Jong talent: Ilke Van Tente (25) werkt aan vaccins in de vorm van een neusspray

‘Dat we vaccins toedienen via een injectie, zodat antilichamen die ons beschermen tegen virussen voornamelijk in het bloed aangemaakt worden, is eigenlijk een beetje gek’, zegt bio-ingenieur Ilke Van Tente. ‘Luchtwegvirussen komen ons lichaam immers binnen via de slijmvliezen in onze neus en mond. Het zou dus logischer zijn om het vaccin toe te dienen via een neusspray.’

Aan het Lab voor Toegepaste Microbiologie en Biotechnologie (UAntwerpen) werkt Van Tente samen met haar promotoren Sarah Lebeer en Irina Spacova precies aan die neusspray.

‘Als vaccins toegediend worden op de slijmvliezen, worden antilichamen ook direct daar aangemaakt en wordt het virus sneller geneutraliseerd’, aldus Van Tente. ‘Zo kunnen minder mensen het virus doorgeven, krijgen we minder besmettingen en een betere bescherming van kwetsbare mensen.’ Met deze vaccinatiemethode hoopt Van Tente met haar collega’s bij te dragen aan een betere bestrijding van opkomende pandemieën.

In de neusspray gebruiken jullie bacteriën om virussen te bestrijden.

Ilke Van Tente: Dat klopt. In ons onderzoek focussen we op de lactobacillen of melkzuurbacteriën. Die bacteriën zijn in en op ons lichaam aanwezig – ook in de neus, waar ze een gezondheidsbevorderende werking hebben. Dat betekent dat ze ons beschermen tegen ziekten en onze neus gezond houden. Die bacteriën gebruiken we als startpunt voor het vaccin.

Hoe werkt dat vaccin dan?

Van Tente: We zetten in op een dubbele werking. Enerzijds passen we een klein deel van het DNA van de bacteriën aan zodanig dat ze een niet-infectieus stukje van het virus kunnen produceren. Daardoor hebben ze hetzelfde effect als een klassiek vaccin. Anderzijds blijft de positieve werking van de lactobacillen behouden, en stimuleren we daarmee een gezonde neusbarrière.

Is vaccineren met een neusspray dan efficiënter dan vaccineren met een injectie?

Van Tente: Dat zal pas na klinische tests blijken. Toch zijn we ervan overtuigd dat dankzij deze vaccinatiemethode toekomstige pandemieën makkelijker onder controle gehouden zullen kunnen worden. Zo heeft deze methode niet alleen voordelen op het vlak van immuniteit, maar ook op socio-economisch gebied. Neussprays kunnen immers makkelijker toegediend worden en mogen vaak op kamertemperatuur bewaard worden.

Wachten op de volgende pandemie: het vogelgriepvirus heeft nog maar één mutatie nodig