Erfelijke factor overschat als oorzaak obesitas

Bijna de helft van alle Belgen heeft te kampen met overgewicht. Het schokkende hiervan is dat eveneens een derde van alle jongeren een te zwaar lichaamsgewicht heeft.

Bijna de helft van alle Belgen heeft te kampen met overgewicht. Het schokkende hiervan is dat eveneens een derde van alle jongeren een te zwaar lichaamsgewicht heeft.

Men spreekt van licht tot matig overgewicht wanneer iemand een BMI (Body Mass Index) tussen de 25 en 30 kg/m² heeft. Personen met een gezond gewicht hebben een BMI tussen de 20 en 25 kg/m².

Gewichtstoename ontstaat door een langdurige onevenwichtigheid in de energiebalans. Deze energiebalans kan worden beïnvloed door een samenspel van zowel genetische, biologische, psychosociale als omgevingsfactoren.

Overgewicht kan grotendeels te wijten zijn aan drie factoren. Als eerste oorzaak is er de heersende inactieve leefstijl in veel Westerse landen. Het overmatig gebruik van auto’s, computers en televisie zorgen ervoor dat beweging steeds minder belangrijk wordt. Uiteraard speelt niet enkel een tekort aan beweging een grote rol, maar evenzeer de toegenomen voedselconsumptie is een belangrijke peiler bij overgewicht. De derde oorzaak die vaak wordt aangehaald is de erfelijkheidsfactor. Dit is en blijft een discussiepunt bij het ontstaan van obesitas.

Is overgewicht nu iets puur erfelijks of ligt de schuld bij de persoon zelf? Het is niet te ontkennen dat het al dan niet ontwikkelen van overgewicht voor een deel erfelijk is bepaald. Deze genetische factor wordt nog steeds onderzocht en hierover bestaan meerdere standpunten. De invloed van erfelijkheid kan een rol spelen bij de vorming en distributie van lichaamsvet, de activiteit van het basaal rust metabolisme, de voedselvoorkeuren, de mate van fysieke activiteit, de veranderingen in het energieverbruik als reactie op overeten of diëten en ten slotte op de regulatie van het honger- en verzadigingsgevoel.

De vraag hierbij is: in hoeverre beïnvloedt het de gewichtstoename en wordt deze erfelijke factor niet overschat? Het belang van gezonde voeding, beweging en andere omgevingsfactoren worden vaak onderschat, terwijl deze drie laatste de grootste bijdrage leveren tot een gezond gewicht.

Toch wijst onderzoek uit dat als er in een gezin één van beide ouders obesitas heeft, het kind een kans van ongeveer 3 op 10 heeft op overgewicht. Als beide ouders obesitas hebben, is er een kans van ongeveer 7 op 10. Velen concluderen hieruit dat overgewicht erfelijk bepaald is. Met als gevolg dat als de ouders obees zijn, het kind gedoemd is om ook obees te worden.

De kans is inderdaad groot dat het kind later aan overgewicht zal lijden, maar niet altijd door de erfelijke last. Wel de eetgewoontes die het kind heeft meegekregen in zijn jeugd zijn van uiterst belang in het ontstaan van overgewicht. Iemand die van jongs af een ongezonde levensstijl zonder lichaamsbeweging heeft gekend, kan dit later zelf moeilijker omschakelen naar een gezonde levensstijl.

Daarom is het belangrijk om verder te kijken dan de genetische factor en zelf het probleem aan te pakken.

Jolien VandenboschJolien Vandenbosch is voedings-en dieetdeskundige.