‘Ziek worden of naar de dokter gaan, wordt bekeken aan de hand van wanneer we het loon krijgen’

© iStockphoto
Naomi Skoutariotis
Naomi Skoutariotis Redactrice Knack.be

Na de oproep van schrijver Jeroen Olyslaegers om verhalen te delen met #wijlevennietbovenonzestand, stroomden de reacties binnen. ‘Het is een bewustzijnsprobleem, en ik wil dat bewustzijn graag verbreden met verhalen van mensen die het echt heel moeilijk hebben.’ Acht verhalen van mensen die getuigen over hun moeilijke financiële situatie.

‘Laat ons getuigenissen verzamelen over hoe velen van ons overleven, laat ons tonen aan die mensen uit de Wetstraat dat ze geen flauw benul hebben van wat ‘onze stand’ betekent. Echte verhalen brengen empathie. Deel deze status en verzamel mee getuigenissen bij #welevennietbovenonzestand‘, zo luidde de oproep op de Facebookpagina van schrijver Jeroen Olyslaegers.

‘Ik was kwaad’, vertelt Jeroen Olyslaegers aan Knack.be. ‘Annemie Verbeiren ( alleenstaande moeder en SP.A-politica, red) had op Facebook een brief geschreven aan Kris Peeters over hoe ze zeker niet boven haar stand leeft. Ik had het gevoel dat die brief niet louter over haar ging, maar over een heleboel mensen bij wie het water aan de lippen staat. Toen voor de media duidelijk werd dat ze een socialiste is, was de aandacht plots weg. Dat vond ik oneerlijk en een gemiste kans, omdat ik weet dat er genoeg mensen zijn die het moeilijk hebben.’

(De brief van Annemie Verbeiren vindt u onderaan dit interview.)

Knack.be publiceert acht getuigenissen, maar u kreeg er een pak meer binnen. Wat valt het meest op als je die allemaal leest?

Olyslaegers: ‘Het valt meteen op dat het bijna allemaal alleenstaande vrouwen zijn. Dat bevestigt het vermoeden dat alleenstaanden een zeer zwakke positie hebben in deze samenleving. Het statuut van alleenstaande biedt heel weinig bescherming. In de eerste plaats heb je al een minder sterk vangnet, en als je dan ook nog pech hebt – zoals een hoop mensen die getuigen – kom je in een heel moeilijke financiële situatie terecht.’

Wat hoopt u door het delen van die getuigenissen te bereiken?

Olyslaegers: ‘Mijn concreet doel is empathie aanwakkeren, ik heb het gevoel dat dat heel erg nodig is. Voor een hoop mensen is armoede, godzijdank, een ver-van-mijn-bed-show, maar tegelijkertijd is er ook een grote vervreemding en angst. Angst van mensen met geld, om ooit in de armoede terecht te komen. Die begrijpelijke houding zorgt er helaas wel voor dat mensen niet altijd geneigd zijn om te luisteren naar verhalen van mensen die het moeilijk hebben. Dat is voor mij al het begin van een beter beleid: naar elkaar luisteren.’

‘Als je naar de laatste cijfers kijkt, betekent het dat een vijfde van de bevolking dreigt om in de armoede verzeild te geraken. Dat is gigantisch veel en schandalig. Het is een bewustzijnsprobleem, en ik wil dat bewustzijn graag verbreden met verhalen van mensen die het echt heel moeilijk hebben.’

Getuigenis 1

Ik ben gescheiden, mama van twee prachtdochters, alleenstaande en verdien een mooi loon in het onderwijs. En ja, minister Peeters, ik leef boven mijn stand. Ik kom niet rond met wat ik verdien, maar niet omdat ik met meer luxe en weelde leef dan ik me kan veroorloven.

Ik betaal mijn huishuur en droom intussen van een eigen huisje. Ik verdien te veel voor een sociale woning, maar te weinig om te sparen of te lenen. Van de belastingen trek ik niets terug. Ik betaal mijn vaste kosten en reken en herreken of ik misschien elke maand iets opzij kan zetten voor onverwachte kosten. Het lukt me niet.

