Prestigieuze Tottenham Hotspur Stadium wordt officieel geopend

Crystal Palace mag straks als eerste naar het Tottenham Hotspur Stadium, dinsdagavond trekt Manchester City voor Champions Leaguevoetbal naar de nieuwe voetbaltempel in Noord-Londen. Een blik achter de schermen.

Een berichtje uit Constructor News, het vakblad voor de Engelse bouwindustrie, van 20 september 2018. ‘Er liepen bouwvakkers rond die volledig weg waren van de wereld. Ze kwamen naar de site op White Hart Lane met een blikje bier in de hand, anderen werden in de toiletten aangetroffen terwijl ze coke aan het snuiven waren.’ Op de kantoren van Mace Group, een van de grootste projectontwikkelaars van Groot-Brittannië en general contractor van het Tottenham Hotspur Stadium, verslikten ze zich nog maar eens in hun koffie. Of, beter: in hun thee.

In 2000 had Mace Group probleemloos de London Eye – het reuzenrad dat op de trotse hoofdstad neerkijkt – opgeleverd en in 2012 werden zowel The Shard (De Scherf), een glazen wolkenkrabber in Southwark, en het prestigeproject Emirates Air Line, de kabelbaan die de twee oevers van de Theems met elkaar verbindt, zonder veel obstakels gerealiseerd. Maar het nieuwe voetbalstadion in Noord-Londen was een koppijndossier. Op sommige dagen liepen 4000 werknemers elkaar voor de voeten, de communicatie tussen de verschillende onderaannemers was chaotisch en na een test, waarin er ernstige veiligheidsproblemen aan het licht waren gekomen, was de officiële opening uitgesteld. Nog maar eens.

En de rekeningen, die klopten al lang niet meer. Volgens de plannen van het architectencollectief Populous, dat overal ter wereld congrescentra en sportstadions ontwerpt, zou het nieuwe stadion om en bij de 450 miljoen euro kosten. Begin dit jaar flirtte de kostprijs al met het miljard, méér dan oorspronkelijk begroot voor de regeneratie van de totale buurt – Northumberland Development Project – rond White Hart Lane. Momenteel staat de teller op 1,1 miljard. And counting.

‘De arbeiders op de site kosten de club op dit moment, een piekperiode om alles op tijd af te werken, meer dan de volledige kern’, kopte het vakblad Construction Enquirer in september. ‘Aantallen, dubbele shifts, overuren… ‘Heel voorzichtig gerekend verdienen de 3800 arbeiders gemiddeld 1150 euro per week. Dat is iets meer dan 4,3 miljoen euro. Vorig seizoen bedroeg de totale loonlast 148 miljoen per jaar – 2,8 miljoen euro per week.’

Het goede nieuws? Het zou een pareltje worden dat zijn gelijke in Groot-Brittannië niet heeft. Met 62.062 zitjes het grootste clubstadion in de hoofdstad, niet toevallig net iets meer dan in het Emirates Stadium van Arsenal (60.260), de grote concurrent uit Noord-Londen. Een stadion in de vorm van een asymmetrische kom (door fans van andere clubs al vergeleken met een gigantische wc-bril), een zuidtribune met 17.500 zitjes – het kloppend hart van de clubliefde, geïnspireerd op Die Gelbe Wand van Borussia Dortmund – én de Goal Line Bar, de grootste bar die ooit in een Europees voetbalstadion is gebouwd: 65 meter lang.

Tijdens een bezoekdag keken fans zich de ogen uit het lijf toen ze zagen hoe hun beker van 4,6 euro met bier werd gevuld: niet meer uit een klassieke tapkraan, maar van onderen… Goed voor een debiet van 10.000 pints per minuut. Wie geen liefhebber van Heineken is, kan genieten van de artisanale biertjes van het Noord-Londense Beavertown, gebrouwen in de microbrouwerij ín het stadion. Een wereldprimeur. De begoede burger kan voor champagne en fine dining terecht in de Tunnel Club, een exclusieve lounge met zicht en doorkijk op de glazen wand van de spelerstunnel. Kostprijs: 17.500 euro per seizoen, plus nog eens 460 euro per match voor een kuipje achter de dug-out van de thuisploeg.

