‘Jawel, Belgische feministes zijn solidair met de strijd in Iran’

‘Belgische feministes volgen, met veel bewondering, wat er in Iran gebeurt. En ja, ze willen tot een tastbare solidariteit komen – wat geen eenvoudige opdracht is’, schrijft Els Flour van Furia. ‘Op welke manier ze dat doen, dat beslissen ze zelf, daar hebben ze geen vaderlijke raad bij nodig.’

Wordt er ergens in een niet-westers land een feministische strijd gevoerd, dan is de kans reëel dat luttele tijd later Belgische feministes ter verantwoording worden geroepen om hun vermeend gebrek aan solidariteit. Meestal door mannen die we niet kennen als bondgenoten in de feministische strijd hier.

Nu in Iran een indrukwekkend brede, bijzonder moedige en feministisch geïnspireerde protestbeweging gaande is, die startte tegen de hoofddoekplicht, is het weer raak. Zo verwijten Lieven De Cauter in Knack en Gideon Boie in De Standaard Belgische feministes dat ze zich te veel op de vlakte houden. Furia wordt niet bij naam genoemd, maar we voelen ons aangesproken, omdat zowel De Cauter als Boie veronderstellen dat verzet tegen hoofddoekverboden in België een rem is op de solidariteit met de Iraanse feministes.

Vooraleer daarop in te gaan, moet ons van het hart dat de kritiek een wrange smaak laat. Feministes die jaren, decennia actief zijn in de beweging krijgen de vraag waar ze waren op een betoging, met hoeveel, onder welke vlag. Websites worden uitgeplozen naar bewijzen van desinteresse.

Nog even, en een graadmeter van onze solidariteit wordt of we al dan niet een lok haar afknipten. Wat als Lieven De Cauter oprecht geïnteresseerd was geweest in het Belgische feminisme en even contact had genomen met vrouwenorganisaties om te horen hoe ze kijken naar de gebeurtenissen in Iran? Dan had hij gehoord hoezeer ze onder de indruk zijn.  

Furia had hem ook kunnen vertellen over de recente oproep van academische activistes wereldwijd om tot feministische solidariteit met de vrouwen in Iran te komen (Listen to the Voices of a Feminist Revolution in Iran). Een oproep die ons aanspreekt omdat de initiatiefneemsters zoeken naar vormen van solidariteit die de vrouwen in Iran steunen in de strijd die zij willen voeren. En omdat ze de kracht en het belang van een autonome feministische beweging kennen.

Dat is iets anders dan in het feminisme een opeenstapeling van meninkjes zien waaruit je aan cherry picking kan doen als je op iets interessants botst (Hoofddoek! Iran!). Wat als Lieven De Cauter oprecht geïnteresseerd was geweest in de strijd van een organisatie als BOEH! (Baas Over Eigen Hoofd) voor de vrije keuze van vrouwen om de hoofddoek te dragen, en hij het recente boek van Samira Azabar en Ida Dequeecker over die strijd had gelezen? Misschien zou hij “diep in zijn hart tegen de hoofddoek” zijn gebleven, maar een aantal domme clichés (“kuisheidsgelofte”, “abdicatie van de wereld”) waren ons hopelijk bespaard gebleven. Echte solidariteit begint bij luisteren (naar betrokken mensen, niet naar je buikgevoel). Wat Lieven De Cauter met zijn gemakkelijke uitspraken naliet.

Belgische feministes volgen, met veel bewondering, wat er in Iran gebeurt. En ja, ze willen tot een tastbare solidariteit komen – wat geen eenvoudige opdracht is. Op welke manier ze dat doen, dat beslissen ze zelf, daar hebben ze geen vaderlijke raad bij nodig.

Tot slot een antwoord op De Cauters riedeltje dat er een verband is tussen de strijd tegen hoofddoekverboden in België en de vermeende nalatigheid van Belgische feministen rond Iran. Furia verdedigt, net als BOEH!, inderdaad de vrije keuze van vrouwen om al dan niet de hoofddoek te dragen en verzet zich tegen hoofddoekverboden.

Wie het feminisme al even volgt, weet dat we dat standpunt uitwerkten toen andere zelfverklaarde feministische mannen, onder wie Dirk Verhofstadt, ons na 9/11 verweten niet solidair te zijn met “onderdrukte moslima’s”. Anders dan Lieven De Cauter zegt, staat dat standpunt onze solidariteit niet in de weg, maar versterkt het die. De reden daarvoor is simpel (en Lieven De Cauter lijkt ze te kennen, maar het niet te geloven): ons vertrekpunt is het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen. “De vrouw beslist”. In Iran. In België. Zo eenvoudig kan het zijn.