Factcheck: nee, deze video bewijst niet dat beelden uit Gaza geënsceneerd zijn

Op sociale media circuleert een video die volgens sommige gebruikers bewijst dat beelden uit Gaza in scène worden gezet. Dat klopt niet. De beelden zijn inderdaad geënsceneerd door een Saudische filmmaker, maar die zegt heel openlijk dat de beelden niet Gaza tonen, maar in Saudi-Arabië zijn opgenomen. De regisseur benadrukt dat de beelden artistiek zijn en niet documentair bedoeld.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op sociale media circuleert een video van een filmset. De ondergrond is zandachtig en in de achtergrond zien we ruïnes van gebouwen staan. We zien ook hoe explosies worden nagebootst met rode ballonnen. Volgens de verspreiders van de video bewijzen deze beelden dat de beelden uit Gaza nep zouden zijn en in scène gezet.

‘Trap niet in de goedkope propaganda’, schrijft iemand bijvoorbeeld op X bij de beelden. ‘Check twijfel en zoek altijd naar feiten – niet naar toneelstukjes voor de camera.’ De auteur van die post verwijst naar het account @GAZAWOOD1. ‘Gazawood’ en ‘Pallywood’ zijn termen die pro-Israëlische accounts gebruiken om de beelden die uit Gaza komen in diskrediet te brengen. 

‘Pallywood in actie’, schrijft iemand anders op datzelfde socialemediaplatform. ‘Nergens anders ter wereld heeft een oorlogsgebied zoveel geregisseerde producties van nepaanvallen en hongersnood nodig gehad.’
In de reacties vraagt iemand Grok – de AI-chatbot van X – of Hamas inderdaad dit soort beelden in scène zet. ‘Ja, er zijn uitgebreide bewijzen dat Hamas en aanhangers in Gaza vaak video’s in scene zetten voor propaganda, zoals gedocumenteerd op GAZAWOOD1 met duizenden voorbeelden van gefabriceerde “slachtoffers”‘, reageert Grok.

Maar uit een onderzoek van Forbidden Stories en partnerorganisaties blijkt dat het account Gazawood zelf op grote schaal desinformatie verspreidt. De Israëlische ngo Fake Reporter analyseerde posts van Gazawood en vond dat slechts 5,6 procent van de zogenaamde ‘debunks’ klopten.
Knack onderzocht eerder ook claims van Gazawood of soortgelijke accounts (hier, hier en hier. Deze posts bleken telkens onwaarheden te bevatten.

De beelden circuleren zowel op X (hier, hier en hier) als op Instagram (hier en hier).
Maar geldt dat ook voor deze beelden? Of tonen ze echt hoe beelden uit Gaza in scène worden gezet?

Wat tonen de beelden?

We proberen de oorsprong van de video te achterhalen met Google Lens. Zo komen we bij een Engelstalige post van een uitgesproken pro-Israëlisch account terecht. Aan die post heeft iemand een Community Note – reacties die X-gebruikers aan posts van anderen kunnen toevoegen – toegevoegd. Het gaat echter om een voorgestelde reactie, waardoor de meeste X-gebruikers die niet te zien krijgen.

In de Community Note lezen we dat de beelden zouden zijn opgenomen in Saudi-Arabië, als onderdeel van een kortfilm van regisseur Fawaz Al‑Zahrani. Op het Instagramaccount van die regisseur vinden we gelijksoortige video’s terug, waarin openlijk wordt getoond dat het om een filmscène en niet om echte oorlogsbeelden gaat.

De Instagrampost van de virale video lijkt verwijderd, maar op X circuleert een screenshot ervan. De video werd op 23 juli gedeeld. Het Arabische bijschrift bestaat uitsluitend uit algemene hashtags zoals #wereldhonger, #China en #Rusland. De maker beweert nergens dat de video echte beelden uit Gaza toont. In de reacties op de video prijzen mensen de creativiteit van Al-Zahrani.

In een interview met de Saudische staatszender Al Arabiya uit januari 2023 gaf Al-Zahrani aan dat hij zich laat inspireren door humanitaire situaties, maar niet de bedoeling heeft om te misleiden. Hij benadrukt dat zijn producties artistiek zijn en niet bedoeld zijn als documentaires.