Waarom walvissen aanspoelen op stranden bleef voor wetenschappers lang een raadsel. Voor het eerst is er een mogelijke oorzaak gevonden. Die komt uit het heelal.
Stelt u zich voor, u komt net de supermarkt uit en stapt naar de auto. Plots wordt het donker voor uw ogen. U bent blind. U strompelt wat rond, loopt van de parking de straat op en wordt overreden door een auto. Dat is ongeveer wat grijze walvissen meemaken tijdens een zonnestorm, zo blijkt uit een onderzoek van Duke University in de Amerikaanse staat North Carolina.
‘Zonnestormen beïnvloeden niet alleen het richtingsgevoel van de walvis maar verstoren ook zijn waarnemingsvermogen’, legt een van de onderzoekers uit. De wetenschappers onderzochten 186 gestrande walvissen. Ze ontdekten dat er dubbel zoveel walvissen aanspoelen op dagen met hoge zonneactiviteit.
Als de zon actief is, ontstaan er zonnevlekken. Dat zijn erupties op het oppervlak van de zon, waar de temperatuur ongeveer 6000 graden Celsius bedraagt. Je kunt de zwarte vlekken zelfs vanop aarde waarnemen met een telescoop.
Als een zonnestorm zich ontlaadt, komt er een gigantische hoeveelheid plasma vrij. Dat botst op het magnetisch veld dat onze planeet omringt en als een beschermend schild werkt. Als de storm heel krachtig is, kan dat schild verzwakt of zelfs verstoord worden. Ook satellieten lopen risico.
Verblindend lawaai
Voor de grijze walvis fungeert het magnetisch veld rond de aarde als kompas. Als dat veld wordt verstoord, raken de dieren de weg kwijt. Wetenschappers wisten al dat zonnestormen de zintuigen van walvissen verstoren. ‘Nu kunnen we ook aantonen dat hun zintuigen gewoon helemaal uitvallen’, aldus de onderzoeker.
Dat walvissen ‘blind’ worden tijdens een zonnestorm ligt echter niet aan de storing in het magnetisch veld zelf. De stormen veroorzaken een ultrasone ruis die het richtingsgevoel uitschakelt. Zoiets gebeurt overigens niet alleen tijdens zo’n storm. Ook de sonarapparatuur van schepen kan ‘blindheid’ bij walvissen veroorzaken.
Het onderzoek van de Amerikaanse wetenschappers is nog niet afgerond. Ze willen ook nog achterhalen welke gevolgen de stormen hebben op andere walvissoorten en hoe hun ingebouwde magnetisch kompas werkt.
Vertaald door Cynthia Van Muylder
Bron: Der Spiegel
