstanders van een onafhankelijk Kosovo weinig te deren. Zodra de nieuwe resolutie van kracht is, kan het Kosovaarse parlement probleemloos zélf de onafhankelijkheid uitroepen. Waarna veel landen, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk op kop, die onafhankelijkheid wel zullen erkennen.
En Servië? Als alles volgens plan verloopt, zal in Belgrado nog altijd een regering van lopende zaken aan het bewind zijn op het moment dat in Pristina de juichkreten opstijgen. En als er daarna een nieuwe Servische regering is gevormd, kan die haar handen in onschuld wassen, vervolgens de Kosovokwestie proberen te begraven, en zich met andere problemen beginnen bezig te houden.
Gerry Meeuwssen
