De NBA wil Europa veroveren, maar kan op juridische grenzen stuiten.
De Amerikaanse basketbalcompetitie NBA wil samen met de internationale basketbalfederatie FIBA een nieuwe competitie in Europa opzetten. Het gaat om een toernooi met zestien teams, waaronder twaalf vaste leden. Dat ‘semi-open’ model laat vier nieuwe teams toe op basis van hun prestaties in nationale kampioenschappen. In de NBA zelf hanteert men een gesloten competitie met dertig ploegen.
De competitie zou in 2027, of uiterlijk 2028, van start gaan. De wedstrijden volgen FIBA-regels met kwarten van tien minuten, in plaats van twaalf zoals in de NBA. Mogelijke deelnemers? Grote voetbalclubs met een eigen basketbalploeg, zoals Real Madrid en FC Barcelona, Fenerbahçe, Olympiacos en Panathinaikos – al actief in de EuroLeague – maar ook clubs die er mogelijk één zouden oprichten, zoals Manchester City, Bayern München en Paris Saint-Germain. Ook steden als Londen en Berlijn krijgen waarschijnlijk een team, naast het Franse ASVEL Lyon-Villeurbanne.
De competitie zou in 2027, of uiterlijk 2028, van start gaan.
De NBA ziet kansen in de groeiende populariteit van basketbal in Europa. Volgens NBA-baas Adam Silver kan een Europese competitie tot 2,8 miljard euro opleveren. ‘Basketbal is de op een na populairste sport in Europa, maar mist de professionele ontwikkeling die we in Noord-Amerika zien’, verklaarde hij. De NBA test de Europese markt al sinds 2011 met onder meer jaarlijkse competitiematchen in Londen of Parijs, en de komende jaren ook in Manchester en Berlijn.
Volgens recente rapporten zou de NBA ongeveer 50 procent eigendom van elk team in de Europese basketballeague behouden. De gevraagde ‘entree fee’ zou zo’n 500 miljoen euro per club bedragen. Dat bedrag moet inkomsten opleveren voor de NBA-eigenaars zonder hun lucratieve Amerikaanse mediadeals te verzwakken. Grote clubs zoals FC Barcelona, PSG of Manchester City (via partnerschappen) kunnen die kosten waarschijnlijk dragen dankzij private investeerders. Maar kleinere EuroLeague-teams vrezen dat ze door de hoge instapkosten buitengesloten worden. Mogelijk zal dat bedrag nog dalen.
Europese wetgeving
Het plan lijkt veelbelovend, maar kan volgens sportjuristen in strijd zijn met Europese wetgeving. De EU ondersteunt sport via het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), met nadruk op eerlijke, open en inclusieve competities, volgens het Europese sportmodel.
Een competitie met twaalf vaste teams kan botsen met die principes, omdat ze de toegang voor andere clubs beperkt. Het halfgesloten model kan worden beschouwd als een bedreiging voor de solidariteit en diversiteit binnen de Europese sport.
Een vergelijkbaar conflict speelde zich af toen de Super League werd aangekondigd, als concurrent van de Champions League.
En als de NBA en de FIBA de competitie zouden lanceren zonder overleg met bestaande structuren zoals de EuroLeague, kan dat juridische problemen opleveren op het vlak van mededingingsrecht.
Een vergelijkbaar conflict speelde zich af toen twaalf Europese voetbalclubs in 2021 de Super League aankondigden als concurrent van de UEFA Champions League. Publieke en politieke druk, samen met felle kritiek van voetbalbonden, dwarsboomden dat plan. In december 2023 kreeg het project echter nieuwe zuurstof: het Hof van Justitie van de Europese Unie oordeelde dat de UEFA en de FIFA hun machtspositie mogelijk onrechtmatig hadden gebruikt door clubs te bedreigen met uitsluiting van hun competities.
Dat precedent toont aan dat de NBA en de FIBA zorgvuldig zullen moeten omgaan met de Europese regelgeving om juridische obstakels te vermijden.
Delicaat evenwicht
De EuroLeague, vandaag de grootste Europese basketbalcompetitie, wees in 2024 een voorstel van de NBA af om samen een Europese league te runnen. De EuroLeague vreesde dat de NBA de structuur zou domineren, maar ziet nu mogelijk veel topclubs de overstap maken naar NBA Europe. Toch wil EuroLeague-directeur Paulius Motiejunas blijven onderhandelen. ‘Met de juiste mindset kunnen we iets groots bereiken’, zei hij.
De NBA heeft ervaring met het opzetten van competities buiten de Verenigde Staten. In 2019 lanceerde ze de Basketball Africa League (BAL) in samenwerking met de FIBA. Een Europese competitie zou het NBA-merk verder versterken, maar vergt nauwe samenwerking met Europese sportinstanties.
