‘NTGent heeft een voorzitter die nooit naar het theater gaat maar zich nu wél met het artistieke beleid gaat bemoeien’, met die boude uitspraak gooide ex-NTGent acteur Steven van Watermeulen vorige week de zoveelste knuppel in het hoenderhok.
Het Gentse stadstheater is in crisis. Toen minister van Cultuur Sven Gatz (Open VLD) tijdens de jongstleden structurele subsidieronde (in juni 2016) het NTGent een subsidiebedrag toekende dat ontoereikend was om een Europees theaterplatform uit te bouwen, dé droom van de artistiek leider Johan Simons, gaf deze laatste er de brui aan. In oktober verliet Simons het huis. Sindsdien zakte de teamspirit onder nul.
Na Simons vertrokken ook acteurs Benny Claessens en Steven van Watermeulen. Actrice Els Dottermans en dramaturg Koen Tachelet luchtten hun hart in de media. En een bende jonge Gentse theatermakers mocht onder de noemer ‘nieuwtg’ de schouwburg aan het Sint-Baafsplein drie dagen (van 12 tot 14 januari 2017) bezetten. Tijdens die driedaagse pleitten ze in een manifest voor een open, avontuurlijk huis dat vooral ván de stadsbewoners is.
Profiel van de nieuwe artistiek leider: jong en kleurrijk?
Die verzuchting wordt alvast meegenomen in het opmaken van het nieuwe profiel. Aanvankelijk zou Simons samen met zakelijk leider Kurt Melens nadenken over zijn opvolging. Maar die piste is verlaten.
We stelden het profiel zó op dat het weinig meer is dan een leeg canvas waarop de nieuwe artistieke leiding zijn of haar eigen werk kan maken.
Eind december 2016 stelde de raad van bestuur – sinds juli 2007 voorgezeten door ex-politicus Luc Van den Bossche – een adviescommissie samen. In die commissie zetelen Freddy Decreus (als afgevaardigde van de raad van bestuur), Els Dottermans, Bert Luppes en Peter Verhelst (afgevaardigden van het ensemble), dramaturg Koen Haagdorens, Steven Heene (hoofd artistiek bureau), choreograaf Alain Platel, Stine Sampers (afgevaardigde van nieuwtg), de jonge theatermaakster Britt Bakker en de Nederlandse theatermaakster met Turkse roots Ipek M. Sur. Die samenstelling van de commissie wijst er alvast op dat NTGent een artistiek leider wil die veel meer dan zijn (of haar) voorgangers theater over, voor en met alle stadsbewoners maakt, nauw overleg pleegt met de nieuwe lichting theatermakers en een intense dialoog voert met de verschillende culturen die in de Arteveldestad samenleven.
Steven Heene benadrukt dat die toekomstige artistiek leider een individu maar evengoed een collectief kan zijn. ‘En het profiel dat de adviescommissie opstelt, is geen ‘inkleuroefening’. We stelden het profiel zó op dat het weinig meer is dan een leeg canvas waarop de nieuwe artistieke leiding zijn of haar eigen werk kan maken.’
Dat profiel wordt voorgelegd aan de raad van bestuur. ‘Zo gaat dat in een stichting van openbaar nut’, aldus Heene. Over die raad van bestuur vertelde ex-NTGentacteur Steven van Watermeulen vorige week weinig goeds. In het radioprogramma Radio Kunststof op de Nederlandse zender NPO1 stelde hij onomwonden dat ‘de voorzitter nooit naar het theater gaat maar zich nu wél artistiek gaat moeien’. Hij ging zelfs een stapje verder: ‘Wat er in NTGent gebeurt, is een voorbeeld van typisch Belgische ‘gesloten deuren-politiek’.’ Vervolgens ging hij nóg verder: ‘NTGent is slachtoffer van de politieke spelletjes die in de Gentse vrijmetselarij gespeeld worden.’
Wake-up call voor raad van bestuur
Hoe kort gaat van Watermeulen hier door de bocht? Het klopt dat er vrijmetselaars in de raad van bestuur zetelen. (Die raad wordt grotendeels samengesteld vanuit de stad Gent, de Vlaamse overheid en de provincie Oost-Vlaanderen, die samen over dertien mandaten beschikken). Het klopt dat voorzitter Luc Van den Bossche een groter zakelijk dan artistiek inzicht heeft. Meer zelfs, onder zijn voorzitterschap én dankzij Kurt Melens – die sinds 2007 een uitmuntend zakelijk beleid voert – klom NTGent uit de rode cijfers en werd een financieel kerngezonde kunstenorganisatie. Maar, het klopt ook dat dit financieel gezonde huis het op artistiek vlak de laatste tijd steeds minder goed doet.
In 2005 werd Johan Simons voor het eerst aangesteld als artistiek leider en NTGent maakte de volgende jaren indruk met onder meer De asielzoeker (2005, regie Simons), Martens (2006, regie Bart Meuleman), Opening Night (2006, regie Ivo van Hove), Brief aan mijn rechter (2009, regie Simons) en Gif (2009, regie Simons). In 2010 zocht Simons de internationale regionen op en werd – door de raad van bestuur – vervangen door Wim Opbrouck die allerminst een slechte beurt maakte. Onder hem scoorde NTGent met Gardenia (2010, regie Frank Van Laecke en Alain Platel), Africa (2013, regie Peter Verhelst) en Platonov (2013, regie Luk Perceval). Na vier jaar artistiek leiderschap wilde Opbrouck zijn pijlen weer volledig op het spelen richten. Johan Simons werd teruggehaald – opnieuw door de raad van bestuur – maar wist niet te overtuigen, noch met zijn voorstellingen noch met zijn internationale plannen.
Het grootste probleem is dat de raad van bestuur de voorbije artistieke leiders aanstelde zonder dat daar een transparante selectieprocedure aan voorafging.
Werd dat artistiek probleem veroorzaakt door zogeheten ‘politieke spelletjes’ binnen de raad van bestuur? Het grootste probleem is dat de raad van bestuur de voorbije artistieke leiders aanstelde zonder dat daar een transparante selectieprocedure aan voorafging. Wanneer, bijvoorbeeld, Simons in 2015 voor een tweede keer wordt aangesteld, primeert niet zozeer het belang van het ensemble maar de (te grote) internationale ambities van Simons. Acteurs werden haast pionnen in een internationaal (schaak)spel. Het falen van Simons kan dus beschouwd worden als het falen van die ‘gesloten deuren-politiek’.
Door het oprichten van de adviescommissie breekt NTGent met die overjaarse achterkamertjespolitiek en kiest voor een transparante selectieprocedure die op twee fundamentele punten afwijkt van de methodiek die de raad van bestuur jarenlang hanteerde: het ensemble kan dankzij de commissie mee het profiel van de toekomstige leider bepalen én ‘iedereen’ kan kandideren voor de vacature. (Hiermee volgt NTGent overigens het voorbeeld van het Brusselse stadstheater KVS dat eind 2014 ook een publieke vacature voor het artistieke leiderschap uitschreef. In 2015 werd Michael De Cock aangeduid als de opvolger van Jan Goossens. De Cock startte in september 2016 en bouwt het huis sindsdien succesvol verder uit tot een open stadstheater.)
Deze week – een week later dan voorzien – maakt NTGent wellicht het door de commissie uitgetekende profiel van de toekomstige artistiek leider bekend. Uit alle kandidaturen wordt in april – mede door de raad van bestuur – de geknipte kandidaat gekozen. Eind april moet de nieuwe artistieke leiding aan de slag gaan. De eerste vergadering wordt er eentje met de raad van bestuur…
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
