Factcheck: tijdens het douchen kun je een legionellabesmetting oplopen

In een filmpje dat viraal gaat op sociale media wordt gewaarschuwd dat je bij het douchen een legionellabesmetting kunt oplopen. Dat blijkt inderdaad het geval wanneer de leidingen een tijd niet zijn gebruikt of wanneer de temperatuur in het watersysteem niet hoog genoeg is. Volgens experts is het daarom een goed idee om het water eerst even te laten lopen.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In een filmpje dat wordt gedeeld in een Franstalige Instagrampost wordt gezegd (vanaf 1:20) dat je bij het douchen een legionellabesmetting kunt oplopen.

Het betreft een video op het Franstalige Instagramkanaal ABC Talk TV, dat , dat 305.000 volgers heeft. Het filmpje circuleert ook op Facebook, waar het al 17.000 keer werd gedeeld.

In de video zien we een interview met microbioloog en ‘hygiënist’ Christophe Mercier, die het heeft over de ogenschijnlijk onschuldige gewoontes van veel mensen die de verspreiding van microben en bacteriën en dus ook de ontwikkeling van ziektes zouden bevorderen.

Legionella

Douchen met warm water houdt volgens Mercier gevaren in. ‘Als het leidingnetwerk niet goed onderhouden is, kun je longaandoeningen krijgen – legionellose genaamd – door de bacterie Legionella pneumophila, die zich ontwikkelt in de warmwatertank. Die bacterie is voor het eerst ontdekt tijdens een epidemie van longinfecties, op een congres van Vietnamveteranen in 1976 in het Amerikaanse Sylmar. Omdat deze bacterie de longen van legioensoldaten had geïnfecteerd, werd ze Legionella pneumophila genoemd’, aldus Mercier.

Volgens de website Gezondheid en Wetenschap kan de legionellabacterie verschillende ziektebeelden veroorzaken, die we legionellose noemen. Het bekendste beeld is de legionellapneumonie of longontsteking (veteranenziekte). 

Factcheck: ja, u kunt door de bliksem worden getroffen wanneer u doucht tijdens een onweer

Als je water verwarmt en een aantal dagen laat staan, dan bestaat volgens toxicoloog Jan Tytgat (KU Leuven) inderdaad de mogelijkheid dat de legionellabacterie de kans krijgt om te groeien. ‘Dat is zeker het geval als er een ‘bio-film’ aanwezig is in de leidingen, wat vaker het geval is bij oude leidingen met weinig debiet’, zegt Tytgat. ‘Vandaar dat je warm water dat je gebruikt in de douche en waarbij een deel via de mond of de longen kan worden opgenomen, altijd moet ‘voorbehandelen’ door het (in de boiler) op te warmen tot 60 graden Celsius of hoger, en het nadien snel moet gebruiken. De onveilige zone is die tussen 25 en 45 graden Celsius, waarbij bacteriële groei mogelijk is. Als dat is wat ze bedoelen in de video, dan hebben ze een punt.’

Hotel

‘Als ik in een hotel een douche neem, laat ik het warm water daarom altijd een paar minuten lopen voor ik zelf in de douche ga staan, om er zeker van te zijn dat het warme water, dat mogelijk te lang in de leidingen heeft stilgestaan, bij temperaturen van 25 à 45 graden Celsius geen bacteriën zoals legionella bevat’, besluit Tytgat.

‘Als het over leidingwater gaat, dan is Legionella pneumophila inderdaad het grootste microbiologische risico’, zegt professor microbiologie Tom Coenye (UGent). ‘Ik sluit me wat dat betreft helemaal aan bij collega Tytgat.’

Wat legionella betreft, is het risico volgens Coenye het grootst bij collectieve installaties zoals die in hotels, ziekenhuizen of sporthallen. ‘Er zijn in de wetenschappelijke literatuur sporadisch rapporten over legionellabesmettingen die thuis opgelopen worden, maar dat is een kleine minderheid van de gevallen.’

‘In collectieve installaties vind je vaak systemen waarin er een grote afstand is tussen de plaats waar het water opgewarmd wordt en het afneempunt, wat wil zeggen dat er een vrij groot volume van water in de leidingen kan blijven stilstaan en kan afkoelen tot temperaturen waarbij legionella zich kan vermenigvuldigen. In die zin is het advies van Jan Tytgat om het water in je hoteldouche even te laten lopen zinvol. De overheid legt voor zulke installaties trouwens specifieke legionellanormen en -beheersplannen op. 

Ook op de website van De Watergroep, het grootste drinkwaterbedrijf in Vlaanderen, wordt het advies om het water eerst even te laten lopen, meegegeven: 

‘Bovendien vormt bij stilstaand water zich aan de binnenwand van de leidingen een biofilm, waar bacteriën zich snel thuis voelen. Daarom is het goed om bij langere afwezigheid, of zelfs gewoon ’s morgens bij het opstaan, het kraanwater even te laten lopen en het toilet even door te spoelen.’