Zelfs als Elio Di Rupo een staatshervorming op de sporen krijgt, is zijn grootste klus nog niet geklaard. Dan wacht hem de financiële huishouding van dit land.
In de regeringsonderhandelingen hebben de Vlaamse partijen de herziening van de financieringswet aangekaart. Door die wet loopt de federale kas leeg.
Preformateur Elio Di Rupo (PS) zet de gesprekken met N-VA, CD&V, SP.A, Groen!, PS, CDH en Ecolo over een nieuwe staatshervorming voort. Op initiatief van de Vlaamse partijen ligt daarbij sinds maandagavond ook een herziening van de financieringswet op tafel.
Die wet van 1989 regelt de financiering van de deelstaten. Daardoor komt niet alleen het grootste deel van hun budgetten, meer dan 70 procent, van de federale overheid, ook worden steeds meer federale belastinginkomsten naar de gewesten en gemeenschappen gesluisd. De staatshervorming van 2001 heeft daar nog een flinke schep bovenop gedaan, met als resultaat dat de federale overheid financieel wordt gewurgd.
Een herziening van de financieringswet is daarom al veel langer geboden, maar de Franstaligen vrezen dan voor een verarming van Wallonië en Brussel. Van het federale Monitoringcomité voor de Begroting hebben Di Rupo en de andere onderhandelaars nochtans nieuwe en sprekende cijfers gekregen. Zo houdt de federale overheid met al haar financiële verplichtingen (de deelstaten, de sociale zekerheid, de EU, de rentelasten op een overheidsschuld van meer dan 340 miljard enzovoort) dit jaar amper 2,8 miljard over om haar eigen kerntaken (justitie, leger, politie enzovoort) te betalen.
In 2011 wordt dat zelfs minder dan 2 miljard, en in de daaropvolgende periode tot in 2014 komt de federale overheid helemaal op droog zaad te zitten als ze de oplopende tekorten in de sociale zekerheid (van 5,5 miljard in 2012 tot 6,4 miljard in 2014, volgens het Monitoringcomité) met nieuwe extra toelagen zou wegwerken. Ze kan die ook opvangen met bijkomende leningen, maar dan stijgen de overheidsschuld en de uitgaven voor de rentelasten.
Het Monitoringscomité liet twee weken geleden ook al weten dat het bereiken van een evenwicht in de globale overheidsfinanciën tegen 2015 een veel grotere saneringsinspanning zal vergen dan vooropgesteld werd door de Nationale Bank en de Hoge Raad voor Financiën: 25 miljard in plaats van 22 miljard. In hun (pre)formatieonderhandelingen hebben Di Rupo en co. er desondanks voor gekozen om het institutionele dossier voorrang te geven op de ‘begrotingsuitdaging’. Als in die volgorde een herziening van de financieringswet uitblijft, wordt het op orde zetten van de overheidsfinanciën een zo goed als onmogelijke klus.
Patrick Martens
