Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat Rusland in drie maanden evenveel wapens produceert als de NAVO in een heel jaar Volgens Mark Rutte, de secretaris-generaal van de NAVO, zou Rusland in drie maanden evenveel wapens produceren als de NAVO in een jaar. Dat is niet te bewijzen met openbare cijfers. Experts twijfelen bovendien aan de betrouwbaarheid van schattingen van Russische productie.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Iran heeft het hoofd van de Mossad niet gedood tijdens de raketaanvallen op Israël Op sociale media circuleert de bewering dat David Barnea, de directeur van de Israëlische inlichtingendienst Mossad, zou zijn gedood tijdens de Iraanse aanvallen op Israël. Dat klopt niet. Het is niet te verifiëren of het hoofdkwartier van de Mossad geraakt is tijdens de Iraanse raketaanvallen op Israël, maar er is beeldmateriaal van Barnea die na de gevechten een persconferentie geeft. Dat bewijst dat hij niet bij een Iraanse raketinslag is omgekomen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen geen Israëlische F-35 die door Iran wordt neergeschoten Op sociale media circuleert een video van een vliegtuig dat wordt achtervolgd en vervolgens neerstort. Volgens socialemediagebruikers zou het om een Israëlische F-35 gaan die door Iran werd neergeschoten. Dat klopt niet. Het gaat om een Russisch vliegtuig dat waarschijnlijk per ongeluk door een ander Russisch vliegtuig werd geraakt toen ze boven Oekraïne vlogen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen Israëlische F-35 die door Iran werd neergeschoten Op sociale media circuleert een afbeelding van een half verwoest vliegtuig. Volgens sommige socialemediagebruikers bewijst de afbeelding dat Iran een Israëlische F-35 zou hebben neergeschoten. Maar de afbeelding is niet authentiek en waarschijnlijk met artificiële intelligentie gegenereerd.
Factcheck Factcheck Factcheck: heeft de spermakwaliteit van een man invloed op zwangerschapsmisselijkheid? Op sociale media circuleert een video waarin wordt beweerd dat de spermakwaliteit van een man een grote impact heeft op de mate waarin een vrouw zwangerschapsmisselijkheid ervaart. Dat klopt niet. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat spermakwaliteit ochtendmisselijkheid beïnvloedt.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze foto toont geen Israëlische piloot die werd gevangengenomen in Iran Op sociale media wordt een foto gedeeld waarop een Israëlische vrouwelijke piloot te zien zou zijn die door Iran zou zijn gevangengenomen. Dat klopt niet: de vrouw op de foto is een Chileense piloot.
Factcheck Factcheck Factcheck: kost de nieuwe NAVO-norm 6000 euro per gezin? In Terzake verklaarde econoom Gert Peersman dat de nieuwe NAVO-norm 6000 euro per Belgisch gezin kosten. Dat cijfer klopt, maar is een theoretische raming voor een gemiddeld gezin. Een substantieel deel van die 5 procent wordt al uitgegeven. Er komt dus geen 6000 euro aan belastingen bij. Maar een defensiebudget van 5 procent van het bbp zou er wel toe leiden dat een gemiddeld gezin 6000 euro minder koopkracht heeft.
