Zwiften: gedetineerden ontsnappen online op de racefiets

In Oudenaarde ontpoppen gedetineerden zich als online wielrenners op het digitale koersplatform Zwift. Andere gevangenissen willen het project graag overnemen.

Er loopt een uniek project in de gevangenis van Oudenaarde met een goedgekozen naam. Zes gedetineerden vormen een Zwift-ploeg die ze The Breakaway hebben genoemd, de ontsnapping dus. Zwift is een soort online computerwielerrace op uit de kluiten gewassen hometrainers. Hoe harder je trapt, hoe harder een digitale wielrenner vooruitgaat, in een wielerkoers met deelnemers van over de hele wereld. De Oudenaardse gedetineerden fietsen drie dagen per week mee als John Doe 1, 2, 3, 4, 5 en 6. Geïnspireerd op hoe de Amerikaanse politie anonieme personen aanduidt – u kent het vast uit de films.

Het project vierde onlangs zijn tweede verjaardag en is volgens Heather Loontjens een groot succes. ‘De naam The Breakaway zegt het al: dit helpt onze gedetineerden even te ontsnappen aan hun situatie’, vertelt de sport- en cultuurfunctionaris in Oudenaarde. Loontjens werkt voor De Rode Antraciet, een vzw die via sport en cultuur de brug wil slaan tussen de gevangenis en de buitenwereld. The Breakaway is daar een geknipt vehikel voor. ‘De gedetineerden kunnen zich op een positieve manier ontladen en komen in contact met de buitenwereld, al blijft dat beperkt tot een digitale like van andere deelnemers. De andere spelers weten niet dat onze John Does gedetineerden zijn, maar dat maakt niet uit. Ze fietsen gewoon mee, ze horen erbij. Een enorme meerwaarde, naast de fysieke winst.’

Hoe is het over het algemeen gesteld met de conditie van Belgische gevangenen?

Heather Loontjens: Dat varieert. Er zijn best veel gedetineerden wier fysiek pakken beter kan, maar er is ook een populatie die in de gevangenis juist bijzonder goed zorg draagt voor zijn lichaam. De gezondheid is een van de weinige zaken waar je als gedetineerde nog controle over hebt. Sommigen beginnen fanatiek te sporten, met het idee dat hun tijd in de cel op die manier nog nuttig wordt besteed. De vraag naar sport is sowieso groter dan het aanbod. Er doen zes gedetineerden mee aan The Breakaway, maar er staan er vijftien op de wachtlijst.

Jullie zouden graag meer Zwift-fietsen aanbieden?

Loontjens: Graag, als dat zou kunnen. We weten dat andere gevangenissen dit project willen overnemen. De FOD Justitie is het idee genegen, maar het geld ontbreekt. Er moest trouwens een wettelijk struikelblok worden weggenomen voor The Breakaway: zwiften gebeurt online, maar gedetineerden mogen niet op het internet. Er is software ingebouwd zodat de Breakaway-computers alleen op Zwift kunnen, en de chatfunctie werd onklaar gemaakt.

Gaat het om mannen die zware feiten hebben gepleegd?

Loontjens: De gevangenis van Oudenaarde bestaat uit twee groepen: veroordeelden met celstraffen tussen vijf jaar en levenslang, en mensen die in voorarrest zitten. We hebben beslist om de zes Zwift-fietsen te reserveren voor de langgestraften. Het gaat om duur materiaal. We willen dat er zorg voor wordt gedragen en de kans dat dat lukt, is het grootst wanneer mensen lang gebruik maken van de fietsen.

In 2021 reed The Breakaway een koers tegen cipiers, rechters en minister Vincent Van Quickenborne (Open VLD), verenigd onder de naam Team Justice. De gerechtsdienaren wonnen.

Loontjens: Alleen al het vooruitzicht om ergens naartoe te kunnen werken, bleek bijzonder motiverend voor de John Does. Ze namen hun nederlaag sportief op – al vinden ze het wel stilaan tijd voor een rematch.