Ik betaal mijn medische kosten, want ik ben chronisch ziek en nadien gun ik het mezelf om even te gaan kijken of er miraculeus een zeer goedkoop, maar toch fijn huisje te vinden is aan de kust om samen met mijn meisjes een weekje te genieten van zeelucht en een echt vakantiegevoel. De verleiding is soms groot, maar de put nadien nog groter, dus is het ‘njet’.

Ik koop eten en spullen voor het huishouden, maar bespaar hierop, met trucjes, bonnen, acties en door nooit merkproducten te kopen. Het vlees en de groenten kies ik op basis van hun prijs. Graag zou ik bewuster leven: meer ecologisch en milieuvriendelijk, dat kan ik me niet permitteren. Vaak krijg ik kleding via via of koop ik iets in de kringloopwinkel.

Op zich is alles wat hierboven staat niet onoverkomelijk, maar dit wel: de frustratie om nooit de vrijheid te hebben voor een extraatje, de teleurstelling om nooit gewoon zonder zorgen een uitstapje te kunnen maken (met of zonder mijn dochters), de stress en de schaamte omdat je zoveel mogelijk etentjes (buitenshuis) en feestjes mijdt en het sociaal isolement hierdoor.

Op vlak van wat mij als mens ontwikkelt, ontspant en verrijkt (etentjes, cursussen, lezingen of uitstapjes naar musea) blijft ik sowieso op mijn honger zitten. Dat alles is voor mij luxe en weelde die ik me niet kan veroorloven. Ik leef nu om geen schulden te maken, maar ik maak me zorgen over de toekomst. Hoe ga ik rondkomen met mijn pensioen? Hoe ga ik mijn kinderen kunnen laten studeren? Wat als mijn huishuur nog meer stijgt? Hoe moet dat met die Turteltaks en hogere water- en energieprijzen?

Getuigenis 2

Ik heb niet anders geweten dan dat we elke maand de euro’s moesten omdraaien. Na een scheiding van mijn ouders en de nodige slechte ervaringen op school (pesters hebben mijn leven bepaald) ben ik op mijn achttiende zonder diploma van school gegaan.

Sinds mijn 16de deed ik al (vakantie)jobs. Maar interim-werk betaalt slecht en als je geen diploma hebt nog slechter. Ik heb in al mijn jaren in de volwassenheid nog niet geweten wat het is om veel geld te hebben of, met andere woorden, geweten hoe het is om naar de supermarkt te gaan zonder geld te tellen.

Mijn man en ik zijn vooral in de problemen geraakt door de belastingen, ziekte of door de problemen met de auto – die nodig is voor mijn man zijn werk. Komt daar bij dat mijn man een rugpatiënt is en dus minstens een maand per jaar niet meer uit zijn bed kan van de pijn. Ook ik sukkel met gezondheidsproblemen en mijn kinderen hebben beide een handicap en dus begeleiding nodig. De jobs die ik tot 4 jaar terug gedaan heb, deed ik met veel plezier, ook al waren ze slecht betaald. Maar ze waren moeilijk combineerbaar met de kinderen.

Sinds 8 maanden zit ik werkloos thuis zonder werkloosheidsvergoeding, want ik val net buiten de wetgeving. Mijn man heeft een zeer mooi inkomen, maar onvoldoende om 4 monden te vullen en de verhoging van de rekeningen aan te kunnen.

Ziek worden of een afspraak maken bij de dokter, wordt bekeken aan de hand van het moment dat het inkomen wordt gestort

Ziek worden of een afspraak maken bij de dokter, wordt bekeken aan de hand van het moment dat het inkomen wordt gestort. Medicatie wordt pas gehaald als we zeker zijn dat het financieel even kan. Pas sinds dit jaar, en dan nog omdat de zoon tandpijn had, hebben we de kinderen voor het eerst naar een tandarts laten gaan. Mijn man en ik gaan al jaren niet meer, met de nodige gevolgen uiteraard.