Factcheck Factcheck Factcheck: dit is geen raketaanval op Israël vanuit een Iraanse onderzeeër Op het internet worden beelden gedeeld waarop een Iraanse onderzeeër te zien zou zijn die raketten afvuurt op Israël. In werkelijkheid blijkt het te gaan om drie jaar oude beelden van een Russische aanval op Oekraïne.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze video van protesterende Iraanse meisjes is van 2022 Op sociale media circuleert een video waarin een opstand van een groep Iraanse meisjes te zien is. Sommige socialemediagebruikers denken dat de video in de nasleep van de Israëlische aanval op Iran werd gemaakt. Dat klopt niet. Het gaat om beelden uit oktober 2022.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen echte Antifa-bankkaart Online circuleert een afbeelding van een debetkaart die afkomstig zou zijn van Antifa. Maar de kaart is niet echt. Het gaat om een stunt van een Duitse activistische groepering.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Zelensky kocht geen luxeappartement voor zijn moeder Online circuleert de bewering dat de Oekraïense president Volodymyr Zelensky een luxeappartement ter waarde van 3,2 miljoen dollar zou hebben gekocht voor zijn moeder. Maar dat klopt niet. Het gaat om een vervalst nieuwsbericht.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het aantal Oekraïense miljardairs is niet toegenomen sinds de Russische invasie Volgens socialemediagebruikers zou het aantal miljardairs in Oekraïne zijn toegenomen sinds de Russische invasie in 2022. Dat klopt niet. Het aantal dollarmiljardairs is sindsdien gedaald van zeven naar zes. Er hebben dit jaar meer Oekraïners een inkomen van meer dan een miljoen Oekraïense grivna aangegeven aan de belastingdienst, maar voor het aantal Oekraïners dat een vermogen ter waarde van een miljoen dollar heeft, bestaat er geen bewijs.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze afbeelding toont geen verwoeste Nederlandse F-16's Op sociale media circuleert een afbeelding van vernielde straaljagers. Volgens socialemediagebruikers gaat het om de F-16's die Nederland geleverd heeft aan Oekraïne. Maar de afbeelding is gegenereerd met artificiële intelligentie. De verhoudingen tussen de vliegtuigen kloppen niet en bij één vliegtuig lijkt er een vleugel uit de cockpit te komen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit zijn geen beelden van bombardementen in de Israëlische stad Haifa Online circuleert een video waarin een appartementsgebouw in brand staat. Volgens socialemediagebruikers gaat het om een gebouw in de Israëlische stad Haifa, dat vuur vatte na een Iraans bombardement. Maar dat klopt niet. Het gaat om AI gegenereerde beelden.
Factcheck Factcheck Factcheck: gerookte zalm kan gevaarlijk zijn voor 60-plussers ‘Waarom gerookte zalm gevaarlijk is voor zestigplussers’, zo kopte het magazine Margriet. Zestigplussers hebben meer kans op listeriose, vaak veroorzaakt door het eten van gerookte zalm. Maar het aantal besmettingen blijft beperkt. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, frieten en cola light helpen niet tegen migraine ‘Frieten en cola light kunnen helpen tegen migraine’, zo lazen we op Women’s Health. Cafeïne kan, in beperkte mate, een gunstig effect hebben op migraine, maar verder zijn frieten en cola light volgens experts totaal niet gunstig. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen protesten van Iraniërs tegen het regime Online circuleert een video waarin een protest van een groep Iraniërs te zien zou zijn. Maar dat klopt niet. Het gaat om een oude video die in december 2017 online werd geplaatst en heeft niets te maken met het huidige Israëlisch-Iraanse conflict.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen geen vierende Iraniërs Online circuleert een video waarin te zien zou zijn hoe een groep Iraniërs de Israëlische aanvallen op hun land viert. Maar dat klopt niet. De video toont de viering van een traditioneel Iraans feest, dat in maart plaatsvond.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat stemaandoening van Robert F. Kennedy veroorzaakt is door vaccin Online circuleert de bewering dat spasmodische dysfonie, een neurologische aandoening waar de Amerikaanse minister van Volksgezondheid Robert F. Kennedy Jr. aan lijdt, door een griepvaccin veroorzaakt kan worden. Maar daar is geen wetenschappelijk bewijs voor, zeggen experts. Waardoor spasmodische dysfonie wordt veroorzaakt, is niet bekend.
