Factcheck: verlaagt saunabezoek de cholesterol?

Volgens een Amerikaanse gezondheidspsychologe zou saunabezoek de cholesterol verlagen. Daarvoor bestaat geen wetenschappelijk bewijs, zeggen experts. 

Knack publiceerde begin november een interview met de Amerikaanse gezondheidspsychologe en auteur Kari Leibowitz, waarin die laatste een aantal tips geeft tegen de winterblues.

‘In Finland vraagt niemand zich af of hij naar de sauna zal gaan, maar wel hoe vaak’, zegt Leibowitz in het interview. ‘Saunabezoeken verminderen stress, bevorderen de bloedcirculatie, versterken de longfunctie en verlagen cholesterol.’ 

Wat is cholesterol?

‘Cholesterol is een vetachtige stof in ons lichaam die dient als basis voor de aanmaak van belangrijke cellen en hormonen’, legt cardioloog Thomas Vanassche (UZ Leuven) uit. ‘Het is een molecule die niet oplosbaar is in water en via ons bloed in een ‘pakketje’ wordt getransporteerd.’ 

Een mens heeft zowel ‘goede’ als ‘slechte’ cholesterol, en van die slechte hebben we gemiddeld 2,5 tot 3 keer meer dan van de goede. Het is voor die slechte cholesterol dat dokters waarschuwen, omdat die een belangrijke risicofactor vormt voor hart- en vaatziekten, net zoals een hoge bloeddruk, roken en overgewicht. 

‘Uit alle studies blijkt dat een hoge cholesterolspiegel het risico op hart- en vaatziekten verhoogt’, zegt Vanassche. ‘Daarom is het belangrijk om een te hoge cholesterol te verlagen bij een patiënt. In de eerste plaats door een gezonde levensstijl, maar indien nodig ook met medicatie.’

Saunabezoek

Hoort bij die gezonde levensstijl ook een regelmatig bezoek aan de sauna? ‘Veel mensen vinden het fijn om naar de sauna te gaan. Doen wat je leuk vindt, vermindert de stress en is dus in die zin goed voor de gezondheid’, reageert Vanassche. ‘Of een saunabezoek ook een gunstig effect heeft op het cholesterolniveau, is moeilijk te meten.’

Vanassche legt uit waarom dat moeilijk is: ‘Tijdens een saunabezoek verlies je vocht, door het zweten, waardoor er een concentratie van het bloed optreedt. Daardoor verhogen de waarden van bepaalde stoffen in het bloed. Die waarden worden dan, bij wijze van correctie, naar beneden bijgesteld, maar dat maakt het moeilijk om eventuele veranderingen in die waarden juist te interpreteren. Al was het maar omdat je niet weet hoeveel iemand precies heeft gezweet.’

Weinig onderzoek

De literatuur over cholesterol en saunabezoek is volgens Vanassche eerder beperkt. ‘Ik heb twee kleinere studies teruggevonden waarin het effect werd gemeten van een korte reeks saunabezoeken met lange blootstelling aan hoge temperaturen.’ 

Een van de studies, gepubliceerd op PubMed, dateert van 2010 en onderzocht het effect van saunabezoek op de cholesterolwaarden bij vrouwen. Een studie uit 2014 onderzocht dat effect bij jonge mannen met een actieve levensstijl.

In de eerste studie werd een lagere cholesterol gemeten, zowel meteen na het saunabezoek als twee weken na herhaalde bezoeken aan de sauna, maar de onderzoekers benadrukken zelf dat verder onderzoek noodzakelijk is.

Uit de tweede studie bleek dat tien bezoeken aan de sauna het cholesterolniveau deden dalen tijdens de sessies, maar dat de cholesterolwaarde binnen één à twee weken na het experiment geleidelijk weer op het initiële niveau kwam. 

https://www.knack.be/factcheck/factcheck-nee-meer-cholesterol-is-niet-beter-voor-de-gezondheid/

De grote vraag is volgens Vanassche of die daling van de cholesterol na het saunabezoek ook een invloed heeft op de gezondheid van hart en bloedvaten. Met andere woorden: leidt de daling van de cholesterol door het saunabezoek ook tot een kleiner risico op hart- en vaatziekten? ‘Dat is niet onderzocht, en dat weten we dus niet,’ zegt Vanassche, ‘terwijl we wél weten dat dit het geval is bij een daling van de cholesterolwaarden door medicatie.’

Fysieke inspanning

‘Los daarvan weten we uit studies dat mensen die iedere dag naar de sauna gaan een lagere frequentie van hart- en vaatziekten hebben dan mensen die (vrijwel) nooit naar de sauna gaan’, zegt Vanassche. ‘Saunabezoek traint het hart, zo lijkt het, net zoals fysieke inspanning dat doet, maar dat staat los van de cholesterol.’

Observationele studies kunnen echter nooit een causaal verband bewijzen, benadrukt Vanassche. ‘Want mensen die vaak naar de sauna gaan kunnen ook op andere vlakken verschillen van mensen die dat niet doen. Misschien leven regelmatige saunabezoekers gezonder, vinden ze vaker de tijd om tot rust te komen, bewegen ze meer, zijn ze misschien alerter voor eventuele gezondheidsproblemen en laten ze zich daardoor sneller onderzoeken.’

https://www.knack.be/factcheck/factcheck-lage-cholesterol-heeft-geen-bewezen-negatieve-effecten-op-je-gezondheid/ 

Aan de andere kant moeten mensen die aan een hartkwaal lijden voorzichtig zijn met een acute belasting van het hart door de hitte, net zoals zij voorzichtig moeten zijn bij hevig sporten, geeft Vanassche nog mee.

‘Er is geen enkele wetenschappelijke evidentie dat het cholesterolgehalte zou dalen door gewoon in de sauna te gaan zitten’, bevestigt professor endocrinologie Ann Mertens (UZ Leuven). ‘Wel is het zo dat mensen die met hun gezondheid en levensstijl bezig zijn – voldoende slaap, gezonde voeding, voldoende lichaamsbeweging en een gezond gewicht nastreven, tijd maken voor ontspanning, niet roken, enzovoort – op die manier hun cardiovasculaire risicofactoren zoals bloeddruk, gewicht, suikergehalte, lipiden zoals cholesterol en triglyceriden beter onder controle hebben dan de bon vivants die niets doen aan hun levensstijl en hopen met een saunabezoek ‘gezond te leven’.