Ik leef op jaarbasis maar 3 keer boven mijn stand en dat is bij de verjaardagen van de kinderen en Sinterklaas. Dat zijn de enige dagen dat de kinderen van ons een cadeautje krijgen. Uiteten gaan of een daguitstap maken, is op kosten van de familie. Zelf doen we dat al jaren niet meer.

Toen kregen we plots door een fout van de belastingen de brief van loonbeslag in de bus. En zo zijn we bij dit jaar beland. Al die jaren hebben we alles betaald – de ene rekening wat later dan de andere – maar we zijn nooit naar het OCMW moeten gaan. Nu zijn we plots in collectieve schuldbemiddeling moeten gaan om loonbeslag te vermijden, want dat was voor ons de doodsteek geweest. Het ergste van arm te zijn, is niet alleen het moeten zoeken naar geld om dat eten te kopen, het is vooral het feit dat je verder wilt met je leven, maar dat je door de armoede vast zit.

Bang zijn voor de toekomst die 3 dagen verder ligt omdat je zonder geld enkele kilometers verderop in de grote stad moet gaan solliciteren en dus het openbaar vervoer moet nemen en je hoopt dat je niet juist voor vertrek morst op je enige broek. En als je dan plots de tranen niet meer kan tegenhouden, komt het er even uit en krijg je steun, een knuffel en ‘goedbedoelde’ raad om te besparen, wat onmogelijk is. Even maar. Een week later is dat al vergeten en sta je weer helemaal alleen in deze koele wereld.

Getuigenis 3

Ik ben zelf jarenlang een alleenstaande moeder geweest die werkte en bijkluste om rond te kunnen komen. In de eerste plaats om de huur van mijn eenvoudig, oud appartementje te kunnen betalen. Dan om gezond eten op tafel te toveren, schoolkosten, medische kosten voor mijzelf en mijn zoon (die een handicap heeft) te kunnen betalen, en dan pas om ons eens een zeldzaam ijsje te kunnen veroorloven.

Ja, dat kon ik omdat ik buiten mijn officiële job ook nog in het zwart werkte. Boven mijn stand? Dat was hard werken, twee jobs combineren en dat zo organiseren dat ik op woensdag toch soms om 17 uur thuis was om leuke dingen te kunnen doen met mijn zoon. Wanneer mijn zoon eens een weekendje naar zijn vader ging, werkte ik dat weekend keihard om iets extra te kunnen doen. Ook in het zwart. Zonder dat houdt een alleenstaande ouder namelijk weinig over. En elke ouder, ook een alleenstaande ouder, koopt eens graag iets extra met een verjaardag.

De cake maakte ik zelf, de tafel was altijd een feest, het waren zalige momenten die voortvloeiden uit een beperkt budget. Daar wordt je creatief van, wat positief is. Maar om nu te horen dat wij allemaal boven onze stand leven?

Getuigenis 4

Ik ben geboren in een gelukkig gezin, met een broer en zus. Toen ik zes was, kwam daar verandering in: mijn ouders scheidden. Mijn jeugd bestond uit de woorden ‘hier hebben we geen geld voor’, want mijn mama was een alleenstaande vrouw met 3 kinderen. Ik moest en zou het financieel beter doen en dat is me goed gelukt tot mijn scheiding en het faillissement van mijn winkel.

Ik ben met mijn dochter van negen drie maanden dakloos geweest. Je voelt je een mislukkeling, mentaal gebroken en je raakt sociaal geïsoleerd

Door onwetendheid over rechten ben ik, met mijn dochter van negen, drie maanden dakloos geweest. Je voelt je een mislukkeling, mentaal gebroken en je raakt sociaal geïsoleerd. Achteraf bleek dat ik recht had op een werkloosheidsuitkering waardoor ik een appartement kon huren. Een appartement met 2 slaapkamers van 65 m², voor de prijs van 650 euro per maand met een inkomen van 1.200 euro en 300 euro kinderalimentatie.

