Het einde van de neuswisser: ademtests, schreeuwcabines en snuffelhonden komen eraan

© getty
Trui Engels
Trui Engels Journalist Knack

Er breekt een zomer van festivals en vakantie in het buitenland aan, maar helaas – zolang de vaccinatiecampagne niet is afgerond – ook een van heel veel testen. Gelukkig zijn er alternatieven op komst voor dat vermaledijde wattenstaafje.

Wie zich al eens heeft laten testen op het coronavirus of zelf in de weer is geweest met een zelftest, zal het beamen: er zijn aangenamere activiteiten in het leven dan een pijnlijke wisser diep in je neus wringen.

Maar dat zou weleens tot het verleden kunnen behoren. Hoewel testen een belangrijke voorwaarde blijft om epidemieën sneller meester te zijn en de economische en maatschappelijke impact ervan te beperken, zal het testbeleid op vlak van luchtweginfecties er deze zomer mogelijk anders uitzien.

Wetenschappers en ondernemers zijn namelijk druk in de weer om alternatieven te ontwikkelen die even betrouwbaar zijn en soms zelfs sneller en goedkoper dan de standaard PCR-test, die in een labo het viraal RNA – de genetische code van het virus – detecteert.

De kans dat je nog een wisser in je neus of keel geduwd krijgt, wordt dus steeds kleiner.

Hier hangt een geurtje aan

Mensen die besmet zijn met het coronavirus, ook asymptomatische patiënten, geven specifieke vluchtige organische stoffen (VOS) af als gevolg van de strijd die hun lichaam voert tegen het virus. Die geur kan door een getrainde hond met uiterste precisie worden gedetecteerd, onafhankelijk van de hoeveelheid virale lading van de patiënt en zelfs vroeger dan een PCR-test.

Wetenschappers weten niet wat er precies in die geurstoffen zit dat bij honden de staart doet kwispelen, maar dat de mens dit niet kan ruiken, staat vast. Terwijl de menselijke neus zo’n 6 miljoen geurdetectoren bevat, zijn er dat bij de hond 300 miljoen. Honden kunnen daarom tot 100.000 keer beter ruiken dan mensen en worden vaak ingezet als drugs- en explosievenhonden.

Het einde van de neuswisser: ademtests, schreeuwcabines en snuffelhonden komen eraan
© getty

Uit Frans onderzoek blijkt dat honden covid-19 op stukjes kledij van besmette mensen met een accuraatheid van 97 procent kunnen opmerken. Ter vergelijking: de betrouwbaarheid van een PCR-test is 97,2 procent, die van een sneltest, waar gezocht wordt naar antigenen of viruseiwitten, die aan de buitenkant van het virus zitten, tussen de 58 en 77 procent.

Ook kleinschalige studies met snuffelhonden in andere landen tonen een vergelijkbaar resultaat. Of de resultaten vertaalbaar zijn naar de reële wereld, valt af te wachten.

Eerder is al gebleken dat de hondenneus – vooral van spaniëls en retrievers – ook kanker, diabetes type 1, de ziekte van Parkinson en malaria kan ontwaren. Een voordeel van de snuffelhonden is de snelheid: de diagnose wordt gesteld in minder dan een seconde. Een nadeel is dat het acht tot tien weken duurt om een covid-19-hond op te leiden.

De snuffelhonden kunnen nuttig zijn in luchthavens, treinstations en massa-evenementen waar ze snel mensen kunnen detecteren. Maar het is niet de bedoeling dat de honden de traditionele coronatesten vervangen. De persoon die er door de hond als positief wordt uitgehaald, moet nog steeds een PCR-test afleggen ter bevestiging.

