Factcheck: onvoldoende eenduidigheid over de evolutie van de gemiddelde leeftijd van kankerpatiënten

‘De gemiddelde leeftijd van kankerpatiënten wordt precies almaar lager’, zo stelde Ann Van den Broeck in Het Laatste nieuws. Die uitspraak valt echter moeilijk te bewijzen, of te ontkennen.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In een interview met Het Laatste Nieuws vertelde musicalactrice Ann Van den Broeck dat ze borstkanker heeft. ‘Het is pittig om op deze leeftijd te horen dat je kanker hebt, da’s zeker. Terwijl de gemiddelde leeftijd van kankerpatiënten precies almaar lager wordt’, zo klinkt het. Wanneer we Van den Broeck opbellen, geeft ze aan dat ze hier zelf uiteraard geen wetenschappelijk onderzoek naar voerde. ‘Maar tijdens mijn chemosessies in het ziekenhuis praat ik veel met artsen en verpleegkundigen. Hen valt op dat steeds meer jonge mensen kanker krijgen, terwijl het vroeger eerder een “oudemensenziekte” leek te zijn. Bovendien krijg ik via sociale media heel veel reacties van andere jonge vrouwen die met borstkanker worden geconfronteerd. Daarom wil ik mijn steentje bijdragen en mee aan de alarmbel trekken.’

Voor precieze cijfers over de gemiddelde leeftijd waarop mensen in ons land kanker krijgen, nemen we contact op met de Stichting Kankerregister, die data verzamelt en analyses maakt over kanker. ‘We beschikken over de volledige nationale gegevens voor de periode 2004 tot 2020’, legt programmadirecteur Nancy Van Damme uit. ‘In die periode nam de gemiddelde leeftijd bij een kankerdiagnose bij mannen toe van 67,0 jaar in 2004 tot 68,4 jaar in 2020. Bij vrouwen steeg de gemiddelde leeftijd van 64,2 jaar naar 65,8 jaar. Specifiek voor borstkanker bij vrouwen was er een toename van 60,9 jaar tot 63,0 jaar. Het klopt dus niet dat de gemiddelde leeftijd bij diagnose almaar lager wordt. Het risico op het krijgen van kanker neemt net toe met de leeftijd. Gezien de Belgische bevolking vergrijst en het aandeel ouderen dus toeneemt, is het niet onverwacht dat de gemiddelde leeftijd bij diagnose toeneemt.’

Daarnaast kun je ook kijken naar incidentiecijfers bij bepaalde leeftijdscategorieën, vertelt Van Damme. ‘Dan kun je zien of het risico om kanker te krijgen binnen een bepaalde leeftijdscategorie toeneemt. Als we kijken naar de voor leeftijd gestandaardiseerde kankerincidentie bij patiënten onder 50 jaar, dan blijkt er zeker geen toename van het risico te zijn. Uit buitenlandse studies blijkt wel dat er bijvoorbeeld een toename is van het risico op dikkedarmkanker bij patiënten onder de 50 jaar, onder meer in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Maar in België is dat niet het geval.’

Professor Hans Prenen, diensthoofd oncologie (UZA), wil toch nuanceren. ‘Bij de meeste tumoren verhoogt het risico inderdaad met de leeftijd. Maar internationaal zien we dat bepaalde types kanker frequenter voorkomen bij jongeren. Uit een recent en grootschalig Amerikaans onderzoek naar kanker bij adolescenten en jongvolwassenen (15 tot 39 jaar), blijkt dat het risico op kanker in die leeftijdscategorie met bijna 30 procent is toegenomen tussen 1973 en 2015. Er is bijvoorbeeld een toename van dikkedarmkanker, maar ook van melanomen en schildklierkanker. Daarin kunnen allerlei factoren een rol spelen, zoals overgewicht en een sedentaire levensstijl. Andere types, zoals longkanker en baarmoederkanker, nemen dan weer af. Je kunt deze Amerikaanse trends uiteraard niet zomaar veralgemenen. Maar ook bij ons zijn tumoren op jonge leeftijd zeker een aandachtspunt.’