Na een periode als bondscoach van Portugal moet Luiz Felipe Scolari de komende seizoenen Chelsea aan nieuwe successen helpen.

Met Luiz Felipe Scolari heeft Chelsea een van de opvallendste trainers van dit moment in huis gehaald. Iemand die in Zuid-Amerika alle grote prijzen won en als bondscoach de wereldtitel veroverde, lijkt een garantie voor succes. Als permanente opvolger – Avram Grant was interim-trainer – van de vorig jaar september opgestapte José Mourinho moet hij de gestokte prijzenoogst van Chelsea weer op gang brengen. Bewust hebben The Blues gezocht naar een grote naam – ook Carlo Ancelotti van AC Milan was een optie voor clubeigenaar Roman Abramovich. Het zogeheten experiment met Grant beschouwt Chelsea als mislukt. Natuurlijk, de club deed dit jaar tot de laatste snik mee om de landstitel en stond in de finale van de strijd om de League Cup én van de Champions League. Maar het greep overal naast en het gemis aan autoriteit, personality en passie voor het voetbal maakte een langdurige samenwerking met Grant als hoofdtrainer onmogelijk. Een gewilde manager mag best iets kosten.

Chelsea zelf geeft vooralsnog geen details prijs over de overeenkomst met Scolari. Diverse media spreken van een jaarloon tussen zes en negen miljoen euro. Daarmee is Felipão de bestbetaalde manager ooit. “Het salaris was zeker een van de redenen om de baan te accepteren”, bekent hij zonder blikken of blozen. “De Portugese bond bood me niet voldoende. In november word ik zestig. Wat ik voor ogen heb is nog vier à vijf jaar als trainer te werken en daarna met pensioen te gaan.”

Het is niet de standaardmotivatie om bij een Europese topclub aan de slag te gaan. Ook Engelse media spraken hun verontwaardiging erover uit dat de nieuwe Chelseamanager het 36-voudige van het salaris van premier Gordon Brown opstrijkt. Maar Big Phil zelf heeft weinig medelijden met hem. “Ik heb nu een geweldige job, maar wél een die veel verantwoordelijkheid met zich meedraagt. Eigenlijk is deze baan groter dan die van premier of president. Mensen praten nu eenmaal meer over voetbal dan over politiek, gezondheid of economie. Het beroep voetbaltrainer kun je niet gemakkelijk noemen, ongeacht het niveau waarop je werkt. Het werken met voetballers is geweldig, maar je moet héél hard werken en resultaten blijven halen.”

Gymleraar

Resultaten heeft de oefenmeester in het verleden zeer zeker behaald. Niet alleen in 2002 met Brazilië tijdens het WK in Japan en Zuid-Korea. De voorbije jaren heeft Scolari zijn stempel fors op de Portugese ploeg gedrukt. Onder zijn leiding onttrok het team zich aan de Europese middelmaat, hij slaagde erin van een verzameling individualisten een eenheid te smeden. Zijn werk is volop geprezen en de verwachtingen in West-Londen zijn hooggespannen. “Voor Manchester United zal een nieuw kampioenschap moeilijk worden nu Scolari op Stamford Bridge werkt”, voorspelt Cristiano Ronaldo, zijn protegé in het Portugese team.

Dat Chelsea het volgende station in de loopbaan van Scolari is, mag verrassend heten voor de man die voorheen nimmer een Europese club trainde. Na lange tijd louter in Brazilië te hebben gewerkt als coach, toog hij aan het eind van de jaren tachtig naar kleine voetballanden als Koeweit, Saudi-Arabië en Japan. Het maakt het verhaal alleen maar romantischer. Op 33-jarige leeftijd was Scolari nog gymleraar en trainde hij een amateurelftal in het Zuid- Braziliaanse Galopolis. Voor het coachen van het team dat bestond uit werknemers van een stoffenfabriek kreeg Scolari destijds betaald in dekens en kleren. Engelse media omschrijven Luiz Felipe Scolari als een man die wat omstredenheids-factor betreft José Mourinho ruimschoots overtreft. Waar De Portugees zijn negatieve imago vooral ontleent aan verbale aanvallen, heeft Scolari in nog veel meer opzichten opzien gebaard. Hij omschreef zichzelf als de meest macho persoon van Zuid-Amerika. In 2001 zorgde hij in Brazilië voor opschudding door te stellen geen homoseksuele voetballers in zijn team te dulden. En werd onlangs de Franse bondscoach Raymond Domenech nog belachelijk gemaakt vanwege zijn blik naar de sterren, Scolari kan erover meepraten. Voor zijn belangrijkste kwalificatieduels met Brazilië voor het WK 2002 riep hij de hulp in van astrologen, die de invulling van de selectie deels uitmaakten.

