Orwell in Amerika: De leugencampagne van de Republikeinse partij

In de VS zijn de Republikeinen bezig met de meest cynische, leugenachtige verkiezingscampagne ooit. Best mogelijk dat ze daar nog mee wegkomen ook.

Je kon de Republikeinse Conventie in Tampa de voorbije dagen geen vijf minuten aankijken zonder dat er spectaculaire onwaarheden van het scherm af spatten. Presidentiële verkiezingscampagnes zijn geen juffrouwensport en elke politicus gaat wel eens kort door de bocht, maar dit is van een heel andere orde. De campagne van de Republikeinse presidentskandidaat Mitt Romney hangt zo van leugens aan elkaar dat ze bijna postmoderne performancekunst wordt.

De lijst moedwillige onwaarheden is lang, maar de Republikeinen blijven bijvoorbeeld maar zeggen dat Barack Obama Medicare, de openbare ziekteverzekering voor de ouderen, wil ontmantelen, dat hij mensen die leven van ‘welfare’ (zeg maar het Amerikaanse OCMW) collectief wil ontslaan van de verplichting om werk te zoeken of zich bij te scholen, of dat hij zich in het buitenland gaat excuseren voor Amerika.

U kan het zelf opzoeken: volgens de professionele feitencheckers zijn dat beweringen die de waarheid doelbewust geweld aandoen. Leugens, dus. De Republikeinen zijn er klaarblijkelijk van overtuigd dat ze de verkiezingen kunnen winnen puur op basis van misleiding en boerenbedrog.

Malicieus omgebouwde oneliner
Om het aanschouwelijker te maken: de Republikeinen gebruikten als leuze voor hun conventie ‘We built it’. Het betreft hier een verwijzing naar een compleet uit zijn verband gerukte uitspraak van Barack Obama.

Die zei tijdens een campagnespeech in Virginia dat mensen die een succesvolle zaak hebben en denken dat ze het helemaal alleen gemaakt hebben zichzelf voor de gek houden, want dat iedereen naar openbare scholen is geweest, over met belastinggeld gebouwde wegen rijdt en het met overheidssubsidies uitgevonden internet gebruikt. Dat hebben ze niet allemaal zelf gebouwd, zei hij.

Mitt Romney gebruikte die uitspraak in een campagnespotje, maar knipte het midden eruit. In zijn versie had Obama gezegd: “Als u een zaak hebt, dan het u die niet zelf opgebouwd.” Die malicieus omgebouwde oneliner werd vervolgens een favoriet op het Romney’s meetings en zo komt het dus dat de centrale boodschap van de Republikeinse Conventie gebaseerd is op iets dat helemaal nooit heeft plaatsgevonden.

Maar kijkt u zelf maar. Eerst de versie van Obama:

En hier die van Romney:


Nucleair campagnewapen

Het punt is: de Republikeinen hebben door de jaren heen een parallel universum opgetrokken waar feiten er niet meer toe doen. Als je een leugen vaak genoeg vertelt, zijn er op den duur altijd wel mensen die je gaan geloven. Heb je bovendien een netwerk van honderden ultrarechtse talkradiozenders en de televisiezender Fox News ter beschikking, dan kan je pas goed op grote schaal onwaarheden spuien.

Bovendien hebben de Republikeinen sinds dit jaar voor het eerst een thermonucleair campagnewapen in handen. Na een aantal controversiële gerechtelijke uitspraken de laatste paar jaar kunnen bedrijven en miljonairs nu onbeperkte, anonieme politieke giften doen.

Dat soort lui supportert in groten getale voor de Republikeinse partij. Bijgevolg heeft Mitt Romney’s campagnemachine honderden miljoenen ter beschikking om een stortvloed van politieke televisiespots op het land los te laten. En die met de ongebouwde Obama-quote is er mar één van.

Feit is: zondoende heb je een machtige, buitengewoon goed gefinancierde propagandamachine. Bovendien bestaat het grootste deel van het Amerikaanse electoraat uit zogenaamde ‘low information voters’: kiezers die op hun buikgevoel af gaan en bepaald niet de moeite nemen om na te gaan wie er ijskoud staat te liegen en wie niet. Precies het soort lui dat je meekrijgt met een niet aflatende stroom manipulatieve televisiespots, dus.

