‘De EK-zege verhoogt het zelfbeeld van Italië, een land dat niets onder controle leek te hebben’

Jacques Sys, hoofredacteur van Sport/Voetbalmagazine, blikt een laatste keer terug op het EK met Italië en Engeland, maar ook de Rode Duivels. ‘Er moet de komende maanden met de voeten worden gesproken.’

Het was al over middernacht toen zondag op de heilige grasmat van Wembley de lichten van dit EK werden gedoofd. Op dat moment waren de Rode Duivels al een goeie week op vakantie. Allicht wordt dan nog even gemijmerd over het frivool en aanvallend voetbal dat deze gouden generatie een paar jaar geleden bracht, over het enthousiasme dat deze ploeg losmaakte, over de manier waarop de Rode Duivels het land verenigden en alle gemeenschappen zich verzamelden rond dezelfde totem, feestend onder een palet van zwart, geel en rood. Het was wachten op de explosie, op de totale bevrijding. Die moest er nu komen. Maar de ploeg struikelde in de kwartfinale.

Vorige week donderdag gaf Roberto Martínez een afsluitende persconferentie. Hij zei dat deze ploeg sterker is dan drie jaar geleden toen er een memorabel WK werd gespeeld, met daarin een historische wedstrijd tegen Brazilië. Hij sprak nu over de tien vliegtuigreizen die waren gemaakt en haalde wat bijkomstigheden boven. Een bal die er net niet inging, een keeper die uitstekend speelde, je hoort het vaker na nederlagen. Maar uit de mond van de doorgaans helder analyserende Martínez klinkt het flauw. Enige (zelf)kritiek viel niet te horen.

Ongetwijfeld heeft Martínez voor zichzelf een ander rapport gemaakt: de Rode Duivels konden nooit domineren, ze slaagden er niet in om in het toernooi te groeien en demonstreerden zeker in de kwartfinale niet dezelfde balvastheid, intensiteit en zuiverheid in de acties als Italië. Dan kan je roepen dat dit toernooi deze ploeg beter zal maken, hoog tijd wordt het om dat in daden om te zetten. Er moet de komende maanden met de voeten worden gesproken.

Dit was niet het EK van de innovaties of andere nieuwe stromingen. Die zijn zeldzaam op dat soort toernooien. Maar het niveau lag hoger dan algemeen verwacht. En een verademing was, althans bij momenten, het lichtvoetige voetbal dat Italië bracht. Telkens weer met aanvallende intenties voetballen, ook bij een voorsprong, maar zich bij balverlies meteen goed organiseren, uitgekookt als het moest, maar vrijwel altijd zoekend naar een voetballende oplossing. Italië was een perfect uitgebalanceerde ploeg die met een enorme passie en inzet voetbalde. De Europese titel verhoogt het zelfbeeld van dit land dat na de uitbraak van de coronapandemie en de vreselijke beelden die vanuit Bergamo de wereld werden ingestuurd de indruk gaf niets onder controle te hebben.

In november 2017 lag de Italiaanse ploeg nog aan scherven toen de kwalificatie voor het WK werd gemist. De nieuwe bondscoach Roberto Mancini gooide oude principes overboord en streefde naar de schoonheid van het spel. Hij maakte duidelijk wat je kan bereiken als je over kwaliteit beschikt, maar vooral ook als je dat koppelt aan een plan. Mancini experimenteerde in de aanloop naar het EK met 73 spelers, gaf jongeren de kans om zich te ontwikkelen, smukte de roestige carrosserie op en zorgde voor een nieuwe motor. Hij voorspelde bij zijn aanstelling dat er met deze ploeg een titel zou behaald worden. Italië bracht de voorbije weken een ode aan het voetbal.

Met een vreselijke kater voor Engeland is dit EK geëindigd. Voor bondscoach Gareth Southgate die vooraf het Engelse voetbal leek te hervormen, maar weinig zag van zijn voornemen om een sprankelend team op het veld te brengen. Een trauma slepen ook die drie voetballers, de 19-jarige Bukayo Saka voorop, met zich mee die een strafschop misten. Ze kregen nadien via de sociale media racistische berichten over zich heen.

Zo liet het voetbal zich weer van zijn smalste kant zien na een toernooi waarin er na het ongeluk met de Deen Christian Eriksen een enorme golf van solidariteit op gang kwam. De manier waarop andere spelers en ploegen daarmee omgingen, was ontroerend. Een teken van warmte in een kille wereld.