Aanvankelijk ontkende Scolari de beweringen, niet wetende dat zijn technische staf deze naar de media had gelekt. Nadat een factuur met handtekening werd overgelegd, had de oefenmeester weinig andere keus dan de zaak te bekennen.

Proza

Van huis uit is Scolari, die al 35 jaar getrouwd is met Olga en met Leonardo (23) en Fabricio (16) twee zonen heeft, zwaar religieus. Hij omschreef zichzelf als iemand die niet bang is onconventionele methodes aan te nemen. Zijn technische staf draagt beeldjes van Onze-Lieve-Vrouw van Fátima met zich mee, voor elke wedstrijd doet de coach een gebed. Verder smult de buitenwacht van zijn gedrag langs de lijn, waarmee Scolari al meermalen de grens van het betamelijke overschreed. Zo had hij vorig jaar september tijdens de EK-kwalificatiewedstrijd van Portugal tegen Servië een handgemeen met verdediger Ivica Dragutinovic. Het kwam hem te staan op een schorsing van twee maanden plus een boete van vijftienduizend euro. “Het was niet mijn beste moment, ook mijn vrouw was er niet blij mee”, blikte Scolari daarop terug. “Zoiets zal mij niet meer overkomen, maar het enige dat ik deed, was zorgen dat er niets met mijn spelers gebeurde … Het beschermen van mijn voetballers is een van de weinige dingen waardoor ik mijn beheersing kan verliezen.”

Maar deze gebeurtenis staat niet op zichzelf. Als bondscoach van Brazilië escaleerde eens een woordenwisseling met een verslaggever, ook sloeg Scolari als coach van Grêmio de trainer van Flamengo, Vanderlei Luxemburgo. Aan dat laatste incident dankt hij de bijnaam De Sergeant. Daarom is het ook niet zo verwonderlijk dat zijn inspiratie afkomstig is van The Art Of War, het 2500 jaar oude boekwerk over de strategie van het oorlog voeren van de Chinese generaal Sunzi. Vóór het WK van 2002 gaf Scolari ieder lid van de Braziliaanse ploeg een exemplaar van het dertien hoofdstukken tellende boek. Ook in 2006 kregen de Portugese internationals het proza mee als huiswerk.

Zijn opzienbarende manier van werken, verdedigende tactiek en het nemen van diverse impopulaire maatregelen ten aanzien van het selectiebeleid kwamen Scolari in Portugal op veel kritiek te staan. Maar daar lag hij niet wakker van. “Toen ik bondscoach was van Brazilië, weigerde ik te luisteren naar 170 miljoen inwoners. Is er daarom een reden waarom ik in Portugal wél zou moeten luisteren naar slechts tien miljoen mensen? Er zijn nu eenmaal veel personen die mij niet mogen, van wie een groot deel mij ook nooit zál mogen. Maar dat interesseert me helemaal niet.”

Tabloids

Rust vindt Felipão thuis met de mensen die hij liefheeft. Sinds 1964 leeft hij samen met zijn één jaar jongere vrouw Olga. De twee leerden elkaar kennen in Porto Alegre, toen Scolari nog een parttimebaantje had als pompbediende naast het voetbal. Het ludieke verhaal gaat dat mevrouw Scolari aanvankelijk afspraakjes had met een goede vriend van haar latere echtgenoot. Toen deze voor enige tijd vertrok, kreeg Scolari het verzoek goed op de dame te passen. Zeven jaar later stapten ze samen in het huwelijksbootje. Overigens zou Olga Scolari degene zijn geweest die haar echtgenoot in 2002 aanspoorde de toen nog niet zo beminde Kaká op te nemen in de Braziliaanse WK-selectie. Scolari heeft bewezen veel uit een spelersgroep te kunnen halen. Hij dúrft impopulaire maatregelen te nemen.

