Factcheck: nee, de EU legde geen sancties op aan een Oekraïense journaliste omdat ze corruptie blootlegde

Volgens berichten op sociale media zou de Oekraïense journaliste Diana Panchenko van de Europese Unie sancties hebben gekregen omdat ze corruptie in Oekraïne zou hebben blootgelegd. Panchenko beweert inderdaad geregeld dat de Oekraïense regering corrupt is, maar heeft zelf geen nieuwe feiten of bewijzen aan het licht gebracht. Onafhankelijke groeperingen stellen dat Panchenko pro-Russische propaganda verspreidt.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op sociale media circuleren berichten dat de Europese Unie sancties heeft opgelegd aan de Oekraïense journaliste Diana Panchenko omdat ze corruptie binnen de regering-Zelensky aan het licht zou hebben gebracht. Dat zou zijn bevestigd door The New York Times. ‘Nog maar eens bewijs dat de EU een totalitaire staat is’, lezen we in een van die berichten.

Wie is Diana Panchenko?

Panchenko is een Oekraïense journaliste die van 2010 tot 2015 als correspondente en presentatrice werkte voor TRK Kyiv, een Oekraïens tv-kanaal dat eigendom is van de stad Kiev. 

In 2015 ging ze aan de slag bij NewsOne, waar ze verschillende programma’s presenteerde. De  pro-Russische Oekraïense zender werd geassocieerd met Viktor Medvedtsjoek, een pro-Russische politicus en vriend van de Russische president Vladimir Poetin. In 2022 werd Medvedtsjoek gearresteerd door de Oekraïense geheime dienst vanwege het verspreiden van Russische desinformatie op zijn televisiekanalen, lezen we in de Nederlandse krant NRC. Hij had al sinds 2021 huisarrest wegens het doorsluizen van de winsten van zijn Russische oliebedrijf naar separatisten in de Donbas-regio in Oekraïne en werd beschuldigd van het financieren van terrorisme. Sinds 2014 hebben pro-Russische gewapende groepen de controle over delen van Donetsk en Loehansk met steun van Rusland. 

Nadat NewsOne in 2021 uit de lucht werd gehaald, ging Panchenko voor First Independent werken, net zoals veel NewsOne-collega’s. Zes maanden na de Russische inval in Oekraïne ontvluchtte ze het land, volgens haar door de doodsbedreigingen die ze kreeg. Ze verbleef een tijdje in Rusland en verhuisde nadien naar Dubai.

Het YouTube-kanaal dat ze vanuit Dubai opstartte, verzamelde 2 miljoen volgers, maar werd in augustus 2025 door YouTube geblokkeerd. Haar nieuwe kanaal heeft al ongeveer 140.000 volgers. 

Waarom legde de EU haar sancties op?

Volgens de website van de Europese Commissie werd Panchenko via het ‘RUSDA’-regime gesanctioneerd. Dat is een kader dat gebruikt wordt om door Rusland gestuurde personen en entiteiten te treffen die zich bezighouden met ‘destabiliserende activiteiten’, zoals sabotage, manipulatie en misinformatie. Ook mediabedrijven van de Russische staat, zoals het wereldwijd beschikbare RT (voorheen Russia Today), vallen onder dat regime.

Naar eigen zeggen legde de EU sancties op aan Panchenko omdat ze ‘anti-Oekraïense, pro-Russische en anti-Navo-narratieven produceert en verspreidt’. Ze legitimeert narratieven van het Kremlin door ze in een journaalformat te presenteren. Ze manipuleert informatie om onder andere ‘de Oekraïense autoriteiten als nazi’s af te schilderen’ en beschuldigt hen ervan ‘hun eigen volk te verraden’. 

Ook haar activiteit op X wordt onder de loep genomen. Zo schrijft de East Stratcom Task Force – een groep Ruslandexperts die in opdracht van de EU onafhankelijk onderzoek doet naar misinformatie door Russische actoren – dat ze steeds meer op een Engelstalig publiek mikt en pro-Russische accounts promoot. Dat is volgens de experts eerder een beïnvloedingsoperatie dan onafhankelijke journalistiek.

Heeft Panchenko corruptie aan het licht gebracht?

Panchenko beweert al lange tijd dat er corruptie in Oekraïne is. Op haar Telegramkanaal zegt ze dat zelfs meerdere keren per maand. Op de afbeelding hieronder leest u berichten uit de maand december die automatisch van het Russisch naar het Engels zijn vertaald. 

Het klopt dat corruptie  een probleem is in Oekraïne – het was zelfs een van de speerpunten van Zelensky’s presidentscampagne. Door een schandaal binnen het Oekraïense staatsbedrijf Energoatom moesten dit jaar nog twee ministers en Zelensky’s kabinetschef Andrij Jermak aftreden. Het probleem is dus nog niet van de baan. Het klopt ook dat, zoals de berichten beweren, The New York Times uitgebreid over het schandaal rapporteerde. Hun journalisten deden inderdaad onderzoek naar de corruptie in Oekraïense staatsbedrijven, maar op de website van The New York Times wordt Diana Panchenko of haar werk nergens vermeld. Ook andere onafhankelijke media die over de corruptie in Oekraïne rapporteren, laten haar naam nergens vallen. Zoals bovenstaande berichten tonen, gaan de beweringen van Panchenko veel verder dan wat er momenteel bewezen is. Zo lezen we in haar berichten op Telegram dat Zelensky corrupt is, dat hij ‘miljarden stal’ en ‘duizenden mensen in de gevangenis stak’ en dat de Oekraïense politici het volk ‘verraden’. Voor al die zaken is er geen bewijs.

In overzichtsartikels over Panchenko’s werk wordt geen melding gemaakt van corruptieonderzoek als een belangrijk element van haar carrière. Wel deed ze een prominent interview met de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko en sprak ze Oekraïense soldaten die door de Russen gevangen werden genomen. Dat werk wordt door de Oekraïense autoriteiten gezien als propaganda om Russische oorlogsmisdaden goed te praten. Na een Russische cyberaanval op 28 maart 2024 die de Oekraïense programmatie verstoorde, werd haar content bovendien plots uitgezonden op de Oekraïense televisie. Ook dat is een aanwijzing dat ze propaganda verspreidt.

Ook Reporters Without Borders, een organisatie die strijdt voor vrije en betrouwbare informatie, concludeert dat haar kanaal desinformatie verspreidt. Het onafhankelijke Russische nieuwskanaal Meduza beschouwt Panchenko eveneens als een pro-Russische journaliste die pro-Kremlin narratieven legitimeert.