Walter Pauli

Operatie-Gwendolyn

Het zijn drukke tijden voor partijvernieuwers. Na Bruno Tobback en Wouter Beke wenst ook Gwendolyn Rutten een nieuwe koers voor haar partij.

Het zijn drukke tijden voor partijvernieuwers. Na Bruno Tobback en Wouter Beke wenst ook Gwendolyn Rutten een nieuwe koers voor haar partij. Open VLD zal zich voortaan concentreren op sociaaleconomische uitdagingen en de communautaire discussies achter zich laten. Geen nieuwe staatshervorming met Open VLD, liet Rutten in interviews weten, geen ‘confederalisme’ meer.

In het licht van haar partijgeschiedenis is dat een merkwaardige evolutie. Als ze meent wat ze zegt, en Open VLD volgt straks de voorzitter, gaat het zelfs om een scharniermoment. De eerste cesuur kwam er toen Omer Vanaudenhove in 1961 de Liberale Partij, goed voor amper 10 procent, verruimde tot de Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV). Katholieke middenstanders en vrije beroepen stroomden toe, en bij de verkiezingen van 1965 behaalde de PVV 21,5 procent.

Maar het elan van die vernieuwing ebde weg, en nog jaren bleef de PVV de vierde partij van het land, na christendemocraten en socialisten en zelfs na de Vlaams-nationalisten. Dat carcan was de jonge Guy Verhofstadt te benepen. Met de Sturm und Drang hem eigen vertimmerde hij in 1992 de PVV tot VLD, Vlaamse Liberalen en Democraten. De naam was niet lukraak gekozen. De VLD was een partij voor liberalen én democraten: nieuwe leden hoefden zich enkel te herkennen in de Beginselverklaring van de nieuwe partij: duidelijk rechts-liberaal en, zoals de naam het zei, uitgesproken Vlaams. Het was opnieuw een sleutelmoment, want voor rechtsdenkend Vlaanderen was deze VLD het ideale politieke vehikel, meer dan het aangebrande VB of de zieltogende VU. In 1999 werd de VLD met 21,5 procent de eerste politieke formatie in Vlaanderen, en Verhofstadt de premier van het land.

Daarvoor werd een prijs betaald. De VLD stelde zich steeds dubbelzinniger op in communautaire kwesties. De VLD-basis sprak zich op een congres zelfs uit voor ‘confederalisme’, maar tegelijk werd de topministers steeds ‘Belgischer’. Het kwam tot een vendetta tussen federaal premier Verhofstadt en Vlaams minister-president Yves Leterme, die met zijn CD&V/N-VA-kartel de communautaire tegenstellingen oppookte. Intussen was de partijnaam veranderd in Open VLD, al hadden de liberalen wel hun hele rechtervleugel buitengewerkt. Exit Ward Beysen. Exit Hugo Coveliers. Exit Jean-Marie Dedecker. Onder Paars kende de partij van de Burgermanifesten een manifest linkse evolutie.

Nadat Leterme in 2007 de verkiezingen won, was het hek van de dam. Vanuit Europa braakten Guy Verhofstadt en Karel De Gucht elke vorm van nationalisme uit. In België deed de nieuwe partijvoorzitter Alexander De Croo net het omgekeerde. In 2010 trok hij de stekker uit de communautaire onderhandelingen, en ei zo na uit de Belgische staat. Open VLD was links en rechts en Vlaams en Europees tegelijk. En verloor dus haar profiel. En de verkiezingen.

Het is dus logisch dat Gwendolyn Rutten de partijlijn weer scherp en helder wil. Daarvoor kondigt ze een nieuwe en weerom fundamentele koerswijziging aan: Open VLD wordt dé partij van het federale België. Precies zoals Verhofstadt en De Gucht dat wensen. Bye bye Flanders.

Het is een risicovolle operatie. Open VLD wordt de eerste traditionele partij die opnieuw ronduit pro-Belgisch is, en dus per definitie anti-Bart De Wever. Daar is lef voor nodig. Vraag blijft of de operatie ook verstandig is. In de peilingen haalt Open VLD opnieuw een pre-Vanaudenhovescore van 10 procent. Maar anders dan in de jaren zestig is het niet zo evident meer om de liberale partij te verruimen. Katholieken zijn er niet meer. Vlaams-nationalisten zijn niet meer welkom. En linkse en rechtse kiezers hebben keuze te over.

Gwendolyn Rutten speelt hoog spel. Ofwel voelt ze als eerste aan dat het land de communautaire conflicten doodmoe is, en boort ze een onvermoed electoraal reservoir aan. Ofwel leidt de operatie-Rutten naar een dappere maar kleine liberale partij. Een blauwe variant van Groen.

Walter Pauli

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content