Factcheck Factcheck Factcheck: slecht slapen kan kans op hartaanval en beroerte vergroten ‘Slechts drie nachten slecht slapen kan de kans op een hartaanval of beroerte verhogen’, zo lazen we in The Sun. Na enkele nachten met weinig slaap kunnen er in het bloed inderdaad al tekenen zijn van een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, maar acuut gevaar is er niet. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: het inkomen van vrouwen daalt na de geboorte van het eerste kind met gemiddeld 32 procent ‘Na de geboorte van een eerste kind daalt het gemiddelde inkomen van moeders bijna met de helft’, zo lazen we in een column in De Morgen. De uitspraak is gebaseerd op Nederlands onderzoek uit 2020. Maar wat betreft de Belgische situatie - met een zogenaamde ‘babyboete’ van ‘slechts’ 32 procent - is dit overdreven. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit artikel over een 'Jodenplaag' komt niet uit de Nederlandse krant De Telegraaf Op sociale media gaat een afbeelding rond waarin twee krantenkoppen worden vergeleken: een over een 'Jodenplaag' en een over een 'asielplaag'. Volgens gebruikers zijn beide afkomstig van De Telegraaf. Dat klopt slechts gedeeltelijk. Het meest recente artikel werd in 2017 inderdaad door De Telegraaf gepubliceerd. Het oudste artikel verscheen in 1941 in het antisemitische blad De Misthoorn.
Factcheck Factcheck Factcheck: draait de aarde trager door de Drieklovendam in China? Op sociale media circuleert de bewering dat de Drieklovendam in China de aardrotatie vertraagt met zo’n 0,06 microseconde. Dat klopt: grote massa’s water, zoals een stuwmeer, kunnen een invloed hebben op de draaisnelheid van de aarde. Maar het effect is verwaarloosbaar. Er zijn andere fenomenen, zoals getijden, die meer invloed hebben.
Factcheck Factcheck Factcheck: linkshandige ceo’s zijn mogelijk succesvoller dan rechtshandige ‘Linkshandige bazen vaker succesvol dan rechtshandige bazen’, zo lazen we op Metro.nl. Uit onderzoek blijkt inderdaad dat bedrijven met een linkshandige ceo innovatiever zijn. Maar om een oorzakelijk verband hard te maken, is meer onderzoek nodig. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat driekwart van de managers een managementvennootschap zou hebben In De afspraak op vrijdag stelde ABVV-voorzitter Bert Engelaar dat driekwart van de managers gebruik zou maken van een managementvennootschap en op die manier minder sociale bijdragen zou betalen. Zowel het aantal bedrijfsleiders als het aantal managementvennootschappen is toegenomen, maar het is uit die cijfers onmogelijk af te leiden hoeveel procent van de 'managers' gebruikmaakt van zo'n managementvennootschap. Want ook zelfstandigen zoals artsen, consultants en advocaten maken er gebruik van.
Factcheck Factcheck Factcheck: gezonde voeding stelt mogelijk eerste menstruatie uit ‘Gezond eten in de kindertijd kan de eerste menstruatie van meisjes uitstellen (en dat is positief)’, zo lazen we op Scientias.nl. Gezonde voeding kan een invloed hebben op de eerste menstruatie, maar op individueel niveau is dit erg beperkt, en afhankelijk van verschillende factoren. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: Israël staat wel op het compilatiealbum van het Eurovisiesongfestival Op sociale media circuleert de bewering dat de Israëlische inzending voor de meest recente editie van het Eurovisiesongfestival geen deel zou uitmaken van het officiële compilatiealbum. Dat klopt niet. Het lied van Israël staat op de eerste plaats van de tweede cd en is slechts afwezig in een korte promotievideo voor de vinylversie van dat album.