Laten we even de rekensom maken: 650 huur + 100 nutsvoorzieningen + 30 gsm + 300 afbetaling schuld sociale kas via deurwaarder = 1080 euro. 1500 – 1080 = 420 Euro. Van deze 420 euro gaan de jaarlijkse kosten zoals ziekenkas, schoolkosten, vakbond, autoverzekering (die had ik nog), dokterskosten enzovoort, af. 420 – 70 = 300 euro voor voeding, kleding en boven onze stand leven.

Buiten de financiële problemen zijn er nog het schuldgevoel, de mislukking, de neerwaartse spiraal waardoor je niet meer weet hoe het verder moet. Uiteindelijk heb ik terug een job gevonden, opnieuw een beetje een betere financiële situatie. Na een tijd kwam ik in een nieuwe relatie. Eindelijk wat ademruimte, want het was een welgestelde heer. Maar niets was van mij. Ik heb enkele jaren bij hem op kantoor gewerkt, zonder bezoldiging of reguliere zekerheid. Het huurcontract van mijn appartement werd beëindigd, want we gingen samenwonen. Dan de bom: einde relatie en nergens om heen te gaan, geen woonst.

Dankzij mijn netwerk van geweldige vrienden had ik op een week tijd een appartement en ben verhuisd. Nu woon ik met mijn dochter van 16 jaar samen op dit appartement. Ik had nog recht op een werkloosheidsvergoeding van 1200 euro.

Het rekensommetje opnieuw dus. 1200 – 350 huishuur – 115 nutsvoorzieningen – 120 tv, internet en gsm – 200 afbetaling schuld – 150 ziekte ( dat is er nog bij gekomen), verzekering, school enzovoort = 265 euro + 200 kinderalimentatie. 465 euro blijft er over voor kleding, voeding en om boven onze stand te leven. En oh ja ik rook nog. Hoe durf ik.

Het water staat me aan de lippen, het is iedere maand overleven. Mijn kijk op het leven is nog steeds positief maar ik wil niet verder uitgeperst worden: ik ben ook een mens

Het effect? Angst om de brievenbus te openen (rekeningen), sociaal isolement ( je kan zonder geld nergens terecht om wat te drinken en te socializen), de frustratie over het feit dat ik mijn dochter, die ik toch wel een gezonde voeding wil bieden en de kans wil geven om wel dit sociale te hebben met haar vrienden, dat niet altijd kan geven. Het radeloos zijn bij weer een nieuwe wet, belasting of verhoging, want de inkomsten gaan niet mee omhoog. Cultureel ben ik ook tot niets of weinig gedwongen want er is geen geld om inkom te betalen.

Het water staat me aan de lippen, het is iedere maand overleven. Mijn kijk op het leven is nog steeds positief maar ik wil niet verder uitgeperst worden: ik ben ook een mens.

Getuigenis 5

Als zieke zit je in een moeilijke positie. Je ‘krijgt’. Krijgen is niet gemakkelijk, verdienen is comfortabeler. Je moet je verantwoorden: als je een moord pleegt in dit land ben je onschuldig tot het tegendeel bewezen wordt, als je chronisch ziek bent in dit land (mét ondertekende en bestempelde verslagen van meerdere professoren geneesheren) moet je blijven bewijzen dat dat echt zo is. Je belandt als zieke in de wereld van Kafka.

De uitspraken die je te horen krijgt bij de bevoegde instanties zijn niet te vatten. Om te lachen (achteraf), om te huilen (op de moment zelf). Als zieke word je monddood gemaakt door schuld en schrik. Als kind en mens droom je ervan om vanalles te worden en te zijn. Bij mezelf stond ‘eenhoorn’ lang op nummer 1. Nooit droom je ervan om afhankelijk te zijn. Gelukkig ben ikzelf afhankelijk van de liefste man ter wereld en is hij eigenlijk ook afhankelijk van mij. (Liefde van een eenhoorn kan je natuurlijk niet zomaar missen.)

