In een interview met Knack waarschuwt Europol-topvrouw Catherine De Bolle voor criminelen die misbruik maken van de wereldwijde corona-epidemie. ‘Ze proberen je persoonsgegevens en bankinformatie in te winnen, of bieden pijnstillers aan die niet werken.’
Hoe volgt Europol de coronacrisis op?
Catherine De Bolle: We kijken naar de interne veiligheid in de EU. Zien we daar wijzigingen? Criminele organisaties zijn zeer flexibel en maken permanent een beoordeling: ‘Wat is de huidige toestand en hoe kan ik daar winst uit halen?’ Criminelen passen zich zeer snel aan de gewijzigde omstandigheden aan. Never waste a good crisis, lijkt wel hun motto. Het valt vooral op dat criminelen gebruik maken van de angst van burgers. Ze bieden producten aan die mensen nu nodig hebben. Denk aan medicijnen, mondmaskers of desinfecterende gels. Daar is grote vraag naar, en criminelen richten zich daar op.
Wat is precies het risico?
De Bolle: De Europol-unit die strijdt tegen namaak stelt vast dat er valse producten worden verkocht, of producten tegen woekerprijzen. Mondmaskers die bedoeld zijn voor de bouw worden op het internet verkocht voor meer dan 100 euro per stuk. Dat monitoren we, onder meer via sociale media.
‘Mondmaskers die bedoeld zijn voor de bouw worden op het internet verkocht voor meer dan 100 euro per stuk.’
Maar ook medicijnen worden nagemaakt, het zit echt in de lift. Concreet gaat het om koortswerende middelen, zoals paracetamol, die dan vals blijken te zijn.
Een ander aspect is dat criminelen via e-mail producten te koop aanbieden, maar in werkelijkheid uit zijn op je privédata. Je moet zeer attent zijn op de e-mails die je krijgt. Mogelijk zijn het mails van criminele oorsprong, waarbij gehengeld wordt naar je privégegevens en vooral je bankgegevens.
Ik begrijp wel dat burgers die erop gefixeerd zijn om pakweg een mondmasker te kopen zich richten tot het internet wanneer ze bij apothekers of reguliere winkels niets meer vinden. Maar in veel gevallen zal het product dat je bestelt nooit thuis geleverd worden. Slotsom: aankopen doe je het best bij bekende merken en betrouwbare firma’s.
Vorige week, in volle coronacrisis, werd een Tsjechisch ziekenhuis het doelwit van een cyberaanval. Kent Europol nog zulke gevallen?
De Bolle: Nee. Op dit moment hebben we géén aanwijzingen dat we ons daarover meer zorgen moeten maken dan anders. Maar in het algemeen is cybermisdaad natuurlijk wel een dreiging. In de VS hebben we al gezien hoe volledige steden kunnen worden platgelegd. Pas na betaling van losgeld konden hun systemen opnieuw operationeel worden. In het verleden is het ook al gebeurd dat cybercriminelen hun peilen richtten op ziekenhuizen. Hackers slaagden erin de verwarming enkele graden hoger of lager te zetten. Als ze bij de verwarmingsinstallatie raken, dan kunnen ze ook aan de elektriciteit en de besturingssystemen van medische apparatuur. Beveiliging van kritieke infrastructuren tegen cyberaanvallen is dus zeer belangrijk.
Welke impact heeft corona op illegale migratie?
De Bolle: Ons European Migrant Smuggling Centre bij Europol stelt vast dat informatie uit open bronnen, die stelt dat er géén migranten meer aankomen in Italië, helemaal niet klopt.
‘Er zijn wel degelijk nog altijd mensen die vanuit Libië, Turkije, Tunesië en andere landen aankomen in Italië.’
We vermoeden dat de secundaire smokkelroutes binnen Europa geïmpacteerd zullen zijn. Meer en meer lidstaten voeren grenscontroles uit, en uiteraard zal dat smokkelaars voor een stuk afschrikken. Ze zullen hun transporten waarschijnlijk uitstellen. Omdat er verhoogde controles zijn, maar ook omdat ze bang zijn om zelf ziek te worden.
Vreest u voor bestuurlijke chaos in Europa?
De Bolle:Europol is een agentschap voor gerechtelijke politie. We zijn niet bevoegd voor bestuurlijke politie, en doen daar dan ook geen monitoring op. De crisiscentra in de lidstaten zijn daar bevoegd voor.
Welke vragen krijgt Europol vanuit de politiediensten van lidstaten?
De Bolle:Momenteel zijn lidstaten vooral bezig zijn met hun eigen bevolking. Welke rol kunnen politiediensten spelen in de bestuurlijke maatregelen die de regeringen hebben genomen? Politiediensten moeten daarbij zoeken naar het evenwicht tussen bestuurlijke opdrachten, de veiligheid van hun eigen personeel, en het werk van de gerechtelijke politie.
Maar hoewel lidstaten vooral met zichzelf bezig zijn, blijft de internationale gegevensuitwisseling tussen operationele diensten en Europol gewoon voortlopen. Criminelen krijgen zeker geen vrij spel.
Welke impact heeft de coronacrisis op de workflow bij Europol?
De Bolle:Sommige operaties in lidstaten worden uitgesteld, maar er zijn er ook die doorgaan. Face to face-vergaderingen vervangen we door videoconferenties en telefonische contacten. Verplaatsingen naar het buitenland gaan niet door. We zetten momenteel sterk in op telewerk – ook ons personeel is natuurlijk bezorgd. Dan is het zaak dat ze toegang blijven hebben tot operationele data. Belangrijk is dat onze dienstverlening verzekerd blijft, en dat lukt nog altijd. Informatie over groepen en personen kan gecrosscheckt worden en analisten blijven rapporten schrijven. Dag na dag gaan we na wélke impact de coronacrisis heeft op de criminaliteit.
Zijn er ook al coronabesmettingen vastgesteld onder Europolpersoneel?
De Bolle:Momenteel zijn er een handvol personeelsleden over wie we ons zorgen maken. We hopen dat aantal zo laag mogelijk te houden en wensen hen veel beterschap. We zetten enorm in op preventie. En we houden ook dagelijks een crisismanagementvergadering om de toestand van nabij op te volgen.
Hebt u nog een afsluitende boodschap voor de Europese bevolking?
De Bolle:Wanneer mensen geconfronteerd worden met criminele feiten, moeten ze dat zeker melden. Verder is het belangrijk dat burgers de instructies van overheden strikt naleven. Want dit is een gezondheidscrisis. Preventief, verantwoordelijk handelen is de beste manier om verergering te voorkomen. Eigenlijk zijn we allemaal voor een stuk verantwoordelijk voor de gezondheid van onze medeburgers. Tot slot wil ik nog benadrukken hoe belangrijk het werk is van dokters, verpleegsters, personeel van zorgcentra én politiemensen die in de eerste lijn staan. Zij redden mensenlevens.
Up-to-date overzicht: alles wat u moet weten over de coronacrisis
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