Factcheck Factcheck Factcheck: er zijn wel pro-Palestijnse betogingen in buurlanden van Israël en Palestina Op sociale media circuleert de bewering dat er in de buurlanden van Israël en Palestina geen protest plaatsvindt tegen de oorlog die Israël in de Gazastrook voert. Dat klopt niet. In landen als Egypte, Jordanië en Libanon zijn wel degelijk pro-Palestijnse protesten georganiseerd. Al zijn die zeldzamer en onderhevig aan strenge beperkingen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze grafiek bewijst niet dat de luchtaanvallen van Israël minder dodelijk zijn dan die in andere oorlogen Op sociale media circuleert een grafiek die het aantal burgerdoden per luchtaanval in verschillende conflicten vergelijkt. Daarbij zou het aantal slachtoffers van de oorlog die Israël voert in de Gazastrook opvallend lager liggen dan bij de Syrische burgeroorlog. Maar de grafiek is misleidend. De Israëlische data nemen ook luchtaanvallen die geen slachtoffers maken mee in de berekening. Dat is voor de andere conflicten niet het geval.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de nieuwe Canadese premier wil X niet verbieden Op sociale media circuleert de bewering dat de nieuwe Canadese eerste minister Mark Carney plant om X in Canada te verbieden. In Carney's veiligheidsplan vinden we niets over zo'n ban terug.
Factcheck Factcheck Factcheck: veel snelle suikers kunnen kans op cataract verhogen ‘Vermijd suiker om cataract te voorkomen’, zo lazen we op ABC Gezondheid. Uit onderzoek blijkt dat zogenaamde ‘snelle suikers’ de kans op cataract kunnen verhogen. Al is het niet nodig om elke vorm van suiker te vermijden. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden werden niet gemaakt op de begrafenis van paus Franciscus Online circuleert een video die satanische rituelen op de begrafenis van paus Franciscus zou tonen. Maar de beelden tonen een religieuze optocht tijdens de Goede Week in de Spaanse stad Cartagena.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, echtgenote Zelensky kocht legendarische jurk van prinses Diana niet Online circuleert een video die afkomstig zou zijn van de Britse tabloid The Sun. Daarin wordt gemeld dat Olena Zelenska, de echtgenote van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky, een iconische cocktailjurk heeft aangekocht van de overleden Britse prinses Diana. Daarvoor zou Zelenska 2.9 miljoen dollar hebben neergeteld. Verkoper van dienst zou Meghan Markle geweest zijn. Maar dat klopt niet. The Sun verklaarde dat het gaat om een valse video.
Factcheck Factcheck Factcheck: beelden van omgekeerde kruistekens op begrafenis paus echt, tonen Petruskruis Online circuleert een video die gemaakt zou zijn tijdens de begrafenis van paus Franciscus. Daarop zijn twee omgekeerde kruistekens te zien, volgens socialemediagebruikers een bewijs van het gebruik van satanische tekens in het Vaticaan. De beelden zijn echt, maar in de christelijke traditie staat een omgekeerd kruisteken voor een Petruskruis. Zo’n kruis verwijst naar de dood van de apostel Petrus, die met de voeten naar boven werd gekruisigd. Het staat symbool voor bescheidenheid.