Getuigenis 6

Ik werd 17 jaar geleden door mijn man in de steek gelaten voor een andere vrouw. Wij waren 25 jaar gehuwd en hadden samen een dochter van 17 jaar. Dat was toen heel pijnlijk, want uiteindelijk verwacht je dat na zoveel tijd niet meer. Het daarop volgende jaar is de diagnose gekomen: ik ben geboren met een gesloten open rug.

Ik moest in allerijl geopereerd worden met de kans dat ik verlamd zou zijn tot aan mijn middel. Gelukkig is die operatie prima gelukt en kan ik nog normaal lopen, staan, zitten en liggen. Zo zie je dus weinig aan mij, maar pijn heb ik altijd. Ik moet ook enkele keren per week naar de kinesist. Na mijn herstel wilde ik de draad terug opnemen en terug gaan werken, maar de job die ik toen deed (poetsvrouw bij de Stad Antwerpen), mocht ik niet meer doen. Een andere job krijgen binnen de stad, lukte me niet.

Ik ben na 25 jaar dienst op ziektepensioen gezet met een klein inkomen van 500 euro. Ik kon toen wel als telefoniste in de privésector gaan werken om wat bij te verdienen, maar dat wasmaar voor enkele maanden wat dan sloot die firma. Ik had in die periode een nieuwe man leren kennen. We trouwden en ik dacht dat ik toch terug het geluk had gevonden. Dat was echter van korte duur: een jaar later vond ik hem in de tuin, in een coma. Hij had 4,5 promille alcohol in zijn bloed.

Hij heeft verschillende keren in verslavingsklinieken gezeten, wat niet hielp. Als hij thuis was, stal hij in de Delhaize, reed een nieuwe auto van 6 maanden in de prak enzovoort. Dat heeft ongeveer 6 jaar geduurd. Dan heb ik hem toegang ontzegd tot het appartement dat wij samen hadden en de scheiding aangevraagd.

Ik hoop dat ik ooit eindelijk eens een beetje kan leven en eens een cadeautje voor mijn kleinkinderen kan kopen

Ik was intussen aan het werk als telefoniste, maar na vijf jaar werd ik ontslagen omdat ik te oud was (59). Wij zijn in 2012 officieel gescheiden en het appartement moest verkocht worden. Ik had maar een klein ziektepensioen van een 600 euro, dus ik moest gaan huren. Toen de alimentatie werd uitgesproken in de rechtbank, vond de rechter dat ik economisch nog in dezelfde situatie verkeerde als toen wij getrouwd waren. (Toen had ik mijn ziektepensioen en invaliditeitsuitkering, samen een kleine 1.000 euro.) Mijn advocaat is in beroep gegaan en na anderhalf jaar komt het binnenkort weer voor. Maar ondertussen moet je wel een huishuur en alle andere kosten betalen.

Ik heb gelukkig geen schulden, maar het is echt moeilijk om rond te komen. Je hebt ook geen sociaal leven meer. Gelukkig kan ik af en toe eens naar mijn dochter en kleinkinderen, maar je moet constant je geld tellen en puzzelen om je rekeningen betaalt te krijgen .Zelf medicatie kan niet altijd gekocht worden .Ik hoop dat er na 31 mei, wanneer het terug voor komt, iets positiefs is, dat ik eindelijk eens een beetje kan leven en eens een cadeautje voor mijn kleinkinderen kan kopen.

Getuigenis 7

Toen ik 21 was, werd ik zwanger en trouwde ik met mijn jeugdvriend. We hadden weinig geld, geen auto, geen telefoon, computers bestonden nog niet en we gingen niet op vakantie. Ik bleef thuis bij het kindje, kookte meestal vegetarisch en als het mooi weer was zat ik in het Nachtegalenpark.

