De VW-motor sputtert

De Duitse merken – op uitzondering van Opel – beleven gouden tijden. Maar een blik achter de schermen leert dat niet alles goud is wat blinkt. Bij Volkswagen – top drie in de wereld – vreest men voor een forse terugloop van de winst.

‘Hoe ziek is Ferdinand Piëch?’ Met die ophefmakende kop kondigde de gezaghebbende Duitse zakenkrant Handelsblatt begin september het nakende afscheid aan van de 76-jarige VW-voorzitter. Wegens ernstig ziek. Het krantartikel onthulde verder dat de zieke patriarch zou worden opgevolgd door zijn rechterhand en compagnon de route Martin Winterkorn (66). Die heeft sinds 2007 de dagelijkse leiding van de Volkswagen-groep in handen, onder het toeziend oog van zijn voorzitter én beschermheer. Beiden delen dezelfde passie voor alles wat rijdt en ronkt, door hun aders stroomt geen bloed maar benzine.

Opmerkelijke stijging van de omzet én winst

Maar een goede vertrouwensrelatie met de voorzitter volstaat vanzelfsprekend niet om nummer één te worden én te blijven in een wereldconcern. Aandeelhouders willen boter bij de vis, en die hebben ze ruimschoots gekregen. Onder het bewind van Winterkorn steeg de verkoop van de Volkswagen-groep van 5,7 miljoen wagens in 2007 tot 9,3 miljoen in 2012, de winst explodeerde van 1,8 miljard euro naar 11,5 miljard. Wie zo’n positief bilan kan voorleggen, die moet zich geen zorgen maken over zijn positie binnen het bedrijf en al evenmin over de stand van zijn bankrekening. Winterkorn is veruit de best betaalde manager in Duitsland. De enige uitdaging die hem nog rest is van Volkswagen de nummer één in de (auto)wereld te maken. Ten laatste in 2018 wil hij dat objectief bereiken.

1.000 euro per auto besparen

Tot voor enkele weken zag het ernaar uit dat hij in zijn ambitieus opzet zou slagen, maar daar is nu twijfel over gerezen. Op een besloten vergadering van topkaders heeft Winterkorn zelf in bedekte termen laten verstaan dat de winst de komende jaren weleens fors lager zou kunnen uitvallen, min 4 tot 5 miljard zelfs. Dat zou te maken hebben met de vertraging in de economische groei in China en andere groeilanden, maar ook met de almaar stijgende personeelskosten (+ 19 %) en de hoog oplopende investeringen in moderne technologie en nieuwe fabrieken in Amerika, China en Mexico. De merkengroep Volkswagen investeert bijvoorbeeld beduidend meer in onderzoek en ontwikkeling dan de andere constructeurs. Om de vooropgestelde rendabiliteit van 6 procent in 2018 alsnog te kunnen bereiken, moet het mes worden gezet in de kosten. Financieel directeur Pötsch spreekt van 1.000 euro per auto. Hij viseert daarbij in eerste instantie VW, hét uithangbord van de merkengroep Volkswagen. VW neemt weliswaar twee derde van de omzet voor zijn rekening maar draagt slechts één derde bij aan de groepswinst. Dat stemt ongeveer overeen met hetgeen Porsche bijdraagt dat met 141.000 verkochte auto’s in 2012 een klein duimpje is in vergelijking met het grote VW. Hoewel VW dezelfde moduleerbare platformen gebruikt als de zustermerken Audi, Seat en Skoda ligt de rendabiliteit van VW (3,5 %) toch een flink lager dan die van Audi (11 %) en Skoda (6,8 %). En dat zet kwaad bloed bij de financieel directeur.

Voorlopig is er ook geen beterschap in zicht. Zo zou de rendabiliteit voor de nieuwe Tiguan dalen van 17 naar 8 procent en van de nieuwe Touran van 11 naar 4 procent. De introductie van nieuwe aandrijfsystemen (plug-in hybrid, elektromotor) op een aantal volumemodellen zal de kosten ongetwijfeld nog doen oplopen, ten koste alweer van de rendabiliteit. De rendabiliteitscoëfficiënt is de barometer van een bedrijf en dient beursanalisten als leidraad voor hun beleggersadvies. Naar verluidt produceert concurrent Hyundai 20 tot 30 procent goedkoper dan VW.

Ruzie in het VW-huishouden

Dat financieel directeur Pötsch openlijk VW in het vizier neemt, roept vragen op. Wie aan VW raakt, die raakt aan Winterkorn. Dat weet Pötsch beter dan wie ook. Hij vormt al enkele jaren een hecht en succesvol leidersduo met Winterkorn, en dan plots zo’n manoeuvre. Wie, wat, waarom? Analisten vermoeden dat de strijd om de opvolging van voorzitter Piëch is ingezet. Maar is die wel zo ziek als het Handelsblatt liet uitschijnen? Tijdens het Autosalon van Frankfurt gaf hij allerminst een ziekelijke indruk en hij ook achteraf bleef her en der in het openbaar verschijnen – niet meer dan voorheen maar ook niet minder.

Heeft het serieuze Handelsblatt een kwakkel de wereld ingestuurd, of is de zakenkrant erin geluisd. Door wie en waarom? Sommigen zien in het krantenartikel de hand van Piëch, een zoveelste meesterzet om een lastige of in zijn ogen onbekwame tegenstander schaakmaat te zetten. Voorlopig moeten we u het antwoord schuldig blijven. In Wolfsburg wil of durft niemand uit de biecht te klappen, en de sfinx zelf heeft zich teruggetrokken in zijn vorstelijk optrekje in Salzburg en hult zich in stilzwijgen. Insiders beschouwen die houding als stilte voor de storm.

Wat er ook van zij, de cijfers liegen niet en voorspellen weinig goeds voor Volkswagen. Slaagt het management er niet in om de kosten fors te verlagen en de vooropgestelde rendabiliteit te bereiken, dan zal Winterkorn zijn droom niet kunnen waarmaken. Maar wie zegt dat de concurrenten van Volkswagen er beter voorstaan? Zelfs Hyundai heeft zijn targets naar beneden moeten bijstellen. Zoals gezegd, het is niet alles goud wat blinkt.