In 2006 verscheen van de Nederlandse journalisten Arthur van Amerongen en Loes de Fauwe Kasba Holland (Atlas). In dat bekroonde reportageboek lieten ze alleen ‘geslaagde’ Marokkanen aan het woord. De conclusie: ‘Ze zijn geïntegreerd, spreken beter Nederlands dan de gemiddelde Mokumer (…).’ Bovenal zijn ze mediterraan: ‘heetgebakerd, (…) wispelturig, met het hart op de tong. (…) (Het) wordt tijd voor een herwaardering van onze Marokkaanse landgenoten. Beschouw hem of haar als een Italiaan of Spanjaard met een exotisch geloof, dan valt het reuze mee.’ Maar met dat geloof kan het bij nader inzien toch nog lelijk tegenvallen. Van Amerongen, al jaren gefascineerd door de islam, voormalig correspondent in Israël en Libanon (hij kent Hebreeuws en Arabisch), bracht een groot deel van 2006 in Brussel door, waar hij, half van plan zich te bekeren, verkeerde in het integristische moslimmilieu van Molenbeek. Daarover gaat zijn nieuwe boek, Brussel: Eurabia. Terugblikkend op Kasba Holland tekent hij daarin op: ‘Ik had er volledig naast gezeten met mijn conclusie.’ Ooit had hij V.S. Naipauls Among the Believers gelezen, waarin die de islam als een ‘gevaarlijke en autoritaire religie vol expansiedrift’ beschreef, en het goedkope stemmingmakerij bevonden. In Brussel herlas hij het – en vond het boek ditmaal ‘visionair’.

Brussel: Eurabia zegt vooral iets over Van Amerongen zelf: een wankelend mens op zoek naar verlossing, getraumatiseerd door een zwaar calvinistische jeugd met alle helleangst van dien, en geplaagd door een neiging tot verslaving (alcohol, drugs – ook religie, zou je kunnen zeggen). Ja, fundamentalisme is een verwerpelijke, totalitaire waan, daar zijn in dit boek zowel beklemmende als af en toe ook zotte voorbeelden van te vinden. Überhaupt is godsdienst zeer vaak duidelijk slecht voor mensen, dat blijkt misschien nog het meest uit dit boek. En er bestáán in Brussel haarden van antiwesters moslimfundamentalisme, die je niet zomaar kunt wegstrepen tegen al die andere, fatsoenlijke moslimse medeburgers, ook al zijn die groter in getal. Maar Brussel: Eurabia is, hoewel interessant, een te particulier boek om er grote maatschappelijke conclusies uit te trekken.

ARTHUR VAN AMERONGEN, BRUSSEL: EURABIA, ATLAS, AMSTERDAM/ ANTWERPEN, 176 BLZ., 18 EURO.

Herman Jacobs