Javier Torrente (Beerschot): ‘Het zou niet slim zijn om mijn filosofie hoger te zetten dan het individu’

Jarenlang leerde Javier Torrente het vak in de schaduw van Marcelo Bielsa, maar sinds geruime tijd al schrijft hij zijn eigen verhaal. Dat bracht hem naar België, waar hij bezig is met operatie redding bij Beerschot. Hoe ver staat hij in dat proces?

De voetbalcoach als nomade. Javier Torrente (52) kan erover meespreken. De trainer van Beerschot was als assistent van Marcelo Bielsa al aan de slag bij het Mexicaanse Atlas, Espanyol Barcelona, Olympique Marseille en bij de nationale ploeg van zijn land, Argentinië. Als hoofdcoach werkte de man in Argentinië, Paraguay, Chili, Peru, Colombia en Mexico, vooraleer hij een job aanvaardde bij Beerschot, toen de ploeg afscheid nam van Peter Maes.

Daarmee maakt hij de omgekeerde beweging van zijn voorouders, want zoals veel Argentijnen is Torrente een nazaat van immigranten uit dit continent. De zijne kwamen uit Spanje, met ook een Italiaanse en een Zwitserse tak. Zijn overgrootvader bouwde mee aan de Simplontunnel, die het kanton Wallis verbindt met Italië. De man deed tijdens de werken helaas tbc op en overleed, waarna zijn vrouw naar Argentinië emigreerde in het begin van de 20e eeuw. Enige nieuwsgierigheid en openheid voor andere werelden zit Torrente, afkomstig uit Rosario, dus in het bloed.

Hoe heeft u geprobeerd om bij Beerschot het tij te keren?

Javier Torrente: ‘Toen ze mij de ploeg aanboden, had die één punt na acht wedstrijden. Zo’n situatie was mij niet onbekend, de voorbije jaren heb ik nog van dat soort opdrachten gekregen. Van zo’n uitdaging ben ik niet bang, daarom heb ik die ook aanvaard. We zijn eerst aan de slag gegaan met het mentale, de spelers wat bevrijden van de druk. Dat probeerden we door de afstand tussen ons te verkleinen, door veel te praten met de spelers, maar ook door hen materiaal aan te reiken – data, video’s – waaruit ook de goeie dingen die ze deden naar voren kwamen. Zaken waar ze wél toe in staat waren. In zo’n crisis heb je vooral nood aan een positieve boodschap. Daarna ga je corrigeren. Met kleine stapjes ging het vooruit.’

Was de taal geen handicap in dat overleg?

Torrente: ‘Ik heb nog in Marseille gewerkt. Alles wat in het Frans wordt gezegd, begrijp ik. Praten is wat moeilijker, maar ik kan het. Ik leid hier ook een grote groep medewerkers, die diverse talen spreken en allemaal het beste voor hebben met deze club.’

Overgave

Wat was uw sportieve analyse bij de start?

Torrente: ‘Dat vind ik een delicate vraag. Ik heb die gemaakt, maar ik wil hier niet te veel met de vinger wijzen naar wat fout is gelopen of wat de vorige trainer heeft gedaan. Dat soort kritiek vind ik ongepast. Je moet gewoon aan de slag met de organisatie. In de eerste weken vooral de defensieve, daarna de offensieve: goed de bal veroveren, op een bepaalde plaats die ik in mijn hoofd heb. Dat geeft je de mogelijkheid om beter aan te vallen. Druk zetten en inzet van aanvallers op het moment dat je de bal verliest, was fundamenteel.’

Wij zagen al een verdediging met drie man, eentje met vier. U bent er nog niet uit hoe het moet?

Torrente: ‘We beheersen de beide systemen. Na de blessure van Frédéric Frans hebben we beslist om weer over te schakelen naar vier. Dat gaf ons de kans om er een aanvaller bij te zetten. Ik denk dat Beerschot nu iets meer volk voor doel brengt. Vroeger zag ik bij een voorzet dat er soms maar één man in de zestien kwam. Nu proberen we daar vier, vijf mensen te brengen.’

U zocht ook naar een manier om het rendement van Raphael Holzhauser op te krikken. Hoe ging u daar te werk?

