Kwal binnenkort heerser van de oceanen

‘Een onderwaterwereld waar kwallen koning zijn’. Volgens Callum Roberts, professor aan de universiteit van York, is dat de toekomst voor onze oceanen.

De een zijn dood…

Ondanks de dalende visbestanden zal het leven in de oceanen niet volledig verdwijnen. Zoals dat vaak het geval is, zullen er naast de verliezers ook winnaars zijn. “Kwallen zijn geweldige opportunisten”, zegt Roberts. Zij voelen zich immers thuis in vervuilde wateren en dankzij hun tentakels zijn ze sterke roofdieren. Indien hun natuurlijke vijanden verzwakt zijn, zullen kwallen de rollen omkeren. De jongen van de vissen zouden geen kans meer krijgen om op te groeien en de vissoorten zullen versneld uitsterven.

En zelfs als de kwallen tijdelijk ook zonder voedsel zouden vallen, zullen ze niet verdwijnen. Ze worden gewoon wat kleiner en wachten tot de omstandigheden verbeteren. De enige buren die zij wel nog zullen moeten tolereren zijn microben en algen. Onderzoekers noemen de toenemende populatie van deze meercellige organismen ’the rise of the slime’: de opkomst van het slijm.

Overbevissing
In 2010 was een kwart van de commerciële visbestanden in de Verenigde Staten overbevist. In Key West daalde de visvangst met maar liefst 88 procent sinds 1950. Toch staan weinig mensen stil bij de toestand van de oceanen. Ondanks de alarmsignalen blijven veel mensen denken dat onze levenswijze geen impact heeft op de zeeën.

‘Shifting baseline syndrome’, heet dat. Onderzoekers vergelijken de huidige visbestanden vaak met die van enkele decennia geleden, terwijl het echte referentiepunt veel verder in de geschiedenis ligt. Ondanks de daling van bijna 90 procent in Key West, blijven de vissers even breed glimlachen als in 1950. “Ze beseffen niet dat er ook maar iets veranderd is”, zegt Loren McClenachan, doctoraatstudente aan de Scripps Institution of Oceanography in San Diego.

Verzuring historische primeur

Behalve de overbevissing is ook de toenemende vervuiling een groot probleem. Die leidt tot een verzuring van de oceanen. “De huidige stijging van de zuurtegraad is niet enkel een primeur voor onze generatie, het is een primeur in de geschiedenis van deze planeet”, zegt Carol Turley, experte aan de Plymouth Marine Laboratory. Sinds de pre-industriële tijd hebben de oceanen meer dan 30 procent van het koolstofdioxide geabsorbeerd. Als de uitstoot van die gassen niet snel daalt, kan de zuurtegraad van de wateren stijgen met maar liefst 150 procent tegen 2050.

De uitstoot van chemisch en industrieel afval in rivieren en oceanen is ook een belangrijke oorzaak. Door dat afval veranderen de temperaturen en verlaagt het zuurstofgehalte, en veranderen de onderwaterstromen. De maritieme ecosystemen komen daardoor sterk onder druk te staan.

Vijf voor twaalf
“Het is vijf voor twaalf”, zegt Callum Roberts. De gangbare gedachte is dat de bevissing niet kan verminderd worden, omdat er nu eenmaal monden te voeden zijn. Volgens Roberts is die opvatting verkeerd. Een eenvoudige rekensom bewijst dat een aanvulling van de visbestanden economisch zeer winstgevend kan zijn.

Als een oceaan een miljoen vissen bevat en er kan 20 procent opgehaald worden zonder het visbestand te schaden, dan worden er jaarlijks 200 000 vissen gevangen. Indien het visbestand kan groeien tot vijf miljoen en de bevissing blijft 20 procent, dan neemt de vangst in vijfvoud toe. “Minder vissen, meer vangen”, vat Roberts samen. Door de grotere visbestanden zou de vangst bovendien vergemakkelijken. Daardoor zouden vissers minder boten moeten uitsturen en zouden ze minder kosten moeten maken.

Het is dus nog niet te laat. “Als we onze koers ook maar met enkele graden veranderen, zullen we in een volledig andere toestand belanden dan die waar we nu op afstevenen”, waarschuwt Roberts. (GM)