Maar vormt de blootstelling aan covid-19 dan geen bedreiging voor de honden? Het is niet zo dat de honden het virus kunnen krijgen en vervolgens doorgeven. In lichaamsgeur zit immers geen virus en in tegenstelling tot nertsen en katten hebben honden niet de receptoren die het virus nodig heeft om het lichaam te infecteren. De eerder gesignaleerde gevallen van honden die besmet waren met corona zouden te wijten zijn geweest aan contaminatie op de neus van de hond.

Negatief geblazen?

Een accurate test die eveneens snel resultaten geeft, is de ademtest, die nu al op enkele plaatsen in Nederland wordt gebruikt.

Deze laagdrempelige coronatest, die onder meer ook door de universiteit van Antwerpen ontwikkeld wordt, hoeft niet afgenomen te worden door medisch geschoold personeel en detecteert de vluchtige organische stoffen in de uitgeademde lucht van een persoon zoals alcoholtests dat doen. Het ademanalyse-apparaat spoort net als snuffelhonden naar de ‘geur’ van corona via nanosensoren en artificiële intelligentie en kan eveneens worden ingezet op luchthavens en culturele evenementen. De uitslag is binnen enkele minuten bekend.

Uit klinische tests blijkt dat het accuraatheidspercentage meer dan 90 procent is. De test toont vooral goed aan dat je géén corona hebt. Een positieve ademtest moet nog steeds bevestigd worden door een PCR-test. Wie alcohol heeft gedronken moet acht uur wachten vooraleer hij de test kan afleggen.

Het voordeel van de ademtest is dat ze non-invasief is. Personen hoeven enkel te ademen in een vervangbaar mondstukje. De kans op kruisbesmetting is onbestaand omdat de ademmachine de uitgeademde lucht en eventuele speeksel afsluit.

Het einde van de neuswisser: ademtests, schreeuwcabines en snuffelhonden komen eraan
© getty

Het Leuvense onderzoekscentrum imec ontwikkelde samen met UZ Leuven een ademtest op basis van een andere technologie. Daarbij dient een persoon in te ademen in een soort van e-sigaret en vervolgens wordt het staal in een soort docking station verwerkt met PCR-analyse op basis van chiptechnologie. Dat gebeurt een stuk sneller dan in het labo. Binnen de vijf minuten is het resultaat gekend. In tegenstelling tot de PCR-test kan de imec-test wel achterhalen of je besmettelijk bent.

Imec wil de test deze zomer als proefproject inzetten op Brussels Airport. Bedoeling is om ze later ook te gebruiken voor het opsporen van influenza, RSV en tuberculose.

Schreeuw, en ik zeg of je positief bent

Een ietwat ongewone, maar eveneens snelle manier van testen is de schreeuwcabine van de Nederlandse uitvinder Peter Wees. De Quba (Quick Breath Analyzer) cabine lijkt op een telefooncel waarin je tien seconden moet schreeuwen of luid zingen. Binnen de minuut weet je of je besmettelijk bent of niet. De cabine kan zo’n 120 mensen per uur testen.

Peter Wees in zijn schreeuwcabine
Peter Wees in zijn schreeuwcabine© reuters

De schreeuwcabine geeft in 94.7 procent van de gevallen hetzelfde resultaat als PCR-testen. Een belangrijk verschil met die laatste is dat de schreeuwcabine achterhaalt of je besmettelijk bent. Een PCR-test onderzoekt alleen of je het virus hebt, maar niet of je besmettelijk bent.

De Quba zou een optie kunnen zijn op festivals en scholen. Ook niet onbelangrijk: het is niet mogelijk om het coronavirus op te lopen in de cabine.

Spugen in een buisje

De speekseltest wordt nu al gebruikt in het onderwijs. Hierbij moet een persoon speeksel via een trechter in een buisje brengen. In de buis wordt het speeksel gemengd met een reagens. Het resultaat moet wel nog door een labo onderzocht met PCR-analyse, maar de bedoeling zou toch zijn om het resultaat nog dezelfde dag te ontvangen. Voordelen zijn: het is geen invasieve methode en er is geen extra personeel nodig.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content