Torrente: ‘Ik denk dat Raphael vandaag veel meer lijkt op de voetballer van vorig seizoen dan een paar maanden geleden. Hij was toen één van de beste voetballers van België en dat zag ik de voorbije wedstrijden terug. Hij is fitter, vindt beter de combinaties, vindt opnieuw de weg naar doel, is een goeie band aan het opbouwen met Moisés Caicedo. Ik zie meer enthousiasme ook. Rapha heeft de kritiek gepareerd door inspanningen te leveren. In Anderlecht liet ik hem op de bank starten, maar dat was meer een tactische beslissing dan een terechtwijzing. Ik wilde energie halen uit de tegenstander voor de rust, om Rapha daarna de kans te geven impact te hebben. Rapha was die dag goed voor een assist, ik denk dat daar de verandering begon. Ik heb met hem veel gepraat en zie nu een speler die ongelooflijke kwaliteiten heeft aan de bal, maar ook spelers onder druk zet en zich opoffert. De data die zijn gps oplevert, de pieken die hij haalt in een wedstrijd, ondersteunen dat.’

Welke rol speelt uw ervaring in dit herstelproces?

Torrente: ‘Dat ik al clubs in crisis coachte, helpt. Het positieve benaderen, niet van je neus maken op ongepaste momenten. Als jonge coach verloor ik vaker mijn geduld, inmiddels weet ik dat je een speler de kans moet geven om fouten te maken en dan toch rustig blijven. Fouten maken is een essentieel onderdeel van het voetbal. Spelers moeten dingen proberen, je mag hen niet inperken. Alleen moet altijd de wil aanwezig zijn om er alles voor te doen. Entrega noemen wij dat. Overgave. Je hebt altijd spelers die eerder betrokken zijn bij de aanval dan de verdediging, maar belangrijk is dat iedereen zowel in het mooie voetbal zijn rol heeft als in het vuile. ‘

De slechte reeks begon vorig seizoen al, zelfs nog onder Hernán Losada. Is er wel voldoende kwaliteit?

Torrente : ‘Ja. Als u me vraagt: hebt u een ploeg voor de eerste plaatsen, antwoord ik neen. Maar we hebben wel een ploeg die kan mikken op de buik van het klassement. Eenmaal daar, en je grijpt links of rechts een succesje, kun je misschien zonder het te weten bij de beste zes geraken. Ploegen leven van serietjes, maar deze kern is echt wel competitief. Hier kunnen we uit raken.’

Filosofie

Hoe dicht staat de ploeg al bij wat u wil?

Torrente: ‘Relatief dicht, maar eigenlijk is dat nu niet van toepassing. Ik heb een duidelijke visie op hoe voetbal moet worden gespeeld, maar dat is de theorie. De praktijk is dat je een kern hebt met bepaalde kwaliteiten in een competitie die specifieke dingen van je vraagt en waar je op een bepaalde plaats in de stand staat. Van die kern de kwaliteiten zo goed mogelijk ontwikkelen is mijn taak. Mijn filosofie aanpassen aan elke speler. Het zou te makkelijk zijn om te eisen dat elke voetballer hier geknipt is voor mijn voetbal. Zo is het nooit. Trainer zijn is het beste uit elk individu halen. Wie talent heeft voor een zesje, moet presteren als dat zesje, niet als vijf of vier. Maar wie talent heeft voor een acht, daar vraag ik meer van.

‘Je filosofie opleggen zou betekenen dat ik misschien een voetballer doe spelen op een manier die hij niet aankan. Het zou van weinig intelligentie van mijn kant getuigen als ik mijn filosofie hoger zet dan het individu. Pep Guardiola zei ooit: met Lionel Messi als valse 9 bij Barcelona zou het niet intelligent zijn om hem met hoge ballen aan te spelen. Maar geen voorzetten trappen naar RobertLewandowski zou ook fout zijn. De Guardiola van Barça werkte anders in Bayern en nog anders bij City. Dat is niet je filosofie verloochenen, maar zoeken naar een manier die het beste past bij je materiaal. Praten over tactiek is óók praten over spelers. Zet je op rechts een rechtsvoetige, dan geeft dat opties. Staat daar een linkspoot, dan geeft dat andere mogelijkheden. Een dribbelaar is weer wat anders dan iemand die in de diepte duikt. Dat is de taak van de trainer: capaciteiten laten renderen en gebreken zoveel mogelijk camoufleren. Guardiola verandert niet, maar tegelijk wél.’

