Naast artificiële genetische manipulatie van gewassen bestaat er ook een ‘natuurlijke’ vorm van genetische manipulatie, zo toont recent onderzoek opnieuw aan. Zal Europa daar soepeler mee omgaan?
Genetische manipulatie van landbouwgewassen is geen moderne ontwikkeling. Als technologie die door mensen bedacht is om de productiviteit van onze landbouw op te drijven, is het wel een moderne uitvinding. Maar onderzoek in Proceedings of the National Academy of Sciences toont aan dat genetische manipulatie al duizenden jaren een neveneffect is van de veredeling van planten.
De voorlopers van de moderne landbouwers hadden al snel door dat ze de productie van gewassen konden verbeteren door stukken van één plant te enten op een andere. Het onderzoek heeft uitgewezen dat de twee planten genetisch materiaal kunnen uitwisselen, inbegrepen celkernen én mitochondriën: structuurtjes die als de motor van een cel fungeren en kleine aantallen genen bevatten. Het bewijs werd geleverd door twee soorten tabaksplanten, waarvan eentje met afwijkende mitochondriën, op elkaar te enten.
Het inzicht doet de grenzen tussen artificiële manipulatie en de natuur vervagen. Het resultaat wordt grondig geëvalueerd om te kijken in welke mate enten als een methode voor het genetisch manipuleren van plantengewassen kan worden ingezet. Er wordt al gedacht aan het creëren van een kruising tussen tomaten en pepers.
Het is de vraag of de Europese autoriteiten soepeler zullen omgaan met deze vorm van genetische manipulatie dan met wat al beschikbaar is. Er is al debat over de vraag of het sleutelen aan het genoom van een bepaalde soort om de productiviteit van sommige genen op te drijven, als een vorm van genetische manipulatie moet worden beschouwd. Meestal wordt genetische manipulatie herleid tot het inbrengen van genen uit andere soorten in een plant, bijvoorbeeld om gewassen resistent te maken tegen ziektes.
René Custers van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie waarschuwde er met een aantal collega’s in het blad Trends in Plant Science voor dat het Europese besluitvormingsproces een hinderpaal vormt voor de ontwikkeling van genetisch gemanipuleerde bomen. Bomen kunnen zo worden bijgestuurd dat ze meer papier opleveren of bio-energie produceren, wat ‘belangrijke socio-economische en milieuvoordelen zou opleveren, die daarenboven de transitie naar een koolstofarme economie kunnen vooruithelpen’.
Maar de Europese autoriteiten talmen zo lang met het nemen van beslissingen dat de ontwikkeling van de technologie in gevaar komt. Het onderzoek van de extra eisen die Europa stelt, wordt geremd door het feit dat het lang duurt voor bomen bruikbare resultaten opleveren, omdat ze veel tijd nodig hebben om te groeien. Daardoor zullen de commerciële vruchten van deze technologie, die mee in België ontwikkeld werd, vooral in het buitenland geoogst worden.
DOOR DIRK DRAULANS
De commerciële vruchten van mee in België ontwikkelde technologie zouden vooral in het buitenland geplukt worden.
