Het zal emotioneel zijn vanavond in Cardiff, als Wales spart tegen Costa Rica. De oefeninterland is immers veel meer een herdenkingswedstrijd voor Gary Speed, de bondscoach die op 27 november 2011 uit het leven stapte.
Waarom, dat zal altijd een raadsel blijven. Ook na het uitgebreide onderzoek dat de overheid eind januari voerde. Gary Speed liet geen briefje achter. Hij had de dag nog doorgebracht met plannen voor een etentje, een reis naar Dubai. Hij had voetbal geanalyseerd voor de BBC, daar nog met Alan Shearer gesproken, een goeie vriend. Niemand vermoedde wat. Maar dat hoefde niet te verbazen: Speed, zo getuigde zijn vrouw Louise, was een gesloten man. Carol, zijn moeder, zou zich er later wel over verbazen hoe hij ongeschoren op het scherm verscheen. Dat was niks voor haar zoon, vond ze. En zijn glimlach vond ze geforceerd, die ging niet tot diep in zijn ogen, niet als altijd. Maar in hoeverre is die studie van beelden Hineininterpretierung?
’s Avonds waren ze samen nog naar een feestje geweest, Gary en Louise, hij was er zelfs tijdens paardje spelen met kleren en al in het zwembad getuimeld. Nadien waren ze met de taxi naar huis teruggekeerd, ook al had geen van beiden echt veel gedronken. Vervolgens wat woorden gehad, Louise kon – wilde – zich niet eens meer herinneren waarover. Toch niet publiek, tijdens het onderzoek. Ze was weggereden, zei ze, niet ver, de heuvel op. Bij haar terugkeer had ze de deuren gesloten gevonden en dan maar in de auto geslapen. Tot ze ’s ochtends naar het toilet moest en zich een weg naar binnen forceerde. Daar vond ze hem, in de garage, de kleren nog nat van het zwembad. Zonder briefje, zonder een berichtje in zijn gsm of op zijn laptop. Mysterie.
Zijn glas was altijd halfvol, getuigde Carol op zijn begrafenis. Gary Speed hield altijd een slag om de arm, ook in interviews. Zijn carrière eindigde hij als bondscoach van Wales. Voor FourFourTwo gaf hij in die periode ooit een interview waarin hij terugblikte op zijn loopbaan. Ook daarin een zekere neiging tot melancholie, nooit tevreden over zichzelf, ondanks 535 wedstrijden in eerste klasse. Alleen David James en Ryan Giggs deden in de Premier League beter.
Bobby Robson
Geboren wordt Gary Speed in Manco, Noord-Wales. Hij woont, als fan van Everton, in de straat van Kevin Ratcliffe, de aanvoerder van Everton. Speed mag er kranten leveren, maar die zitten vaker niet dan wel op tijd in de bus. Speed is te veel bezig met voetballen. Leuk detail: in die jonge jaren wordt hij wel voor het cricketelftal van Wales gekozen, maar niet in de voetbalploeg.
Het is bij Leeds, op de sukkel in tweede klasse, dat hij in 1988 zijn eerste profcontract tekent. Howard Wilkinson is op zoek naar jong talent en ziet wat in de spichtige linksachter die er al een jaar of vier wordt opgeleid. Wilkinson zal Speed op negen (!) van de tien veldposities gebruiken. In 1990 promoveert Leeds, twee jaar later kroont het zich zelfs tot laatste kampioen van de oude First Division. Speed is dan een kwart van een fameus middenveld, met David Batty, Gary McAllister en Gordon Strachan. Howard Wilkinson noemt Speed, 22 pas, zijn speler van het jaar, maar voor velen is Eric Cantona, in januari binnengehaald, dé man die de titel naar Elland Road bracht. Die titel zal later Speeds enige trofee ooit blijken te zijn.
