Move over Superman, Batman en Spider-Man, hier komt Herdman. De Britse zonderling leidde Canada naar een eerste WK sinds 1986. Wie is hij?
Toen John Herdman in de winter van 2019 verklaarde dat het doel van de Canadese selectie de deelname aan de eindronde van het WK 2022 in Qatar was, namen weinig waarnemers de Engelsman serieus. De laatste beelden van Canadese voetballers op een voetbalveld tijdens een WK-eindronde dateren van een periode toen voetbal nog werd gespeeld met shorts die vandaag zijn voorbehouden aan tafeltennissers.
John Herdman weet dat. Hij kent die beelden. Het is met een video van de Canadese overwinning tegen Honduras in september 1985 dat hij zich als bondscoach van Canada introduceerde bij zijn spelers; we schrijven begin 2018. De Canadese internationals hadden zich in het zuiden van Spanje verzameld voor een lentestage en begroetten daar hun negende bondscoach sinds 2009. Herdman confronteerde hen met het doelpunt van Igor Vrablic dat Canada in de zomer van 1986 naar Mexico loodste. De beelden moesten de spelers zowel motiveren als uitdagen – een gewoonte waar Herdman bij zweert.
Enkele maanden later, in september 2018, begaf Herdman zich voor zijn eerste officiële wedstrijd in zijn hoedanigheid van Canadees bondscoach naar de Maagdeneilanden. Het nationaal team boekte er de grootste overwinning uit de geschiedenis van Canada: tien minuten voor het einde tekende Cyle Larin de 0-8 aan, een goal die een plaats kreeg in de geschiedenisboeken. Op dat moment gingen de spelers ook overstag voor hun coach.
GEEN NERDS TOEGELATEN
John Herdman heeft een hekel aan grenzen. Altijd gehad. Waarschijnlijk omdat men hem zeer vlug deed begrijpen dat ze moeilijk te overschrijden zijn. Zeker als je opgroeit in het noorden van Engeland. ‘Ik kom uit de kleine straten van Consett, in het graafschap Dunham (nabij Newcastle, nvdr) en daar wordt niets gemakkelijk verworven’, legt hij uit aan ESPN. ‘Ik heb moeten vechten voor iedere kans.’
Dat gevecht begint vroeg. Bijna logisch in een familie die de gewoonte had om bokshandschoenen aan te trekken. Op zestienjarige leeftijd, geconfronteerd met de problemen van mentale gezondheid van zijn vader, bevindt John zich in een sociaal huis en stort zich fanatiek op voetbalcoaching. Hij reist naar Brazilië om er zich de tactische grondbeginselen van het spel eigen te maken.
Natuurlijk waren Alphonso Davies, Jonathan David en andere spelers ook belangrijk, maar het titanenwerk van John Herdman valt niet te negeren.
Terug thuis opent hij een Braziliaanse voetbalschool. Die ligt niet ver van Sunderland. De Black Cats sturen hun kinderen naar Herdmans academie. Zo bouwt hij een reputatie op en vangt hij de belangstelling van het opleidingscentrum van de club uit de Premier League. Ze haalt hem binnen om jeugdspelers te begeleiden.
Herdman pendelt in die periode tussen de grasvelden van Sunderland AFC en de auditoriums van de Universiteit van Northumbria waar hij als assistent dienst doet in de faculteit Sportwetenschappen. Het levert hem een cv op waarmee hij vandaag elke deur naar een uitgebreide staf van een Engelse eliteclub zou kunnen openbeuken. Maar in die tijd zijn de nerds nog niet tot in het topvoetbal doorgedrongen. ‘Je bent een voortreffelijke teacher coach, maar zonder de ervaring van op een voetbalveld te staan onder het oog van 60.000 toeschouwers zal je nooit slagen in dit beroep’, vertrouwt een speler van Sunderland hem toe – Herdman weigert tot op vandaag om hem uit de anonimiteit te halen.
KIWI’S EN ALL BLACKS
Gefrustreerd door de hermetisch gesloten grenzen van een voetbalmilieu waarin men uitsluitend jacht maakt op gewezen profspelers, besluit Herdman om het land te verlaten en Paul Potrac, zijn universitaire mentale mentor, te volgen wanneer die naar Nieuw-Zeeland trekt om te gaan doceren op de campus van Otago.
Herdman vervolgt er zijn voetbalparcours als regionaal technisch directeur, klimt op in de hiërarchie en schopt het tot coach van de nationale vrouwenploeg van Nieuw-Zeeland. Ontelbaar zijn de uren werk die hij erin pompt, memorabel de successen die hij er boekt. Na hun deelname zonder ook maar één doelpunt te maken aan het WK 2007, pakken de Kiwi’s vier jaar later een punt tegen Mexico en voeren ze de Engelsen (een reus in het vrouwenvoetbal) tot aan de rand van de vertwijfeling – dankzij de ervaring die ze opdeden tijdens de Olympische Spelen van 2008 in Beijing.
Herdman maakt van elke speech in de kleedkamer gebruik om managementtechnieken uit te testen. Hij wordt ook beter dankzij de performante omnisportcultuur in Nieuw-Zeeland. Zo ontmoet hij de mental coach van de All Blacks, het nationale rugbyteam van Nieuw-Zeeland, en begrijpt hij beter dan ooit de druk op sporters die gelden als een internationale referentie.
