Jan Renders, de voorzitter van de christelijke arbeidersbeweging ACW, kijkt met stijgende verbazing naar de formatie. Zijn grote vrees is dat de sociale thema’s zullen weggeveegd worden in een communautaire tornado.

Jan Renders had zich de regeringsonderhandelingen wel enigszins anders voorgesteld. Net zoals alle christendemocraten was hij er rotsvast van overtuigd dat de nieuwe regering er eentje met de socialisten zou zijn. ‘Niemand was voorbereid op onderhandelingen met de liberalen’, zegt hij. ‘Wij willen ons niet in de plaats van de verkozen politici stellen, maar op basis van ons programma is het evident dat we meer heil zagen in een regering met socialisten en groenen.’ Voor oranje-blauw was er echter geen scenario en dat wreekt zich nu, zo blijkt.

Samen met ACV-voorzitter Luc Cortebeeck en voorzitter van de Christelijke Mutualiteit Marc Justaert loste Renders vorige week een – bescheiden – schot voor de boeg van formateur Yves Leterme. In een persmededeling luidde het dat ‘de Christelijke Arbeidersbeweging krachtig zal reageren wanneer de sociale bekommernissen te weinig aan bod komen in de uiteindelijke regeringsverklaring’.

Het ACW is bang dat hoe meer de liberalen toegeven op het communautaire, hoe meer de CD&V zal moeten toegeven op het sociale.

JAN RENDERS: Dat is inderdaad onze grootste angst. Thema’s als armoedebestrijding, inkomens- en vermogensongelijkheid, integratie, ontwikkelingssamenwerking, klimaatbeleid, regularisatie van illegalen en participatie van laaggeschoolden dreigen te worden weggeveegd in de discussie. Dat zou wraakroepend zijn. Ik hoor de hele tijd dat de Vlaamse kiezers communautair hebben gestemd, maar zij hebben eveneens gestemd voor het sociale programma van het kartel CD&V/N-VA.

Als de liberalen blijven hameren op lasten- en belastingsverlagingen, dan zullen we dat met argusogen volgen. Voor elke vermindering van lasten in de sociale zekerheid verwachten we een compensatie aan de inkomstenzijde.

Wij zullen in elk geval bekijken wie er beter wordt van die maatregelen. Vooral de lagere inkomens moeten minder belast worden en lastenverlagingen voor de bedrijven mogen niet leiden tot grotere winsten of hogere aandelenkoersen en minder arbeidsplaatsen. Ook de problemen met de notionele aftrek moeten op tafel komen.

Wijst het ACW dan elke staatshervorming af?

RENDERS: Natuurlijk niet. Historisch is onze beweging altijd een Vlaamse bevrijdende beweging geweest. Wij ondersteunen de Vlaamse eisen voor zover ze ontvoogdend en bevrijdend werken. Een taalprobleem kan vaak ook een sociaal probleem zijn. Dat is een belangrijk aspect van het probleem Brussel-Halle-Vilvoorde.

Maar wanneer er eisen worden gesteld vanuit een egoïstische houding, zoals in Noord-Italië tegenover Zuid-Italië, dan zullen wij ons daartegen verzetten.

Welke bevoegdheden mogen dan worden geregionaliseerd?

RENDERS: Wij zijn vurig voorstander van het subsidiariteitsbeginsel. De staat moet zo hervormd worden dat beslissingen worden genomen op het meest efficiënte niveau. Dat kan federaal, regionaal, provinciaal of gemeentelijk zijn. Splitsen vanuit een puur nationalistisch standpunt aanvaarden wij niet.

Neem nu de huurwetgeving. Die zou het best gesplitst worden. De huurmarkt is anders in Vlaanderen dan in Wallonië of Brussel én het woonbeleid is nu al een regionale bevoegdheid. Een dergelijke splitsing is dus logisch.

Wat de sociale zekerheid betreft, willen wij heel voorzichtig blijven. De interpersoonlijke solidariteit moet federaal blijven.

De Franstaligen wijzen de Vlaamse eisen af. Ze vormen een bedreiging voor de federale eenheid, zeggen ze.

RENDERS: De Franstaligen zouden beter af en toe eens ja zeggen. Ze moeten toch ook begrip tonen voor een aantal Vlaamse eisen. Wat nu op tafel ligt, betekent helemaal niet het einde van België, het is erg onverstandig van de Franstaligen om nu dwars te liggen. Ze zouden beter voorstellen doen om de sociale verworvenheden veilig te stellen en dan kijken waar ze de Vlamingen tegemoet kunnen komen. Als ze blijven weigeren, zullen de Vlaamse eisen alsmaar extremer worden.

In het ACW werken Vlamingen en Franstaligen samen. Kunt u geen bemiddelende rol spelen?

RENDERS: De contacten met de Franstaligen binnen de vakbond en het ziekenfonds zijn zeer goed. Wij zijn bondgenoten en wij verdedigen hetzelfde maatschappijmodel. Als we over het communautaire praten, stel ik vast dat de tegenstellingen binnen onze beweging kleiner zijn dan tussen de christendemocratische partijen.

Wij zijn echter geen politieke partij, maar een beweging. Het is aan de partijen rond de onderhandelingstafel om eruit te raken. Wij zullen er wel op blijven hameren dat er een sociaal rechtvaardig regeerakkoord moet worden gesloten.

Karl van den Broeck