Voor puristen was het een uitgemaakte zaak: de muziek uit Azerbeidzjan was een bizar folkloristisch mengsel, een flauw afkooksel van de Iraanse traditie. Geklemd tussen de Zwarte Zee en de Kaspische Zee, gelegen tussen oost en west, was Azerbeidzjan een klassiek doorgangsgebied. Alexander de Grote liet er zijn sporen na, en ook de expedities van de islam en later van Gengis Khan nestelden zich in het collectieve geheugen. Daarna zwaaiden de Ottomanen en de Russen er de plak, tot de onafhankelijkheid in 1991. Maar juist die verschillende tradities, dat schipperen tussen assimilatie en eigenheid maken de kracht uit van de Azerbeidzjaanse cultuur.

De klassieke mugham-muziek is eenstemmig, met een uitgebreid en geraffineerd systeem van toonsoorten en ritmes. In de instrumentale en vocale suites zoeken muzikanten een evenwicht tussen de improvisatie en de vaste contouren van hun composities. Zangers hebben een uiterst flexibele stem. Schijnbaar moeiteloos schakelen ze over van kop- naar borststem: snel en krachtig, maar altijd verfijnd. Ook dat is Azerbeidzjan: het midden houden tussen de volkse robuustheid en het klassieke raffinement. In buurland Iran bijvoorbeeld is het onderscheid tussen die twee tradities veel scherper. Ook de poëzie laveert tussen twee uitersten: van transcendent tot aards, van de goddelijke liefde tot de liefde tussen man en vrouw.

In het trio Jabbar Karyagdy draait alles rond zanger Zabit Nabiev. Met de kracht van zijn stem probeert hij de twee instrumentalisten te inspireren. Zijn stemming mag dan wel eens wisselen, de verbluffende vocale capriolen en buitelingen doen het altijd. Het ene moment reciteert Nabiev op één toon, even later schiet hij de hoogte in en produceert hij trefzekere glissando’s en wilde tremolo’s. Met uitbundige ritmes op een tamboerijn zweept hij het geheel nog meer op. Mohlet Muslimov (luit) en Fakhreddîn Dadashev (knievedel) zijn doorgewinterde begeleiders. Beiden doceren ze het mugham-repertoire aan het Staatsconservatorium van de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe. Na 15 jaar hebben ze een onwaarschijnlijk precies samenspel bereikt.

Jabbar Karyagdy, op 29 januari om 20 u.30 in het Nieuwpoorttheater, Nieuwpoort 31-35 in Gent. Dit concert maakt deel uit van een drieluik ‘Focus op het Oosten’ met op 27 januari muziek van de Oeigoeren (China) en op 28 januari traditionele liederen uit Tibet. Tickets: 09/265.91.65 (Gele Zaal) of bij Fnac.

Cd’s: “Azerbaijan/Land of Flames” (PAN 2012), “Rast Destgah” (PAN 2017), “Uzundära” (PAN 2034).

Johan Van Acker