We woonden in een kleine benedenverdieping en de enige slaapkamer was voor het kindje. Ik was zelf telg uit een echtscheiding en verstoten door mijn ouders die opnieuw getrouwd waren en mij zagen als een slechte herinnering aan een vervlogen situatie. Ik had geen diploma’s en als ik al eens ging solliciteren moest men mij niet. Na de geboorte van het tweede kindje werd mijn man zelfstandig en moesten we soms rondkomen met 500 euro. Geld voor kleren en schoenen was er niet, maar eigenlijk waren we niet ontevreden: bij mooi weer sprong ik op de fiets en reed ik de velden in met een van de kinderen achterop, luid zingend.

Na jaren voelde ik me niet meer op mijn plaats in dat huwelijk en besloot ik zonder diploma en zonder job te scheiden. Ik dacht dat ik nu mijn ouders meer zou zien maar ik was nog steeds niet welkom. Wat toen begon, waren jaren van knokken, vallen, opstaan, niet opgeven.

Ik bleef heel zuinig maar er werd toch steeds vers gekookt en we hadden plezier in de simpele dingen. Ik haalde een bachelor en begon te werken. Mijn kinderen kregen gezondheidsproblemen. Allebei. Klaplongen. Toen begon een andere sukkelweg, met de leerkrachten van de school die aan mijn kinderen hun medeleerlingen vertelden dat het allemaal ‘fake’ was. Uiteindelijk heb ik een andere school gezocht.

De kinderen zijn inmiddels onafhankelijk, ik ben blijven werken voor een zeer laag loon maar heb ook wel geluk gehad. Ik heb nooit de moed opgegeven. Ik ben steeds blijven genieten van de kleine dingen: de wolken, de bloemen, een vriendelijk gezicht op straat. Boeken hebben me vaak recht gehouden.

Soms vraag ik me af hoe ik het overleefd heb. Verstoten zijn door de familie, nooit welkom, niet met Kerstmis, niet met een verjaardag. Leven in onzekerheid. Ik keek echter steeds naar de kinderen en hun toekomst was mijn drijfveer, elke dag opnieuw.

Getuigenis 8

Ik ben een alleenstaande moeder met vier kinderen. Ja, ik heb een vaste job. Neen, ik heb geen alimentatie aan de vader van mijn kinderen gevraagd, omdat ik dacht: ‘Hij staat ook gedeeltelijk voor hen in’. Hij is een goede vader, ik ben een goede moeder.

Mijn rechten heb ik moeten opbouwen. Je hebt namelijk geen recht op een uitkering als je tien jaar huisvrouw geweest bent. Toen we uit elkaar gingen stond ik daar mooi, geen cent uitkering. Maar met mijn 4 kinderen deed ik wel de economie mee draaien.

Mijn rechten heb ik moeten opbouwen: je hebt namelijk geen recht op een uitkering als je tien jaar huisvrouw geweest bent. Toen we uit elkaar gingen stond ik daar mooi, geen cent uitkering

Als alleenstaande ouder slijt ik mijn dagen . Ik ben ongeveer elf uur weg van huis om een fulltime job in Brussel te kunnen beoefenen. Mijn netto inkomen bedraagt ongeveer 1.500 euro per maand en de helft van het kindergeld. Wat nu nog 200 euro is, vermits twee kinderen sinds dit jaar aan het werk zijn. Ik heb ze ook niet ten laste omdat dit een deal met mijn ex was, hij zou dan hun studies betalen.

Het is echt heel moeilijk alleen te rekenen. Ik heb dringend restauraties te doen, maar geen geld. Onlangs had ik een accreditatie als federatief fotograaf om mee naar een test-event in Rio te gaan onlangs, maar ik moest mijn onkosten zelf betalen dus heb jammer genoeg moeten passen. Ik kon het niet omdat ik aan sparen ben om mijn oudste zoon in buitenland op te zoeken. In september is het zijn diploma-uitreiking en daar wil ik bijzijn. Het is bijna tien jaar geleden dat ik nog eens een reis heb kunnen maken en zo zijn er nog talloze voorbeelden.

Naar de gewone mens wordt er vandaag niet geluisterd: je moet tegenwoordig al een beetje naam hebben als je wilt dat mensen naar je luisteren; en dan nog proberen je ze te kraken als het niet in hun kraam past.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content