‘Na de woorden willen de Congolezen en de Congolese diaspora daden zien’

‘Dit regime stoelde op een – op zich niet te rechtvaardigen – verhouding van ongelijkheid. Het was gekenmerkt door paternalisme, discriminatie en racisme. En het gaf aanleiding tot wandaden en vernederingen.’ Die zinnen werden uitgesproken door koning Filip op 8 juni 2022 in Kinshasa. Zoals verwacht durven Belgische beleidsmakers en het koningshuis 60 jaar na de onafhankelijkheid van Congo nog steeds geen excuses aan te bieden. Voor wie slachtoffer is geweest van de kolonisatie is er enkel spijt.

Velen argumenteren graag over het juridische verschil tussen beide. De realiteit is dat de meeste Congolezen, hier en in Congo, daar niet van wakker liggen. Semantiek heelt geen wonden. Het vergoedt de slachtoffers van de gruweldaden van België en koning Leopold II ook niet. Een stap is wel gezet. Voorbij zijn de dagen dat het Belgische koningshuis én de beleidsmakers de beschuldigingen over discriminatie, racisme en zelfs neokolonialisme wegwuifden.

Maar hoe moet het nu verder? Het is niet mogelijk om deze bladzijde van de geschiedenis om te slaan als men het niet heeft over rechtvaardigheid. Eerst en vooral in de vorm van herstelbetalingen. Denk aan de gestolen goederen, de bedrijven die hun rijkdom in de kolonie hebben verworven en de families die tot vandaag leven van de rente van de rijkdommen van Congo. Dat staat in schril contrast met de armoede in Congo, met de gruweldaden in Oost-Congo en met de onmenselijke arbeidsomstandigheden bij de ontginning van Congolese grondstoffen. Hoe kan een rijk land een arme bevolking hebben? En hoe komt het dat een land zonder grondstoffen zo rijk is? Hier is er sprake van uitbuiting en onrechtvaardigheid. Daar ligt de diaspora wél wakker van.

Congolese Belgen zijn nog altijd slachtoffer van racisme en discriminatie.

Ook politiek is er sprake van onrechtvaardigheid. Tot nu toe is er geen strafrechtelijk gevolg gegeven aan de zaak-Lumumba, terwijl er ondertussen tien van de twaalf medeplichtigen gestorven zijn zonder dat ze ooit berecht werden. Hier in België zijn Congolese Belgen nog altijd slachtoffer van discriminatie en racisme, zowel in het onderwijs als op de arbeidsmarkt. Congolese vluchtelingen, die slachtoffer zijn van de gevolgen van de kolonisatie in Congo, krijgen weinig steun en moeten soms jarenlang zonder papieren ondergedoken leven. Kijken naar de toekomst, is reflecteren over het verleden. Dat is de fouten erkennen en de slachtoffers vergoeden. Na de woorden willen de Congolezen en de Congolese diaspora daden zien.

Lieven Miguel Kandolo is covoorzitter van Hand in Hand tegen Racisme, schrijver van het boek Yaya na Leki (‘Grote broer en kleine broer’) met Moussa Don Pandzou en medeoprichter van Intellectuele Congolese Kring.