Pep zou elf middenvelders durven op te stellen. Begrijpt u dat?

Torrente: ‘Een middenvelder bekoort hem, omdat die een bepaald profiel heeft: goed met de bal aan de voet en vaak even goed in het aanvallen als verdedigen. Maar er zijn specifieke posities die Pep ook anders invult. Die van centrale verdediger. Sommige posities eisen bepaalde kwaliteiten.’

Verkiest u ook het energieke voetbal van Marcelo Bielsa?

Torrente: ‘Ja. Ik zie bij balverlies twee belangrijke gebieden waar je een bal moet heroveren. Als het kan, hoog. Wordt die lijn doorbroken, dan moet iedereen snel terug naar een medium blok. Dat we in Kortrijk uiteindelijk nog gelijkspeelden, had te maken met het opgeven van die twee principes. Als je te dicht bij de eigen goal gaat verdedigen, slik je makkelijker een doelpunt. Mijn adagium is: verover zo hoog mogelijk de bal, dan kun je goed aanvallen. De afstand tot de goal is kleiner, zodat de transitie veel sneller kan. Als je elke keer moet vertrekken bij je doelman, zijn er veel linies om door te breken voor je aan het andere doel komt.’

Hebt u daar de ploeg wel voor?

Torrente: ‘We zijn op weg. Je hebt er snelheid voor nodig, maar ook fysieke conditie. Je kunt er wel een tegenstander door afmatten, zodat een invaller het misschien wat makkelijker krijgt om het verschil te maken.’

Diversiteit

Welk beeld hebt u inmiddels van België?

Torrente: ‘Sommige teams hebben een duidelijke visie, en zoals in elk land zijn er ploegen die nog onderpresteren. Hier is veel potentieel, een goed ritme en het is zeer fysiek. Misschien wordt het verfijnde van het Franse voetbal hier nog onvoldoende uit de spelers gehaald. Veel jeugd ook, wat maakt dat je als trainer ziet dat ze niet altijd een resultaat kunnen bewaren. Het hoofd speelt een grote rol in het voetbal. Dat vind ik de grootste uitdaging: spelers leren hun hoofd te gebruiken. Daar spelen routiniers hun rol. We hebben ook heel goeie jonge spelers, hier is een zeer mooie mix aan het groeien. Een enorme diversiteit ook, in taal, afkomst, religie. Als je elkaar respecteert is zoeken naar samenhang in zo’n selectie een mooie uitdaging. Stel dat we zoiets zouden kunnen op wereldvlak, de wereld zou veel beter zijn.’

Past u uw regels aan hun afkomst aan?

Torrente: ‘ No. Dezelfde regels voor iedereen. Ook dat is respect. Je moet als coach iedereen gelijk behandelen, anders gaat de ploeg dat snel doorhebben en breek je de eenheid. We ontbijten om halfnegen, maar vijf over halfnegen aankomen is ook geen ramp. De training begint om tien uur. Bewust veel speling, omdat ik inmiddels weet dat de spelers niet noodzakelijk op vijf minuten van Antwerpen wonen. Het verkeer is complex en België is zo’n klein land dat spelers de neiging hebben om wat verder weg te wonen. Dan ben je bij een ongeval rap te laat. Nu, dat zijn problemen die overal opduiken.’

U werkte in diverse landen. Zijn er parallellen?

Torrente: ‘Ja. Ik vond Marseille bijvoorbeeld een heel aparte stad, met veel sfeer. Een ongelooflijk rijke mix van Arabisch, Afrikaans en Frans. Een van de meest warme steden qua voetbalbeleving. Verrassend Zuid-Amerikaans, zoals Napoli. Veel fans ook op verplaatsing, ik werd daar zeer emotioneel van. Gratis metro en bus naar het stadion op wedstrijddagen, een stad die voetbal ademt. Die passie kende ik vanuit Argentinië en herontdekte ik daar. Ik heb er nooit vijandschap tegenover de spelers gevoeld. Als de fans voelen dat je alles hebt gegeven, kunnen ze tegenslag aanvaarden. Dat zie ik ook hier op het Kiel.’

