1. Wat brengt mensen ertoe zich te laten omkopen ?
Paul Standaert : “Op het vlak van motivatie maken we een onderscheid tussen meer vormelijke en meer inhoudelijke beweegredenen. Vormelijke beweegredenen zijn bijvoorbeeld in een bekende club willen terechtkomen, veel op reis kunnen gaan, titels behalen, welstand, rijkdom. Inhoudelijke beweegredenen zijn bijvoorbeeld je kunnen bekwamen, de beste willen worden, de uitdaging. Het is bekend dat de inhoudelijke beweegredenen moeten primeren om een succesvolle carrière uit te bouwen. Halen de vormelijke drives de bovenhand – de status, het financiële, het materiële – dan kan ik me voorstellen dat op een bepaald moment in een carrière zich zaken aandienen waar sommigen gevoelig voor zijn. Het proces wordt in gang gestoken door bepaalde verwachtingen. Is bij de sporter een financiële verwachting aanwezig die niet blijkt te lukken en komt er een mogelijkheid om een ander spoor te bewandelen, dan wordt daarover nagedacht.”
2. Is het een normale reactie dat mensen staalhard ontkennen, zelfs zweren op het hoofd van hun kinderen, ook al blijken ze achteraf toch betrokken te zijn ?
“Ja, dat vind ik wel. Dat is een heel bekend mechanisme. De strategie om je eigen imago te bewerkstelligen hebben we allemaal. Een klassiek voorbeeld is de blessure om naar de buitenwereld je sociaal imago of je marktwaarde in stand te blijven houden. Loopt het een seizoen wat minder, dan kan je moeilijk toegeven dat je minder waard bent, dus dan steek je het op iets anders. Je zoekt argumenten om die economische marktwaarde hoog te houden. Dat zijn heel menselijke defensiemechanismen. Zweren op het hoofd van je kinderen is een emotionele reactie. Een dergelijke respons geeft aan dat wat gezegd werd, vanbinnen heel raak was. Als je als mogelijke beschuldigde vernoemd wordt, kan ik mij voorstellen dat je dat in de pers blijft ontkennen. Ik kan dat heel goed begrijpen, want uiteindelijk is het de taak van justitie om dat te onderzoeken en pas als men op dat vlak toegeeft, gaat men ook anders reageren in de pers. Maar dat hangt ook af van de persoonlijkheidsbasis. Je hebt actieve en meer passieve mensen. Wie vanaf het begin actief was, zal zich ook meer verdedigen in de pers. Zij die meer van passieve aard zijn, blijven dat verdedigen niet volhouden en worden bijvoorbeeld spijtoptant. Er zijn in het verleden sporters genoeg geweest die tot op het einde alles bleven ontkennen, ook al lagen de feiten er. Dat wijst erop dat ze van zichzelf niet kunnen begrijpen of accepteren dat ze zo zijn. Het is een bekend psychologisch verweersysteem.”
3. Hoe kan iemand die zich heeft laten omkopen, dat verwerken ?
“Dat hangt heel sterk af van de dichtheid van het netwerk in de directe omgeving. Daar moeten de nodige ondersteuning en het geloof aanwezig blijven en mag iemand in zijn zelfwaarde niet naar beneden geschoten worden. Goede opvang van de directe omgeving is heel belangrijk om te kunnen blijven incasseren. Want we zijn toch allemaal gevoelig voor het beeld dat de andere van ons heeft. Je kan mensen helpen op voorwaarde dat hun zelfwaarde en geloofwaardigheid niet te vaak afgebroken worden door de buitenwereld. Ze bouwen dat opnieuw op, maar als dat telkens weer opgerakeld wordt, gaan ze op den duur blijven liggen in plaats van zichzelf weer omhoog te trekken. Er is wel een verschil tussen begrijpen en goedkeuren. Je moet hen duidelijk proberen te maken dat het niet kan en hun aandeel in de zaak durven te stellen, maar hun zelfwaarde moet daarom niet volledig naar beneden geduwd worden. Meestal is het gegeven van tijdelijke aard, want we kennen in de top van het voetbal bijvoorbeeld nu nog mensen die in het verleden bij zulke zaken betrokken waren.”
4. Leert de mens bij of is het waarschijnlijk dat wie zich liet omkopen dat nog eens doet ?
“Onderzoek op dat vlak zegt dat de straf niet helpt wanneer iemand frequent kleinere daden stelt. Gaat het over een eenmalig serieus feit, dan is de prognose veel gunstiger. Dus, blijkt uit de levensgeschiedenis van de mensen die nu betrokken zijn, dat dit een eenmalig iets is, wees er dan maar gerust in. Blijkt dat sommigen hier en daar bij eerdere zaken ook al betrokken waren, dan zou ik mij meer zorgen maken.”
5. Wat kan de voetbalwereld doen om de kans op corruptie te verkleinen ?
“Ik vind dat de bond al enkele goede initiatieven genomen heeft door de transferpolitiek transparanter te willen maken. Ik hoop dat het lukt, want daar zit een belangrijk kwetsbaar element. Ik vind het ook belangrijk dat ze een paar keer per jaar de financiële toestand van de clubs gaan bekijken, zodat die hun engagement blijven nakomen. Wat de spelers zelf betreft, draait het bijna uitsluitend rond de vraag of de intrinsieke motivatie primair is in verhouding tot de uitwendige beweegredenen. Want, en daarmee knoop ik weer aan bij de eerste vraag, om een succesvolle carrière uit te bouwen moet in dat evenwicht het intrinsieke blijven primeren. De inbreng van sportpsychologen in een trainersstaf kan dienen om de intrinsieke motivatie in spelers te leren detecteren en daarop in te spelen. Je ziet bij talentvolle jongeren die niet gedreven zijn om beter te worden, dat ze uitvallen en dat jongeren met minder talent die zich willen bekwamen, ook tot een sportcarrière kunnen komen. Daarom is voor jeugdcoaches belangrijk de intrinsieke motieven centraal te blijven stellen, zodat het vertrouwen en plezier bij onze jongeren aanwezig blijft en er vooruitgang zit in hun prestaties.”