Factcheck Factcheck Factcheck: je geboortemaand kan beperkte invloed hebben op BMI ‘Mensen die verwekt zijn in koudere maanden eindigen mogelijk met een lagere body mass index’, zo lazen we op de website van The Independent. Uit onderzoek blijkt dat er een beperkt effect is van de maand van geboorte (en verwekking) op lichaamsvet en BMI, al spelen heel wat factoren mee. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de Amerikaanse overheid heeft Ivermectine niet alsnog goedgekeurd als geneesmiddel tegen covid Online circuleert de bewering dat de Amerikaanse Food and Drug Administration het gebruik van het anti-parasitaire geneesmiddel Ivermectine onlangs nog zou hebben goedgekeurd als behandeling voor een corona-infectie. Dat klopt niet. Op de website van de FDA valt te lezen dat de instantie het gebruik van Ivermectine bij een coronabesmetting niet goedkeurt. Bovendien is er geen wetenschappelijk bewijs dat Ivermectine effectief is bij de behandeling van een corona-infectie.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Trump was niet de enige op de begrafenis van de paus die een blauw pak droeg Op sociale media wordt beweerd dat Donald Trump als enige een blauw pak droeg op de begrafenis van paus Franciscus, in plaats van het gebruikelijke zwart. Dat klopt niet. Sommige andere aanwezigen zoals de Britse prins William droegen een donkerblauw pak, zij het enkele tinten donkerder dan dat van Trump.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze video met beelden uit de jaren zestig in de Verenigde Staten is AI-gegenereerd Online circuleert een video van beelden uit de jaren zestig in de Verenigde Staten. Maar de video is met behulp van artificiële intelligentie gemaakt. Dat blijkt uit bepaalde details in de video.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Hongarije heeft zijn vertrek uit de EU niet aangekondigd Op sociale media circuleert de bewering dat Hongarije zijn vertrek uit de Europese instellingen heeft aangekondigd. In werkelijkheid blijft Hongarije lid van de Europese Unie, en premier Viktor Orbán benadrukt dat hij de EU wil hervormen, niet verlaten.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze ongemakkelijke aanraking tussen Donald Trump en paus Franciscus vond nooit plaats Op sociale media circuleert een video van de Amerikaanse president Donald Trump en de overleden paus Franciscus. Op de beelden is te zien dat de paus de hand van Trump wegslaat na een ongewenste aanraking. Het gaat om satire. Medewerkers van de talkshow Jimmy Kimmel Live voegden de clip in 2017 toe aan de beelden van een echte ontmoeting.
Factcheck Factcheck Factcheck: virale video waar Zelensky ondersteund moet worden, blijkt digitaal aangepast Op sociale media circuleert een video waarop lijkt alsof de Oekraïense president Volodymyr Zelensky door een soldaat wordt ondersteund. Volgens gebruikers zou dat bewijzen dat hij onder invloed was. Maar de beelden blijken digitaal aangepast.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden bewijzen niet dat Afrikanen het lichaam van de paus niet konden bezoeken Volgens socialemediagebruikers zouden Afrikanen die het lichaam van paus Franciscus een laatste groet wilden brengen geweigerd worden. Als bewijs tonen ze een video van een man met een donkere huidskleur die door veiligheidsagenten uit de Sint-Pietersbasiliek wordt verwijderd. Uit YouTube-beelden van vlak na het incident blijkt echter dat de man een prediker is die geregeld rondhangt aan de basiliek en muziek speelt. De veiligheidsagenten verklaarden dat dit nu niet gepast was.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft geen 51 procent van de aandelen van dit mijnbedrijf in Zuid-Afrika gekocht Op sociale media circuleert het bericht dat de Oekraïense president Volodymyr Zelensky 51 procent van de aandelen in een Zuid-Afrikaans mijnbedrijf heeft gekocht. Die claim is gebaseerd op een video die zogezegd afkomstig is van de publieke omroep SABC. Maar de video blijkt hoogstwaarschijnlijk met behulp van AI gemaakt, en de omroep ontkent hem ooit te hebben uitgezonden.
Factcheck Factcheck Factcheck: geeft een dieet als intermittent fasting meer zin in seks? De Telegraaf schrijft dat intermittent fasting de zin in seks vergroot. Zo’n dieet zou namelijk ons serotonineniveau beïnvloeden, waardoor ons seksueel gedrag minder geremd zou worden. Maar daar is geen bewijs voor, zeggen experts. Het onderzoek dat dat zou moeten bewijzen is namelijk uitgevoerd op muizen. Zulke onderzoeken kunnen niet zomaar naar mensen vertaald worden.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de Britse regering is niet van plan om vlees en zuivel te verbieden tegen 2050 Online circuleert de bewering dat de Britse regering onder leiding van premier Keir Starmer vlees en zuivel wil verbieden, om het land koolstofneutraal te maken. Dat klopt niet. Het nieuws is gebaseerd op een rapport van een Brits onderzoeksconsortium, maar dat rapport maakt geen melding van een verbod op zuivel of vlees.