Marseille is een stad van revolutionairen.

Torrente: ‘Klopt. Dat is het leuke geweest van mijn leven: de cultuurverschillen aanvaarden, in elke stad waar ik aan de slag ging. Je daar niet tegen verzetten door koppig jouw ding te doen, maar aanpassen, in iets meegaan. Begrip opbrengen voor de eigenheid van elk land. Dat maakt dat ik eigenlijk vol vertrouwen naar België kon komen.’

Hoe is Antwerpen?

Torrente: ‘Netjes, valt mij op. Veel cultuur ook.’

Arrogant soms, vinden wij van de ‘parking’.

Torrente: ( schiet in een lach) ‘Veel meer kan ik er nog niet over zeggen. Ik was onlangs als toerist in Amsterdam, maar verder zijn we veel met voetbal bezig geweest. Daar zet ik jullie in het rijtje van Mexico of Frankrijk. Wat meer open, meer op en af. In Peru coachte ik een klein ploegje, dat de middelen niet had om het tegen de groten op te nemen, in Paraguay teams die de baas waren. In Peru werkte ik tijdens een sociale crisis, net als in Chili, ook dat speelde in mijn carrière vaak een rol. Elke keer was het anders.’

De overgave die u van spelers eist, hebt u ook langs de zijlijn.

Torrente: ‘Ja, en soms botst dat. Scheidrechters kunnen fouten maken en als ik dat zie, word ik boos. Over die situatie, nooit op de mens zelf. Dat is mijn temperament. Ik hou ook niet van kille spelers. Voetbal is voor ons, Argentijnen, een uitlaatklep, een ontsnapping uit de routine van werk, huis, werk. Een ontsnapping uit de problemen vaak. Sport geeft mensen de kans om weg te komen uit hun realiteit.’

Cinema

Over uw verleden als speler vonden we nagenoeg niks.

Torrente: ‘Ik had snel door dat ik zeer beperkt was en toen ik besefte dat ik nooit de top zou bereiken, heb ik me op het fysieke toegelegd. Aan de universiteit. Ik heb nog les gegeven, ben dan in lagere reeksen gaan werken en maakte kennis met Marcelo, iemand die graag kennis deelde. Ik dacht dat ik iets van voetbal kende, tot ik bij hem kwam.’

Had u, na jaren assistent te zijn geweest van Marcelo Bielsa, nood aan het schrijven van uw eigen verhaal?

Torrente: ‘Ja. T2 zijn is ook passioneel, en als je dat kunt aan de zijde van een toptrainer zou ik dat zelfs luxe durven te noemen. Maar na een tijd verlang je daar inderdaad naar. En dan was werken in Europa een van mijn doelen. Op dat vlak kwam het telefoontje van de club op het juiste moment.’

Europa vanwege de levenskwaliteit?

Torrente: ‘Niet alleen, ook wegens het respect voor het werk van een trainer en het geduld. U lacht, maar vergeleken met de zotheid van Zuid-Amerika is het hier heel anders. Hier worden trainers nog beloond voor hun werk.’

In Chili woonde Bielsa op het trainingscomplex van de nationale ploeg. Is voetbal iets van 24/7?

Torrente: ‘Bij Argentinië deden we dat ook. Ons kantoor was in Rosario, maar tijdens de voorbereidingen op een match woonden we ook op het trainingscomplex. Ik vind dat voor een trainer niet slecht. Het is niet altijd evident om direct een appartement te vinden en als de club dan kamers heeft op het complex, waarom daar dan niet logeren? Afstand nemen van voetbal kan ook daar. Ook wij hebben nood aan pauze, anders riskeer je frisheid te verliezen. Ons sociaal model voorziet ongeveer overal ter wereld acht uur werk, acht uur slaap en acht uur voor al de rest. Ga je veel langer intensief door, dan vreet zoiets aan je. Een keer naar de gym, een biertje drinken of een film helpt.’