Mooier en beter, maar fans maken zich tegelijk ook grote zorgen. De laatste inkomende transfer was Lucas Moura, die in januari 2018 voor ongeveer 28 miljoen euro van Paris Saint-Germian werd overgenomen. De voorbije twee mercato’s haalden de Spurs geen enkele speler naar Noord-Londen en door een nieuwe lening om de extra kosten te dekken, gaf voorzitter Daniel Levy toe, was de totale schuldenlast aan de banken gestegen tot 740 miljoen.

‘Er is veel gespeculeerd. Wat er ook werd beweerd, de bouw van het stadion had geen enkele invloed op het transferbeleid en zal dat ook de volgende jaren niet hebben. We hebben in de eerste plaats sportieve keuzes gemaakt. Het had geen zin om bepaalde jongens te laten vertrekken, zonder dat we zeker waren dat nieuwe spelers beter zouden presteren.’ En: de club moest het aantal buitenlandse spelers beperken om te voldoen aan de Homegrown Player Rule: op de lijst van 25 mogen ‘slechts’ 17 buitenlandse voetballers staan. Tottenham heeft er… 17 – goed voor 68 procent van de A-kern. ‘Als er iemand voor een substantieel bedrag wordt verkocht, dan kunnen we meteen opnieuw in de ploeg investeren.’

De Brits-Joodse zakenman benadrukte vorige week ook nog dat de ticketprijzen voor volgend seizoen (2019/20) bevroren werden. Dat leek de fans niet meer dan vanzelfsprekend. Begin vorig jaar, toen leek dat het stadion tegen de start van dit seizoen zou klaar zijn, werden de prijzen al gevoelig opgetrokken ( zie kaderstukje). En toch waren in maart 2018 al 42.000 abonnementen verkocht.

Doffe ellende

Wie er niet moet zijn, blijft er beter weg. Tottenham, een wijk van de Londen Borough of Haringey, is geen plaats voor lieverdjes. Om en bij de 130.000 inwoners, van wie ruim een derde in armoede leeft en meer dan 25 procent maar net de eindjes bij elkaar kan schrapen. De werkloosheidscijfers behoren tot de hoogste van de hoofdstad (en het land), criminele bendes regeren de straat en heel af en toe is een vonkje genoeg om het district of andere gedepriveerde wijken te laten ‘ontploffen’.

Zoals in augustus 2011, nadat de politie bendelid Mark Duggan had doodgeschoten en de wijk zes dagen lang geteisterd werd door rellen, plunderingen en brandstichting. Het geweld sloeg over naar andere wijken en steden, agressieve minachting voor het mistroostige leven in de betonnen jungles. De tol was zwaar – vijf doden, tientallen gewonden en om en bij de 300 miljoen materiële schade -, maar het stadiondossier nam een beslissende wending. ‘Zonder de rellen had we ons stadion hier nooit kunnen bouwen en waren we wellicht uit de wijk Tottenham vertrokken’, verbaasde executive directorDonna-Maria Cullen vorige zomer.

Acht maanden voor de rellen waren Cullen en haar voorzitter radeloos. Zo goed als uitgeteld. De eerste plannen voor een nieuw stadion, blikvanger van het Northumberland Development Project, werden gelanceerd in november 2007, maar ook in Noord-Londen bleek de weg bijzonder hobbelig. Nieuwe gronden en gebouwen werden aangekocht, maar lokale politici en English Heritage verzetten zich steeds luider tegen de afbraak van beschermde panden, waarna nog maar eens uitstel volgde. Het Olympic Stadium in Stratford – 20 kilometer van White Hart Lane – leek hét alternatief, maar dat werd in januari 2011 toegewezen aan West Ham United.