Serieus probleem is wellicht dat de oefenmeester bij aanvang van zijn Chelseaklus de Engelse taal nauwelijks machtig is. Juist zijn communicatieve vaardigheden behoren tot zijn grootste kwaliteiten. Natuurlijk zal hij nu dagelijks Engelse lessen volgen en de beste tolken van het land tot zijn beschikking krijgen, maar het is verre van ideaal. Voor Scolari was dat twee jaar geleden nog reden genoeg om te bedanken voor de functie van bondscoach van Engeland. “Als ik deze baan wil, moet ik de taal beter onder knie krijgen”, sprak hij destijds. “Het is niet eens zozeer van belang vanwege de communicatie met de spelers, maar voor de contacten met de media.”

Kort na zijn officiële benoeming bij Chelsea stonden de tabloids al vol met verhalen over de Luiz Felipe Scolari van vroeger, nu en morgen. Fabio Capello, de Italiaan die eind 2007 wél ja zei tegen de Engelse bond, ziet niettemin louter voordelen van Scolari’s aanstelling in West- Londen. “Een Braziliaanse coach bij een Engelse club is erg interessant voor het Engelse voetbal. Scolari zal nieuwe ideeën meebrengen, wat heel belangrijk is. Ik ben ervan overtuigd dat hij het goed zal doen, want Scolari is erg intelligent. Het ontbreken van ervaring bij een Europese club zal niet tegen hem werken, want hij is slim genoeg en heeft al zóveel ervaring.”

Zelfvertrouwen

De kaarten liggen voorlopig gunstig. Chelsea weet waaraan het is begonnen met de eigenzinnige coach, die in elk geval een van de belangrijkste kopstukken in de club heeft overtuigd: aanvoerder John Terry. Na Chelsea’s Champions League-overwinning op Liverpool, medio april in de halve finale, had Scolari een diner in een restaurant in de West End met vrienden plus voetbalmakelaar Jorge Mendes. Op datzelfde moment arriveerden Terry en zijn ploeggenoten voor een feestje. Het is bekend dat de invloed van de verdediger bij Chelsea groot is en hoewel Terry publiekelijk er weinig over zal roepen, is het géén geheim dat hij weinig affiniteit had met manager Avram Grant. Zelfs José Mourinho liep grote schade op door zijn verstoorde relatie met de skipper.

De steun van Terry is van vitaal belang voor een prettig dienstverband bij Chelsea. In de West End werden hij en Scolari aan elkaar voorgesteld en hadden ze een informeel onderhoud van ongeveer een halfuur. Tijdens dat gesprek wist de Braziliaan, ondanks zijn beperkte Engels, de verdediger ervan te overtuigen de juiste man voor Chelsea’s trainersjob te zijn. Een gesprek over tactiek, wedstrijdsituaties en de gewenste spelersaankopen onder het genot van een hapje en een drankje deed wonderen. “Scolari is een imponerende verschijning die direct indruk op Terry maakte”, zei een aanwezige. “Hij straalde veel zelfvertrouwen uit. Daarnaast was het duidelijk dat Scolari veel van het voetbal wist, ook al had hij nog niet in Engeland of met Engelse spelers gewerkt.”

Of het ook op Stamford Bridge zal leiden tot aantrekkelijk voetbal, is twijfelachtig. De voorbije jaren zijn de Chelseafans in vergelijking met de aanhangers van Arsenal weinig verwend met oogstrelend voetbal. Onder Scolari zullen géén revolutionaire veranderingen plaatshebben, al heeft hij zich verzekerd van de komst van zijn landgenoten José Bosingwa (FC Porto) en middenvelder Deco (Barcelona). “Natuurlijk vind ook ik het leuk successen te boeken met aantrekkelijk voetbal, maar mijn primaire doel zijn resultaten. Ik twijfel er niet aan dat dat gaat lukken. Ik ben professioneel. Al op vele plaatsen op de wereld heb ik gewoond, overal kan ik aarden.” S

door vincent okker – beelden: reporters