Factcheck: roken doet vet rond organen toenemen

‘Ironisch genoeg blijkt uit nieuw en zeer grootschalig onderzoek dat langdurig roken de hoeveelheid buikvet net vergroot, zelfs al merk je daar uiterlijk niets van’, zo lazen we in Plus Magazine. En dat klopt, zo blijkt uit onderzoek en gesprekken met experts. We beoordelen de stelling als waar.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In Plus Magazine lazen we een kort artikel over een onverwacht nadeel van roken. ‘Angst voor een aantikkende weegschaal blijkt voor nogal wat rokers de reden om hun verslaving niet af te zweren. Ironisch genoeg blijkt uit nieuw en zeer grootschalig onderzoek dat langdurig roken de hoeveelheid buikvet net vergroot, zelfs al merk je daar uiterlijk niets van. Ook iemand met een strakke buik kan ongezond veel orgaanvet verbergen. Dit viscerale vet dat veel dieper in de buikholte ligt dan het onderhuidse vet, verhoogt het risico op hart- en vaatziekten, beroerte, diabetes en dementie’, zo klinkt het.

Online vinden we het onderzoek terug, dat in maart 2024 verscheen in het tijdschrift Addiction. Op basis van gegevens uit verschillende onderzoeken en databanken, met honderdduizenden deelnemers, wordt een oorzakelijk verband aangetoond tussen roken en de toename van visceraal vet, het buikvet dat zich rond de inwendige organen bevindt.

Volgens Lode Godderis, professor omgeving en gezondheid aan de KU Leuven, gaat het om een zeer robuuste studie. ‘De onderzoekers hebben veel verschillende data samengebracht en correct geanalyseerd. De resultaten zijn overtuigend en sluiten ook aan bij eerder onderzoek.

‘Om honderd procent zeker te zijn van een oorzakelijk verband, zou je een zogenaamd RCT of “gerandomiseerd onderzoek met controlegroep” moeten uitvoeren, waarbij je proefpersonen willekeurig opdeelt in twee groepen: de ene rookt, de andere krijgt een placebo. Dat zou uiteraard onethisch zijn, gezien de gezondheidsrisico’s die aan roken verbonden zijn. Maar ook deze studie kan de causaliteit vrij overtuigend aantonen.

‘Bovendien zijn er enkele mechanistische verklaringen voor het fenomeen. Zo hebben bepaalde stoffen in sigarettenrook, waaronder nicotine, een impact op het sympathische zenuwstelsel. Ze vertragen de vetverbranding, wat leidt tot opstapeling van visceraal vet.

‘Daarnaast is roken gekoppeld aan een verhoging van stresshormonen, zoals cortisol. Die kunnen leiden tot een verandering van het vetmetabolisme en een ophoping van visceraal vet.

‘Tot slot is er nog het argument van de omgekeerde associatie: in ander, weliswaar beperkt onderzoek werd bij mensen die stopten met roken een afname van visceraal vet gezien. Het zou zeker een goed idee zijn om dat nog verder te onderzoeken, maar de evidentie voor deze stelling lijkt me toch al behoorlijk groot.’

Ook medisch fysioloog en kankerspecialist professor Filip Lardon (UAntwerpen) vindt het zeer goed uitgevoerd onderzoek met geloofwaardige conclusies. ‘Veel rokers denken dat ze mager blijven door te roken. Het klopt dat mensen die stoppen met roken vaak wat kilo’s bijkomen. Omdat ze hun sigaretten vervangen door snoep, bijvoorbeeld. Maar uit dit onderzoek blijkt dat zelfs wanneer je vrij slank bent, je mogelijk toch te veel visceraal vet kunt ontwikkelen door te roken. Doordat dit vet zich opstapelt rond de organen, levert het heel wat gezondheidsrisico’s op. Nog een extra reden om te stoppen met roken.’