‘Door de financiële eisen van het lokale bestuur, English Heritage en de Londense vervoersmaatschappij was een project in Tottenham niet meer levensvatbaar’, zei Levy. Zes weken na de rellen liet Haringey Council de zware financiële verplichtingen vallen en kreeg de club er nog een miljoenensubsidie bovenop, ‘omdat het project de gedepriveerde buurt zou doen heropleven’. Sociale immobiliteit, rassendiscriminatie, financiële ongelijkheid, straatbendes en druggebruik als katalysator voor een voetbalstadion, betaalbare huizen, duizenden nieuwe jobs, een hotel, een buurtcentrum, agoraveldjes, een lagere school, winkels en meer groen.

Een aantal eigenaars van gronden lag nog dwars, maar dat belette de club niet om in juli een deal voor tien jaar te sluiten met de National Football League. Eind september een thuiswedstrijd van de Spurs tegen Burnley, Chelsea of pakweg Liverpool en op 14 oktober Oakland Raiders versus Seattle Seahawks, één van de twee matchen in de Americanfootballcompetitie die jaarlijks in het nieuwe stadion worden gespeeld. Het ultieme doel is dat de eerste franchise in Groot-Brittannië, wat volgens enkele bestuurders van de NFL ‘haalbaar moet zijn tegen 2022’, in Noord-Londen zal spelen. De paringsdans van Daniel Levy, de anders zo voorzichtige voorzitter, maakte indruk op de NFL-directeuren. ‘Hij realiseerde iets wat nog nooit was gedaan en durft groot te denken.’

Onder de voetbalgrasmat, die in 25 minuten onder de tribune kan worden geschoven, ligt een synthetische ondergrond die zowel voor American Football als concerten kan worden gebruikt. Alle media- en medische faciliteiten zijn op maat van de NFL gemaakt en de extra kleedkamers zijn groot genoeg om aan alle noden (catering, verzorging…) van de volledige kern – 53 man en een twintigtal coaches – te voldoen. De NFL betaalde de club weliswaar 11,7 miljoen euro, maar dat is slechts een fractie van de kostprijs om het stadion Americanfootballproof te maken.

‘Op lange termijn zal de club hier geld aan verdienen’, weet de voorzitter. De twee wedstrijddagen, leerden de uitstapjes van de NFL naar Wembley, zijn jaarlijks goed voor twee miljoen euro inkomsten. En met de synthetische vloer wil de club voor de organisatie van grote muziekconcerten, die vergelijkbare bedragen naar de clubkas laten vloeien, dé concurrent worden van Wembley of The O2. Of dat zal lukken, is een van de vele vraagtekens.

Opnieuw thuis

‘We hebben allemaal geweend toen we in mei 2017 White Hart Lane moesten verlaten. En vandaag, meer dan 22 maanden later, wenen we opnieuw. Maar dan omdat onze dromen uitgekomen zijn’, zei Mauricio Pochettino, toen de deuren van het stadion op 24 maart open zwaaiden voor het eerste grote testevenement – een wedstrijd van de U18 tegen Southampton. ‘Dit stadion, met 62.000 supporters in de tribunes, zal een enorme troef worden. De volgende maanden én de volgende seizoenen’, klonk het bij de Argentijnse manager, die in mei 2014 in Noord-Londen neerstreek.

Toen, bijna vijf jaar geleden, stond Tottenham Hotspur zwaar in de schaduw van Arsenal en Chelsea. Het had amper één keer deelgenomen aan de Champions League (2010-2011), de speeltuin van zijn twee grootste concurrenten uit Londen, en zelfs de meest fanatieke supporters vonden de Spurs nooit een kandidaat-kampioen. Matchen werden gewonnen, ja, maar prijzen? De laatste titel op het hoogste niveau dateerde van 1961, de FA Cup was in 1991 voor het laatst naar White Hart Lane verhuisd en de League Cup van 2008 – onder Juande Ramos – was niet meer dan een troostprijs.

