Factcheck: nee, gefluorideerde tandpasta is niet ongezond of schadelijk

Tandenborstel met tandpasta © Thinkstock
Lotte Lambrecht

Fluoride in tandpasta zou slecht zijn voor je gezondheid, stelt de Nederlandse website Leef Bewust. Het goedje zou giftig zijn en dommer maken. Dat klopt niet, zeggen experten. Het gehalte fluoride in tandpasta is niet schadelijk. Gefluorideerde tandpasta beschermt tegen tandrot. 

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Fluoride in tandpasta is gif en maakt dommer’, kopt een artikel op de Nederlandse gezondheidswebsite Leef Bewust (hier gearchiveerd). Volgens het stuk zou de stof, die onder meer in tandpasta zit ‘geen enkele toegevoegde waarde hebben voor het menselijk lichaam (…) Fluoride wordt dan ook gebruikt als actief giftig element in rattengif en kakkerlakkenpoeder (…)’, lezen we in de inleiding. 

Screenshot Leef Bewust

Nog volgens het artikel zou het feit dat fluoride een giftige stof is ‘in de doofpot worden gestoken’. De website publiceerde het artikel voor het eerst in 2018, maar het stuk wordt door socialemediagebruikers nog steeds gedeeld op Facebook, Twitter en Telegram gedeeld. 

Screenshot Facebook

‘Fluoride, vrijwel iedereen kent het. Het wordt vandaag de dag nog steeds veel aangeraden door tandartsen, omdat het onze tanden zou versterken. Maar het bewijs hiervoor is zeer omstreden’, lezen we in het bijschrift van een Facebookpost. 

Is fluoride inderdaad gevaarlijk? Om die vraag te beantwoorden nemen we contact op met professor tandheelkunde Dominique Declerck (Universitair Ziekenhuis Leuven) en professor tandheelkunde Luc Martens (UZ Gent). 

Tandrot

Wat is het nut van de stof fluoride? Professor Luc Martens: ‘Onze tanden zijn hoofdzakelijk opgebouwd uit apatiet, een erg hard materiaal dat vooral uit calcium en fosfaat is samengesteld. Ons tandglazuur bestaat uit hydroxylapatiet. Maar dat hydroxylapatiet is erg gevoelig voor zuren, die ervoor zorgen dat ons glazuur langzaam oplost en gaatjes veroorzaken. Die zuren komen in onze mond door de voeding die we eten. De bacteriën in onze mond zetten de suiker in onze voeding namelijk om tot zuren. Als je er fluoride in je speeksel zit, bijvoorbeeld door het tandenpoetsen, vindt er een uitwisseling plaats waardoor je glazuuroppervlak in fluorapatiet verandert.’ Professor Dominique Declerck: ‘In de jaren veertig ontdekte men dat er minder tandbederf, of cariës voorkwam, in gebieden waar fluoride in het kraanwater voorkomt. Fluoride interfereert met de activiteit in de biofilm, ook wel tandplak genoemd, en beperkt zo de schade voor onze tandoppervlakken.’

Dat fluoride in tandpasta giftig zou zijn klopt niet, zeggen Martens en Declerck. ‘Fluoride is een mineraal dat afgeleid is van het chemische element fluor. In combinaties met andere elementen kan fluor giftig zijn, maar fluoride, dat gebonden is aan een veilig element, is dat niet’, aldus Martens. Declerck: ‘In feite kan alles giftig zijn. Alles hangt af van de hoeveelheid die je inneemt. Ik geef altijd het voorbeeld van water: als je op korte tijd vijf à zes liter water drinkt, dan ga je jezelf ook vergiftigen. De hoeveelheden fluoride in tandpasta zijn echter zodanig klein dat die een verwaarloosbaar risico vormen.’ In een persbericht uit 2021 adviseerde de Hoge Gezondheidsraad dat jonge kinderen vanaf hun eerste melktand tot de leeftijd van 2 jaar per poetsbeurt 0,125 gram tandpasta met een fluoridegehalte van 1000 ppm (parts per million, drukt de verhouding milligram ten aanzien van liter uit, nvdr.) mogen gebruiken, wat hetzelfde is als 1 gram fluoride per kilo. Voor kleuters tussen de 2 en 6 jaar raden ze een verdubbeling aan, dus ongeveer 0,25 gram tandpasta, met 1000 ppm. Vanaf 6 jaar mogen kinderen, net zoals volwassenen, tandpasta gebruiken met een fluoridegehalte van 1450 ppm. 