In 1996 komt een oude droom uit, Leeds transfereert Speed naar Everton. Zijn eerste seizoen is goed, hij maakt elf goals en wordt speler van het jaar bij de fans. Als eentje hem ziet tanken met zijn rode Porsche wordt het de man even te machtig: “Spelers van Everton rijden niet in een rode auto!” “Het is het rood van Wales, niet van Liverpool”, dient Speed de man van antwoord.
Dan verandert Everton van manager. Joe Royle wordt vervangen door Howard Kendall. Die maakt Speed eerst kapitein, maar daarna verzuurt hun relatie en aan de winterstop wordt hij verkocht aan Newcastle. Nooit wil hij in de media verduidelijken waarom, “want dan moet hij slechte dingen zeggen over Everton en dat wil hij niet.” Het verhaal doet de ronde dat Speed tijdens de rust van een match het praatje van de manager moet houden, omdat die te dronken is. Omdat hij een clausule van geheimhouding had moeten tekenen, zou Speed dat nooit bevestigen.
In Newcastle leeft Speed weer op. Twee keer halen hij, PhilippeAlbert en co de Cup Final, maar telkens verliezen ze. Speed, altijd zeer regelmatig, houdt er een vriendschap met Alan Shearer aan over en raakt er vol bewondering voor coach Bobby Robson, die vlakbij woont.
Na Newcastle breit Speed bij Bolton nog een paar records aan zijn carrière. Zo wordt hij in december 2006 de eerste speler die de kaap van 500 wedstrijden in de Premier League rondt, en als hij op 25 augustus 2007 tegen Reading scoort, is hij de enige die in elk seizoen van de Premier League (opgericht in 1992) een goal heeft gemaakt. Ryan Giggs, een ‘landgenoot’ van Speed, zal dat record later dat seizoen evenaren en nadien ook verbeteren. Het beste is er dan evenwel al af bij Speed, een rugletsel beëindigt zijn carrière.
Wales
Wie aan de top voetbalt tot zijn 39e en zijn lichaam goed verzorgt, heeft er uiteraard ook een pak interlands op zitten. De carrière van Speed begint bij Wales op 20 mei 1990 en eindigt in 2004, als Wales met 2-3 verliest van Polen en uitgeschakeld is op weg naar het WK in Duitsland. In totaal verzamelt Speed 85 interlands, daarin scoort hij 7 keer, waarvan één keer tegen België, in 1997. Georges Leekens is dan bondscoach van de Rode Duivels. Naar aanleiding van de samenstelling van de kalender in de voorronde van het WK 2014 ziet Leekens Speed terug, dit keer aan tafel. Een paar dagen later beneemt de man zich van het leven.
Speed was nog maar een jaar bondscoach. Hij nam de ploeg op 14 december 2010 over van John Toshack, haalde zijn vriend Craig Bellamy terug uit interlandpensioen, maakte van Aaron Ramsey (Arsenal) een omstreden – want nog jong (20) en vrij gesloten qua karakter – aanvoerder en liet de ploeg, gestuwd door een ontbolsterende Gareth Bale, zeer aangenaam voetballen. Vier van de vijf interlands werden gewonnen. Ooit 117e op de FIFA-ranking steeg Wales naar 45. Speed kreeg lof voor zijn menselijke aanpak, die het beste haalde uit de karakters van zijn ploeg, maar tegelijk bezorgde de job hem ook stress, zo liet zijn vrouw weten.
Chris Coleman is zijn opvolger als bondscoach van Wales. Uit respect voor het werk van Speed laat Coleman vanavond tegen Costa Rica de assistenten van Speed ( Osian Roberts en de Nederlander Raymond Verheijen) het team leiden. Dat Costa Rica de tegenstander is, is overigens geen toeval. Gary Speed debuteerde voor Wales tegen het Centraal-Amerikaans land.
DOOR PETER T’KINT
Gary Speed liet Wales, gestuwd door Gareth Bale, zeer aangenaam voetballen.