Maar Pochettino parkeerde de club drie seizoenen na mekaar in de top drie en de poules van de Champions Leaue, waarin het straks met Manchester City strijdt voor een plaats in de halve finale. Detail: sinds de dag dat Pochettino overnam in Noord-Londen, pakte alleen Manchester City meer punten in de Premier League. En dat voor de meest spaarzame topclub in de Premier Leagueklas, die in de tien transfermercato’s onder de Argentijn minder dan de helft uitgaf dan de twee teams uit Manchester. ‘Volgend seizoen beginnen we aan een nieuw proces’, zei Pochettino, die vorig jaar verlengde tot 2023 en net geen tien miljoen euro per jaar casht. ‘Met een nieuw stadion hebben we alles om een van de grootste clubs van Europa te worden.’

Maar, en dat beseft ook de Argentijn, niet op de korte termijn, waarin de koopkracht van de club wellicht (nog meer) zal worden beknot. Net zoals Arsenal na de verhuis naar het Emirates Stadium – 6 kilometer zuidwaarts van White Hart Lane – moest ondervinden. Toen The Gunners in de zomer van 2006 Highbury verlieten, stonden er drie titels (1999, 2002, 2004) en een finale van de Champions League (2006) op de teller van Arsène Wenger. ‘Na de verhuis werd het vooral financieel moeilijk.’ Geen enkele titel meer, een bijrolletje in Europa, drie FA Cups als troostprijs. Het eeuwige herbeginnen, zelfs Wenger werd er soms radeloos van. De Fransman had een neus voor jong talent, maar die moesten steeds grotere schoenen vullen omdat de club aanbiedingen voor zijn beste spelers – Thierry Henry, Cesc Fàbregas, Robin van Persie… – niet kon laten passeren. ‘De andere clubs wisten dat we móésten verkopen. We hadden nog goede teams, met goedkopere en jongere spelers, maar misten ervaring om te concurreren met de grote kanonnen.’

De matchday revenue was nochtans spectaculair gestegen – van 40 miljoen euro op Highbury naar 116 miljoen vorig jaar -, maar de inkomsten uit wedstrijddagen werden kort na de verhuis ondergeschikt aan televisie- en sponsordeals. En: na buitenlandse overnames stonden Chelsea (2003), Manchester City (2008) en Liverpool (2010) helemaal bovenaan de voedselketen en schoten de transferprijzen door het plafond. Talentdetectie, een van de grote kwaliteiten van Wenger én Pochettino, verloor de strijd tegen het Grote Geld. Toen de Spurs in januari voor een primeur in de Premier League tekenden – geen enkele inkomende transfer in een volledig seizoen – en journalisten wilden weten wat de manager daarvan vond, trok Pochettino de zakken van zijn jas lachend binnenstebuiten. ‘Ik heb geen geld, hoor.’

Enkele weken geleden, toen zijn zoon Maurizio tijdens de testwedstrijd tegen de U18 van Southampton in de 79e minuut mocht invallen, zat hij in de tribune te glunderen. Naast hem zat Daniel Levy, die als een keizer neerkeek op het volk en zijn nalatenschap. De club was, 97 weken na het afscheid aan White Hart Lane, eindelijk opnieuw thuis.

Zes keer duurder dan Bayern München

Voetbal voor jong, oud en – vooral – de bemiddelde medemens. De prijs voor het goedkoopste abonnement is opgetrokken naar 923 euro, de duurste van de Premier League. Ter vergelijking: de goedkoopste seizoenskaarten voor Bayern München kosten 146 euro, amper een zesde van dat bedrag. Ook Barcelona (202), Real Madrid (207) en Borussia Dortmund (215), tegenstander in de vorige ronde van de Champions League, zijn merkelijker goedkoper. De duurste abonnementen moeten 2320 euro kosten, ook dat is een record in de Premier League. Bij Liverpool en Manchester City, de twee titelkandidaten, ligt de limiet op respectievelijk 1016 en 1099 euro.