Het proces tegen Infowars roept vragen op over het winkeltje van Vlaamse complothandelaren’

Vijf sterren krijgt de visolie van Alex Jones van een klant op Amazon.com, die beweert dat het flesje haar veel energie geeft. Alex Jones is de baas van Infowars. Dat is een website die de afgelopen vijftien jaar complottheorieën heeft verspreid over zowat elke grote schietpartij of bomaanslag in de Verenigde Staten. Hij werd vorige week veroordeeld tot het betalen van in totaal bijna 50 miljoen dollar aan de ouders van een kind dat werd doodgeschoten tijdens de moordpartij in Sandy Hook, een schooltje in de Amerikaanse staat Connecticut.

De uitspraak erkent expliciet het gevaar van complottheorieën, waarbij munt geslagen wordt uit angst en verwarring. Nog altijd wordt lacherig gedaan, niet het minst in Vlaanderen, over de impact van fake news, alsof de ridiculiteit van de theorieën het gevaar ervan verkleint. Hoewel er in de mass shooting van Sandy Hook in 2012 niet minder dan 26 mensen omkwamen, heeft Jones herhaaldelijk beweerd dat het geweld ‘compleet fake’ was. Volgens hem was de schietpartij geënsceneerd, waren er ‘crisisacteurs’ aan de slag, en werd alles georkestreerd door de Amerikaanse regering, met de bedoeling om strengere wapenwetten door het parlement te loodsen. Volgelingen van Jones hebben de afgelopen jaren de ouders van het doodgeschoten kind (zes jaar oud) gestalkt en met de dood bedreigd. De ouders spreken van de hel op aarde. Ze vroegen de rechter om de monetization van desinformatie en leugens te stoppen.

Het proces tegen Infowars roept vragen op over het winkeltje van Vlaamse complothandelaren.

Die monetization, een managerswoord dat ‘te gelde maken’ betekent, roept de eenvoudige vraag op: hoe verdient Jones – en bij uitbreiding andere complotdenkers – precies zijn geld? Het zou best kunnen dat hij er nog andere motieven op na houdt, wie weet gelooft hij zelfs een deel van de onzin die hij uitkraamt, maar dat hij het om het geld doet, dat is zeker. En hij doet dat met hulp van Jeff Bezos, want Amazon is een van de weinige grote techbedrijven die InfoWars nog toelaat op zijn site.

Vanwege zijn haatspraak werd Jones verbannen van onder meer Facebook, Apple, YouTube, Instagram, Spotify en Twitter. In een onderzoek van NPR, een onafhankelijke publieke omroep in de Verenigde Staten, bleek dat Jones vorig jaar naast de al genoemde visolie ook onder meer ‘Super Male Vitality’-druppeltjes verkocht en een spray om de longen te zuiveren. Hij doet dat op zijn eigen site, maar ook via Amazon, dat een commissie vangt van 15 procent. Of neem de capsules genaamd ‘Alpha Power’, waarvan Jones zelf zei: ‘Ik kan niet zeggen hoe agressief en viriel ze me maken, het is belachelijk.’ Dat was bedoeld als reclame.

Tijdens het proces vorige week bleek dat Infowars tussen 2015 en 2018 gemiddeld een jaarlijkse omzet van meer dan 50 miljoen dollar draaide. Uit een onderschept tekstbericht bleek Jones zelf ‘4 miljoen per week’ binnen te rijven. En dat allemaal met een eindeloze reeks donaties en de verkoop van voedingssupplementen, die hij op zijn Infowars-kanalen expliciet als steun voor zijn desinformatiecampagnes aanprijst.

Het proces tegen Infowars bracht meer duidelijkheid over zijn inkomsten, en roept vragen op over hoe handelaren in complotten bij ons hun winkeltje draaiende houden. Onder Vlaamse vaccinsceptici circuleren geregeld oproepen om geld te storten voor mediacampagnes om ‘op te boksen tegen de grote media, tegen de regering en de politiek’, want ‘koken kost geld!’, allemaal onder het mom van de vrije meningsuiting. Die vrije meningsuiting is ook de favoriete en enige verdedigingslijn van Alex Jones.

Het is goed dat zowel in de Verenigde Staten als hier de vrije meningsuiting beschermd en breed geïnterpreteerd wordt. Maar het is niet omdat er in eigen land nog geen miljoenenprocessen zijn tegen het soort geweld waartoe Alex Jones heeft opgeroepen, dat het hier niet kan escaleren. Ook in Vlaanderen blijft het toxische netwerk van complotdenkers elke dag actief. Ook in dit land worden factcheckers en critici van onzinverkopers lastiggevallen met aanvallen op sociale media en processen.

Jones heeft vorige week toegegeven dat de schietpartij in Sandy Hook wel degelijk echt is gebeurd. Hij verwees eerder al naar een ‘psychose’ als oorzaak voor zijn gedrag. Te vrezen valt dat Jones veel beter weet wat hij doet dan hij laat uitschijnen. Maandagochtend ging hij op zijn website gewoon verder met haatspraak en fake news. Ondertussen blijven de miljoenen binnenrollen.