Eind juli sloten Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, en de Amerikaanse president Donald Trump een voorlopig akkoord over een nieuw invoertarief voor Europese bedrijven naar de Verenigde Staten. Daarbovenop deed de EU een aantal investeringsbeloftes. Experts geven aan dat de Europese Commissie in principe niets te zeggen heeft over dit type investeringen, maar de beloftes waren op voorhand doorgesproken met de lidstaten. Het klopt dus niet dat Von der Leyen soloslim heeft gespeeld en buiten haar mandaat heeft onderhandeld.
Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.
Op maandag 28 juli sloten de Verenigde Staten en de Europese Unie een voorlopig akkoord over de invoertarieven die Trump wilde opschroeven. Voor de Europese Unie waren Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en Commissaris voor Handel Maroš Šefčovič naar het Schotse landgoed van Trump afgereisd. Maar op sociale media klinkt het dat Von der Leyen geen mandaat had om, naast de afspraak over invoertarieven, ook beloftes te doen over miljarden investeringen van de lidstaten in Amerikaanse goederen.
‘Ursula had volgens mij geen mandaat om dit akkoord te sluiten’, schrijft iemand bijvoorbeeld op X. ‘Trump gaat zich kapot lachen om dan te komen vertellen dat hij al een vermoeden had dat zij niets kon beslissen.’
‘In de EU is buitenlandse handel een EU-aangelegenheid. Dat is te begrijpen, anders is een douane-unie en een vrije interne markt niet mogelijk. Maar dat Von der Leyen afspreekt dat de EU-lidstaten voor honderden miljarden spullen gaan kopen van de Verenigde Staten? Dat gaat buiten elk mandaat’, schrijft iemand anders op X.
De Verenigde Staten zullen vanaf 1 augustus onder meer een basistarief van 15 procent heffen op goederen die Europese bedrijven op de Amerikaanse markt brengen. In ruil voor dat basistarief, dat lager ligt dan de percentages waarmee Trump gedreigd had, heeft Von der Leyen beloofd om voor miljarden dollars aan militair materieel en energie te kopen in de VS. Daarbovenop zijn er ook miljarden aan investeringen beloofd, lezen we bij VRT NWS.
Heeft Von der Leyen afspraken met Trump gemaakt die buiten haar mandaat als Commissievoorzitter vallen?
Lidstaten voldoende geïnformeerd
We nemen contact op met professor internationale politiek Dirk De Bièvre (UAntwerpen). Volgens hem is het puur juridisch niet duidelijk waar de grens ligt van wat een hoofdonderhandelaar zoals Von der Leyen mag doen. ‘Maar het is een verkeerd beeld dat zij als bureaucraat in naam van de lidstaten beslissingen nam waar die lidstaten zich dan maar naar moeten voegen’, verduidelijkt hij. ‘De lidstaten waren uiterst goed geïnformeerd en kregen dagelijks updates.’
‘De Europese positie over handelsbeleid wordt bij de lidstaten afgetoetst in het Comité van Permanente Vertegenwoordigers (COREPER), een voorbereidend orgaan van de Raad van de Europese Unie’, gaat De Bièvre verder. ‘De vertegenwoordigers voor buitenlandse handel werden wekelijks gebriefd door de commissaris. Er zullen ook uitzonderlijke zittingen zijn georganiseerd. Het is dus populistisch gekakel dat de lidstaten niet wisten wat er stond te gebeuren.’
Dat wordt bevestigd door professor Europese politiek Hendrik Vos (UGent): ‘Handelsakkoorden worden door de Commissie onderhandeld omdat het zo’n technische kennis vraagt. Maar er is tussendoor veel teruggekoppeld naar de lidstaten. Die waren perfect op de hoogte van de richting van de onderhandelingen. De Europese Commissie neemt slechts het voortouw en voert de onderhandelingen uit.’
Niet afdwingbaar
Maar geldt dat ook voor de investeringsbeloftes die bovenop de afgesproken invoertarieven zijn afgeklopt? ‘De beloofde miljarden maken al maanden deel uit van de afgesproken strategie binnen de EU. De lidstaten hadden bijvoorbeeld al eerder aangegeven dat er aankopen van militair materieel mochten beloofd worden’, antwoordt De Bièvre.
Vos bevestigt dat investeringsbeloftes zullen afgetoetst zijn bij de lidstaten: ‘Ook al heeft de Europese Commissie daarover in principe niets te zeggen. Hoeveel er uiteindelijk geïnvesteerd zal worden, hangt af van de lidstaten en privébedrijven.’ Volgens Vos zullen die beloftes dus ook niet afdwingbaar zijn: ‘Ze zijn niets meer dan een plechtig engagement.’
‘De Europese Unie heeft enkel bevoegdheden over sommige binnenkomende buitenlandse directe investeringen, maar niet over uitgaande directe investeringen in het buitenland’, verduidelijkt De Bièvre. ‘Maar zodra de lidstaten de Commissie speelruimte geven om hierover ook toezeggingen te doen, valt dat perfect binnen het onderhandelingsmandaat.’
‘Bovendien hadden de lidstaten ook al goedgekeurd dat wanneer Trumps eisen te groot waren, er tegenmaatregelen opgeworpen zouden worden. Onder druk van sommige lidstaten zijn die bedragen wel wat afgezwakt, maar die strategie was er wel degelijk’, voegt De Bièvre nog toe. Von der Leyen en Šefčovič hebben met dit voorlopig akkoord hun hand dus niet overspeeld.
Conclusie
– Op maandag 28 juli sloten Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie en de Amerikaanse president Donald Trump een voorlopig akkoord over een nieuw invoertarief voor Europese bedrijven naar de Verenigde Staten. Daarbovenop deed de EU een aantal investeringsbeloftes.
– Experts geven aan dat de Europese Commissie in principe niets te zeggen heeft over dat type investeringen, maar de beloftes waren op voorhand doorgesproken met de lidstaten. Het klopt dus niet dat Von der Leyen soloslim heeft gespeeld en buiten haar mandaat heeft onderhandeld.
– Daarom beoordelen we de beweringen als eerder onwaar.
Bronnen
De links naar de gebruikte bronnen zijn terug te vinden in de tekst.
Voor dit artikel werd ook contact opgenomen met:
– Dirk De Bièvre (UAntwerpen) tussen 29 en 31 juli.
– Hendrik Vos (UGent) tussen 29 en 31 juli.
