‘Lamrabet heeft iets te zéggen’, stond begin vorig jaar in dit blad. Met haar eerste roman, Vrouwland, levert de Antwerpse Rachida Lamrabet daar opnieuw een klinkend bewijs van. Vrouwland, dat is het Westen, in het boek in concreto Europa. Want daar is iedere fiere fallofoor verschrompeld tot een eerloos lulletje lampenkatoen en is de Vrouw de baas, dat weet iedereen. En ‘welke vent aanvaardt onderdanig- heid’? ‘Als een vrouw geen schaamte meer kent en zich begint te gedragen als een vent, dan is het einde niet ver meer.’ (Zich gedragen als een vent: zomaar een eigen mening hebben, bijvoorbeeld. Een dissidente mening dan ook nog eens.) Nee, zulke gruwelen zult gij uit uw midden wegdoen, vinden de Marokkanen Abdelkader en Mounir.
De Antwerpse Mara, voorheen Mariam, ziet dat anders. Zij wil vrij zijn. Daartoe heeft ze moeten breken met haar familie en haar gemeenschap – een gemeenschap die al zo lang in de marginaliteit zit ‘dat we diegenen die zichzelf eruit willen werken, met man en macht naar beneden trekken’. Zij is politica geworden. Niet uit innerlijke overtuiging, maar omdat het haar gevraagd is. Bij een verkiezing wint zij, dit toonbeeld van geïntegreerde allochtoonse geslaagdheid, ook massaal veel stemmen – en ontdekt dan dat ze door haar partij is misbruikt. Het verleden dat haar vervolgens inhaalt, komt in de vorm van een brief. Van Younes, een jongen die ze als schoolmeisje tijdens een zomervakantie in Marokko haar jawoord had gegeven. Hij had dat wél ernstig opgevat. Jaren later waagt hij de oversteek naar ‘Vrouwland’. En verdrinkt. De brief die hij voor haar bij zich had, zal niettemin aankomen. En dan begint de grote reis terug: samen met Marwan, haar in de criminaliteit verzeilde broer, en de al genoemde Abdelkader, een neef van Younes, begeeft Mara zich naar de plek waar Younes’ lijk is aangespoeld. Dat moet nu eenmaal – Younes roept haar in dromen naar zich toe. Magisch realisme is zelden een goed idee, zo ook hier, maar het boek is sterk genoeg om het verteerbaar te maken.
Lamrabet vertelt het verhaal door haar verschillende personages, ze zet hun standpunten allemaal netjes naast elkaar en oordeelt niet. Impliciet evenwel, al was het alleen al maar doordat ze driekwart van de pagina’s van het boek toebedeeld krijgt, weegt Mara’s verhaal zwaarder. Hoe zou het haar verder zijn vergaan? Dit is zo’n boek waarbij je je dat na het lezen van de laatste zin afvraagt.
RACHIDA LAMRABET, VROUWLAND, MEULENHOFF/MANTEAU, ANTWERPEN/AMSTERDAM, 239 BLZ., 22,50 EURO.
Herman Jacobs