KAPOT VAN ONTGOOCHELING
John Herdman steekt steeds meer en meer op, tot op het punt dat hij klaar is om de Stille Oceaan over te steken en de oproep vanuit Canada te beantwoorden. Terwijl de Nieuw-Zeelandse vrouwen de microkosmos van het vrouwenvoetbal verbluffen met hun prestaties tijdens het WK in Duitsland, vallen de Canadese daar diep: met nul punten uit drie wedstrijden verlaten ze het toernooi.
Vier jaar later ontvangt Canada het WK voetbal voor vrouwen. Voor een groot eerherstel rekent de Canadese voetbalbond op John Herdman. Ook hier doet hij zijn entree met een speech en een sterk beeld: dat van de legendarische kapitein Christine Sinclair, kapot van ontgoocheling na de uitschakeling op het WK in Duitsland. Herdman verhoogt de concurrentie binnen de ploeg, verbetert het tactisch plan en boost het vertrouwen van zijn groep bij elke gelegenheid. Resultaat? Zowel op de Olympische Spelen van 2012 in Londen als die van 2016 in Rio pakken de Canadese voetbalvrouwen brons. Eén jaar voordien, op het WK voor eigen publiek, hadden ze hun eerherstel gekregen: pas in de kwartfinale werden ze door de Engelsen gewipt met één doelpunt verschil.
Er is in de groep zoveel magie gecreëerd dat de scheiding woelig is. In 2018 neemt de aankondiging dat Herdman de Canadese nationale mannenploeg onder handen zal nemen bijna de allures van een staatszaak aan. Christine Sinclair vergeeft hem dit vertrek niet, de pers vindt er een vette kluif aan maar weet niet dat op de tafel van Herdman ook een voorstel lag om de Engelse nationale vrouwenploeg te leiden.
Maar Herdman zegt neen tegen ‘zijn’ Engeland en opteert voor een verlengd verblijf in Canada. Hij heeft het WK in het vizier en ziet dat als een uitzonderlijke kans voor het Canadese voetbal. In 2010 was hij vanop de eerste rij getuige van de gigantische impact van de Nieuw-Zeelandse deelname aan een WK. Het is een ervaring die hij opnieuw wil beleven, zonder dat Canada daarvoor op de automatische kwalificatie in 2026 moet wachten. Rest alleen nog: de spelers overtuigen.
ELK OBSTAKEL IS EEN KANS
Herdman opteert voor de politiek van de eerste keer. In de herfst van 2019 reikt de Nations League van de CONCACAF hem een duel tegen de VS aan. Die gelegenheid grijpt hij aan om er de spelersgroep met talrijke discours en motiverende video’s van te doorgronden dat ze een einde gaan stellen aan de reeks wedstrijden zonder overwinning tegen de VS – de laatste zege dateerde van 1968.
De Canadezen slagen in hun opzet en boeken een historische overwinning (2-0). Met een hoofdrol voor de Canadese golden boy Alphonso Davies. Herdman stimuleerde hem met video’s van zijn eerste wedstrijden bij de Vancouver Whitecaps. Davies was toen amper 15 jaar en speelde met een verrukkelijke spontaneïteit. Dat instinctieve botte af na zijn transfer naar Bayern München in 2019, hij verstikte in het tactische keurslijf dat het Europese voetbal kenmerkt. Herdman liet Davies de vroegere versie van zichzelf zien met als resultaat: tegen de VS is hij onhoudbaar.
In zijn debriefing wijst John Herdman niet naar tactische posities of balcirculatie. Hij compileert de acties waarin zijn spelers blijk gaven van eendracht, lef en moed. Herdman smeedt broederschap tussen zijn voetballers. Hij pompt er zijn boodschap in: elk obstakel is een kans om geschiedenis te schrijven.
De weg naar Qatar loopt voor de Canadezen over Mexico en de Verenigde Staten en op 27 maart van dit jaar dwingen ze de kwalificatie af met een klinkende 4-0-zege tegen Jamaica. Met een skibril voor zijn ogen klimt doelman Milan Borjan voor het oog van de camera op de schouders van zijn coach en overgiet hem met champagne. Waarop hij in enkele woorden de synthese van de voorbije vier jaar maakt: ‘Deze kerel heeft alles voor elkaar gebracht.’
Natuurlijk leverden Alphonso Davies, Jonathan David en anderen ook een wezenlijke bijdrage aan de kwalificatie van Canada. Maar het titanenwerk van John Herdman valt niet te negeren. Het volstaat daarvoor om een wedstrijd in maart 2018, vier jaar vóór de kwalificatie, in herinnering te brengen. Amper een zeventigtal toeschouwers woonden de partij bij in de Pinatar Arena van Murcia – een oefenpot, de eerste wedstrijd onder het mandaat van Herdman. Die mensen zagen hoe Canada Nieuw-Zeeland klopte met een schamele 1-0.
Wellicht zullen de tribunes in Qatar straks beter gevuld zijn om er de coach te verwelkomen die als eerste zowel een nationale mannenploeg als een nationale vrouwenploeg voor de eindronde van een WK kon kwalificeren. Gelukkig voor Herdman zijn er in Qatar maar twee van de acht stadions die minstens 60.000 toeschouwers kunnen bevatten.