Makke media Vraag is: heeft de traditionele journalistiek daar wat tegenin te brengen? Die zit met een ingebouwde handicap. Politieke reclamespots krijg je vanzelf over je heen terwijl je naar ‘American Idol’ of het honkbal zit te kijken, maar de krant moet je zelf openslaan. Om een geïnformeerde kiezer te zijn, moet je een minimum aan moeite doen.

In de hermetisch van de realiteit afgesloten wereld van conservatief Amerika zijn journalisten bovendien per definitie verdacht: als de mainstream-media iets te zeggen hebben, moet dat wel fout zijn, want die zijn sowieso deel van één grote, linkse samenzwering om de gewone man in het hartland in de doeken te doen.

Onder journalisten hier wordt er dan ook stevig gedebatteerd over hoe je een partij aanpakt die van stelselmatig liegen haar handelsmerk maakt. Dat gaat tegen heel wat behoudende instincten in, want schrijven dat een politicus liegt, is compleet taboe in de traditionele Amerikaanse pers. Zo bestond de ombudsman van de New York Times het begin dit jaar nog om de lezers de vragen of zijn krant duidelijk moet maken wanneer een politicus wetens willens onwaarheden debiteert.

Ja, dus. Maar dat besef dringt vreemd genoeg pas goed door op dit moment, nu de pers collectief met de billen bloot gezet wordt door een politieke campagne die de makheid van de redacties deskundig exploiteert.

‘Wij creëren onze eigen realiteit’
De Republikeinse campagnegoeroes zijn natuurlijk niet dom en ze zijn ook niet aan hun proefstuk toe. Niet vergeten: dit zijn dezelfde lui die de VS na 9/11 een onnodige oorlog met Irak in praatten met verzonnen verhalen over Saddam Hoesseins massavernietigingswapens en banden met Al-Qaeda.

Het zijn ook dezelfde lui die John Kerry, de Democratische presidentskandidaat in 2004 en een veelvuldig gedecoreerde oorlogsheld, wisten neer te zetten als een lafaard die zijn lintjes in Vietnam bij elkaar gelogen had.

Het nog steeds meest notoire citaat uit die campagne van dat jaar kwam van een anonieme medewerker van George W. Bush die een journalist van de New York Times smalend te verstaan gaf hij lid was van de ‘reality-based community, de met uitsterven bedreigde mensensoort die naïef genoeg is om te geloven dat er aan harde feiten niet te tornen valt.

“Zo werkt het niet meer, legde de Bushman uit. “Wij creëren onze eigen realiteit. En terwijl u die realiteit nauwgezet bestudeert, creëren wij weer andere, nieuwe realiteiten.”

George Orwell zou het niet beter geformuleerd hebben.

Poker

De Democraten hebben daar overigens heel wat van geleerd. Ook zij gaan opvalled korter door de bocht dan weleer. Vandaar dat je hen spots ziet brengen waarin ze weduwnaar zonder ziekteverzekering laten insinueren dat Mitt Romney zijn vrouw heeft vermoord. Of dat Senaatsvoorzitter Harry Reid diezelfde Romney er koudweg van beschuldigt dat hij al jaren geen belastingen meer betaald heeft, zonder daar ook maar een spoortje van een bewijs voor op tafel te leggen.

Dat hoeft niet te verwonderen. De Democraten zijn de laatste jaren keer op keer zelf het slachtoffer geworden van dit soort tactieken. ‘Wij laten ons niet nog eens naaien’, zie je ze denken. Het is niet voor niets dat Obama’s mensen nauwgezet George W. Bush’ campagnedraaiboek uit 2004 bestudeerd hebben.

Maar zo bruin als de Republikeinen bakken de Democraten het niet. Verre van. Die zijn klaarblijkelijk vastbesloten om deze keer alles in te zetten op, zeg maar, ’the full Orwell’. Al hun jetons liggen in het midden van de pokertafel. De gok in het Romney-hoofdkwartier in Boston is dat je kan winnen met staalhard liegen over zowat alles.

En nu we het toch over poker hebben: u doet er goed aan om er niet één jeton op in te zetten dat ze daar niet nog mee wegkomen ook.