Eén jaar na de EU-vluchtelingendeal met Turkije blijft de chaos op de Griekse eilanden aanhouden, zegt advocate Mary Malafeka.
Sinds maart 2016 worden alle vluchtelingen die in Griekenland stranden gearresteerd en naar Turkije teruggestuurd. Merkt u dat op het terrein?
MARY MALAFEKA: Het akkoord was een keerpunt, maar het is een illusie te denken dat er nu geen mensen meer aanspoelen. De registratieprocedure verloopt zo moeizaam dat het aantal vluchtelingen dat vastzit op de Griekse eilanden de voorbije maanden opnieuw is toegenomen. Alleen op het eiland Samos zijn dit jaar al 300 vluchtelingen aangekomen. Er zitten daar nu zowat 1500 mensen vast, terwijl het eiland zelf hooguit 5000 inwoners telt. Met andere woorden: in West-Europa mag de crisis dan wegebben, bij ons blijft ze méér dan tastbaar. Als advocaat kan ik sowieso moeilijk achter een akkoord staan dat mensen terugstuurt naar een land als Turkije, dat voor het overgrote deel van hen een allesbehalve veilige plek is.
Vorig jaar kwamen er in Griekenland en Italië zogenoemde ‘hotspots’, asielkantoren die vluchtelingen selecteren en doorverwijzen. Werkt dat systeem dan niet?
MALAFEKA: Nee. Alleen als het om Syrische vluchtelingen gaat, wordt de asielprocedure snel opgestart. Om toch op Griekse bodem te kunnen blijven, vragen zowat alle vluchtelingen meteen asiel aan. Ook Palestijnen, Afghanen of Irakezen. Maar die groepen worden systematisch niet voor verdere interviews uitgenodigd. Ze maken geen schijn van kans om te worden doorgestuurd naar andere EU-lidstaten, waar de slotinterviews van de asielprocedure meestal plaatsvinden.
Hoe overleven ze intussen?
MALAFEKA: Ik heb gewerkt op Samos en in het kamp in Piraeus, de havenstad nabij Athene. De levensomstandigheden daar zijn vaak mensonterend. Op Samos zijn de containers in het officiële opvangkamp al lang volzet: op papier biedt de hotspot er plaats aan zowat 500 mensen. Omdat er nu drie keer zo veel leven, heeft de lokale overheid gewoon een braakliggend terrein naast het kamp vol tenten gezet. Daar heb je geen toiletten, geen douches, geen extra voorzieningen. Op de koop toe zijn de eilanden de voorbije maanden geteisterd door een zware koudegolf met veel regen.
Via de hotspots zouden de andere EU-lidstaten de onderbemande lokale administraties in Griekenland en Italië ondersteunen, met geld en specialisten. Is die belofte dode letter gebleven?
MALAFEKA: Op Samos zijn vandaag wel wat mensen van het grensbewakingsagentschap Frontex en experts van andere EU-agentschappen aanwezig. Je zult me niet horen zeggen dat ze niet hun best doen, maar hun aantal volstaat bij lange na niet om de grote hoeveelheid aanvragen te verwerken zoals het hoort. Als zo veel vluchtelingen al een jaar geblokkeerd zitten, zonder enig toekomstperspectief, dan zit er toch een weeffout in het systeem?
Door FILIP MICHIELS
‘Op het eiland Samos alleen al zitten 1500 mensen vast, zonder enig perspectief.’
