De sportwereld staat voor een dilemma: hoe verzoen je transparantie met de privacy van dopingzondaars?
Eind september gaf Dean Spielmann, advocaat-generaal bij het Hof van Justitie van de Europese Unie, een niet-bindend advies over een zaak rond het Oostenrijkse antidopingagentschap. De Oostenrijkse wet verplicht organisaties om namen, sportdisciplines, schorsingsduur en redenen voor dopingsancties online te publiceren. Vier professionele atleten betwistten die praktijk en beriepen zich op de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), beter bekend onder de Engelse afkorting GDPR. Spielmann stelt dat de systematische publicatie van deze gegevens strijdig is met het EU-recht, tenzij er ‘proportionele waarborgen’ komen, zoals het gebruik van een pseudoniem of het beperken van de informatie tot relevante sportfederaties. Het Europees Hof zal waarschijnlijk pas in 2026 een bindende uitspraak doen.
Geen openbare databank
‘Het doel van de Oostenrijkse wet – afschrikking en preventie van doping – is legitiem’, legt professor sportrecht Frank Hendrickx (KU Leuven) uit. ‘Maar een publieke website met namen en details gaat te ver. Informatie die online verschijnt blijft eeuwig bestaan, vaak zonder context of nuance. Dat maakt het problematisch. De AVG eist zuinigheid met persoonlijke informatie.’
‘Een publieke website met namen en details van dopingzondaars gaat te ver. Informatie die online verschijnt blijft eeuwig bestaan.’
België kent een precedent. In 2005 oordeelde het Grondwettelijk Hof dat het Vlaamse Antidopingdecreet, dat destijds publieke bekendmaking van dopingsancties voorschreef, indruiste tegen de grondwet. ‘Sindsdien bestaat er een besloten systeem, enkel toegankelijk voor sportfederaties, antidopingorganisaties en organisatoren van sportmanifestaties’, zegt Hendrickx. ‘Dat wordt wel vooral voor geschorste amateursporters toegepast. Voor dopinggevallen van elitesporters meent men dat namen wel gepubliceerd mogen worden, maar ik betwijfel of dat toelaatbaar is volgens onze grondwet en de privacywetgeving.’
Als het Europees Hof het advies van Spielmann volgt, zal die publicatie niet meer mogen. Dat kan bredere implicaties hebben. Hendrickx: ‘De uitspraak zal bindend zijn voor de hele EU en zal mogelijk zelfs verder reiken dan Europa. Denk aan de zaak-Bosman in 1995, die de FIFA dwong haar wereldwijde regelgeving omtrent voetbaltransfers aan te passen.’
De uitspraak zou botsen met het voornemen van het Wereldantidopingagentschap (WADA). In de nieuwe code, die volgende maand goedgekeurd moet worden en in 2027 in werking moet treden, wil het agentschap vastleggen dat de namen van álle geschorste sporters – elite en amateur – online bekendgemaakt moeten worden. Het is af te wachten of dat voorstel wordt goedgekeurd, want Europese landen zullen zich daartegen verzetten.
Publiek belang
Zal de dopingbestrijding een mokerslag krijgen als het Europees Hof het advies van Spielmann volgt? ‘Niet noodzakelijk’, nuanceert Hendrickx. ‘Bevoegde instanties kunnen nog steeds toegang krijgen tot een databank. En met geanonimiseerde informatie kun je het publiek nog altijd informeren over dopingbestrijding.’
Een volledig verbod op de bekendmaking van dopingzaken, zeker van elitesporters, verwacht Hendrickx niet. ‘Het WADA zal zich daar zeker tegen verzetten. Bovendien zal het Europees Hof waarschijnlijk pseudoniemen of andere beperkingen opleggen aan federaties en antidopingorganen, zoals Spielmann voorstelt. Ook teams kunnen een schorsing van hun sporter melden, maar moeten voorzichtig blijven. Bij bekende atleten kan het publieke belang zwaarder wegen, maar voor amateursporters is het riskant. Het recht op privacy mag zeker niet worden onderschat.’
Plots ‘afscheid’
Voorlopig blijft de sportwereld in spanning afwachten. Zal ‘pseudonimisering’ dopingzondaars voldoende anonimiteit bieden, of blijft hun identiteit indirect traceerbaar? ‘Dat is de hamvraag’, besluit Hendrickx. ‘Zelfs met pseudoniemen kan een schorsing in kleine sportkringen snel worden gelinkt aan een naam, zeker als een atleet plots om vage redenen “afscheid” neemt. Een sporter kan er natuurlijk ook zelf voor kiezen om bekend te maken dat hij of zij betrapt of geschorst is, maar dan is dat een eigen beslissing.’