In het artikel wordt ook gesproken over fluoride in drinkwater. Martens: ‘In België is er nooit fluoride toegevoegd aan het drinkwater. Dat is vooral een praktijk in Angelsaksische landen.’ Declerck: ‘Grondwater bevat wel van nature fluoride. Dat is niet verwonderlijk,  fluoride is het dertiende meest voorkomende chemische element op onze aardbol. Maar het fluoridegehalte is geografisch heel verschillend en wordt gecontroleerd door de drinkwatermaatschappijen.’Het fluoridegebruik in België wordt zorgvuldig gemonitord door de Hoge Gezondheidsraad. Martens: ‘Al jaren zijn de docenten cariologie van de Universiteit Gent en de KU Leuven betrokken bij het nationaal fluoride-advies. Dat advies wordt door een panel van experten regelmatig geüpdatet.’ In het meest recente advies, te lezen op de website van de Hoge Gezondheidsraad, lezen we ‘dat het gebruik van de gefluorideerde tandpasta momenteel wordt beschouwd als een van de voornaamste verklaringen voor de vermindering van tandbederf die de laatste 40 jaar wordt vastgesteld.’

Geen Silver Bullet

Fluoride is bovendien niet de enige bescherming tegen tandrot. Martens: ‘Studenten in het tandheelkundig onderwijs leren dat fluoride in tandpasta’s en andere mondverzorgingsproducten maximaal 30 procent bijdraagt in de bescherming tegen cariës. Geen enkele docent of tandarts zal fluoride als een ‘silver bullet’ voorstellen, maar het is wel een sleutelelement in de bestrijding van tandbederf.’ Declerck beaamt dat: ‘Fluoridegebruik alleen volstaat niet. Ook je dieet en levensstijl zijn belangrijke elementen binnen de mondzorg. Er is zoveel wetenschappelijke evidentie van zoveel jaren dat duidelijk aangeeft dat het risico op tandbederf vermindert. Als je heel goed poetst en een strak dieet aanhoudt, kan je ook zonder fluoride. Maar met de gemiddelde levensstijl in onze tijd en ons suikerverbruik is een leven zonder fluoride moeilijk haalbaar. Het risico op tandbederf stijgt zonder fluoridegebruik met vijfentwintig procent.’

In haar praktijk ziet professor Declerck soms ouders die ongerust zijn over het effect van fluoride op de gezondheid van hun kinderen. ‘Ik dwing hen nooit in een bepaalde richting, maar wijs hen er wel op dat alle wetenschappelijke literatuur aangeeft dat fluoride beschermt tegen tandbederf. Daarnaast brengt het niet gebruiken van gefluorideerde tandpasta’s ook risico’s met zich mee, denk maar aan gaatjes die moeten gevuld worden en de daarmee gepaard gaande verdoving.’ Martens: ‘Dat fluoride een gevaar zou zijn voor de volksgezondheid is een verhaal dat regelmatig opduikt. Zo keerde ik ooit snel van vakantie terug naar huis, omdat de toenmalige minister van Volksgezondheid Magda Aelvoet (Agalev, nu Groen) alle producten met fluoride wou verbieden. Samen met een collega van de KU Leuven ben ik toen naar Brussel tekst en uitleg gaan geven over fluoride, omdat iedereen sprak over “het gif in onze tandpasta”. Het gaat soms ver.’

Conclusie

Fluoride in tandpasta zou slecht zijn voor je gezondheid, stelt de Nederlandse website Leef Bewust. Het goedje zou giftig zijn en dommer maken. Dat klopt niet, zeggen experten. Het gehalte fluoride in tandpasta is veel te laag om schadelijk te zijn. We beoordelen de bewering dan ook als onwaar.

Bronnen

In het artikel vindt u links naar alle gebruikte bronnen.

Alle bronnen werden laatst geraadpleegd op 20 maart 2023.

Bovendien werden voor deze factcheck de volgende mensen gecontacteerd:

– Telefoongseprek met professor Luc Martens (UZ Gent) op 16 februari 2023.

– Telefoongesprek met professor Dominique Declerck (UZ Leuven) op 20 februari 2023.

Meer informatie over de factchecks vindt u op de website van Knack.

U vindt onze factchecks ook terug bij deCheckers, samen met betrouwbare factchecks van andere Vlaamse redacties.

Knack is erkend lid van het International Fact-Checking Network.

Krasse uitspraak, straf cijfer of dito feit in de actualiteit gezien?
Vul uw vraag in op de website van deCheckers met exacte bronvermelding van het citaat of stuur het naar factcheck@knack.be.


Roularta Media Group
© Roularta Media Group

Knack maakt onderdeel uit van Roularta Media Group.

Partner Content