Een bittere pil: ultieme suikervervanger voorlopig onvindbaar

De grootste producent van suikerhoudende frisdranken die 1 miljoen dollar veil heeft voor een alternatief voor suiker? Het kan verkeren. Maar bestaat zo’n stofje wel?

De consument heeft het duidelijk gehad met suiker. De zoete verleiding, die een van de oorzaken is van de globale obesitasepidemie en van de stijging van diabetes type 2, depressie en hartaandoeningen, draagt ondertussen het aura van de baarlijke duivel met zich mee, of het nu gaat om gewone tafelsuiker of de “gezonde”, minder geraffineerde varianten zoals honing, agavesiroop of ahornsiroop.

Toch is er één iemand die de duivelse kwaliteiten van suiker toejuicht: de industrie van de suikervervangers. Ook de frisdrankenindustrie weet ondertussen de klepel hangen. Zo heeft de Europese frisdrankensector onlangs zelf het initiatief genomen om ten laatste tegen eind volgend jaar in geen enkele Europese middelbare school nog suikerhoudende frisdranken te koop aan te bieden. Ze pakt daarmee Vlaanderen in snelheid, want hier was het plan om pas tegen 2021 alles te bannen. Ten laatste eind 2018 zullen dus enkel nog dranken met geen of weinig calorieën te krijgen zijn.

Light- en suikervrije frisdrank zijn dus de toekomst, zo weet ook de grootste producent van suikerhoudende dranken, Coca-Cola. Een uitdaging, zo blijkt, want heel wat consumenten houden immers niet van de kunstmatige zoetstoffen die momenteel in de Light en Zero-versies van hun favoriete drankjes zitten.

In een wanhopige poging om daar iets aan te verhelpen, heeft Coca-Cola aangekondigd om een miljoen dollar (830.000 euro) uit te reiken aan de persoon die met een nieuwe natuurlijke caloriearme of -vrije zoetstof op de proppen komt. ‘We zijn steeds op zoek naar nieuwe en betere ingrediënten. We weten dat goede ideeën van overal kunnen komen’, zei Robert Long, adjunct-topman en verantwoordelijke innovatie in een mededeling.

Concreet heeft de frisdrankengigant op het crowdsourcingplatform HeroX een wedstrijd gelanceerd voor een natuurlijk en veilig alternatief voor suiker om te verwerken in dranken en voeding, dat laag is aan of vrij van calorieën, maar dezelfde smaak heeft als suiker.

Het is inderdaad de vraag van 1 miljoen: bestaat zo’n stofje wel? Al sinds 1963 experimenteert Coca-Cola met dieetversies van de cola. Zo werd TaB Cola, de eerste light-frisdrank van de The Coca-Cola Company, gezoet met sacharine, maar er moest op de verpakking wel vermeld worden dat sacharine ‘kanker kon veroorzaken’.

Imagoprobleem

De zoektocht naar zoetstoffen die beter smaken en veiliger zijn dat sacharine was begonnen. Want de ultieme gezonde levenswijze, namelijk ‘suikerloos’, is geen alternatief voor velen. Onze liefde voor de zoete verleiding gaat namelijk ver terug, nog vroeger dan het ontstaan van de mens. Onze voorouders leefden op een fruitrijk dieet omdat de natuurlijke suikers in fruit een goede bron van energie waren. Suiker biedt ook troost, want dingen die we graag eten, stimuleren de productie van dopamine en endorfines in onze hersenen. Het probleem van onze moderne maatschappij is echter dat we nu te veel van die energie binnenkrijgen.

Onze hersenen zijn echter te goed geprogrammeerd om zich door de smaak en de structuur van valse suikers op het verkeerde been te laten zetten. De chemische zoetstoffen doen ons volgens wetenschappelijk onderzoek zelfs nog meer verlangen naar suiker, want het is ons lichaam dat op het verkeerde been wordt gezet. Na inname van een zoet, suikerrijk voedingsmiddel treedt er immers een cascade van reacties op om de verwachte energieboost op te vangen. Het lichaam bereidt zich voor op de aanvoer van energieleverende suikers met de vrijstelling van hormonen die onder andere de spijsvertering op gang brengen. Doordat na inname van bijvoorbeeld lightfrisdranken de energietoevoer niet stijgt, raakt ons lichaam als het ware in de war en zou de drang naar zoet toenemen.

Caloriearme kunstmatige zoetstoffen zoals sacharine en aspartaam kampen daarnaast ook met een imagoprobleem omdat het niet helemaal duidelijk is hoe veilig ze nu eigenlijk echt zijn. De zoektocht naar de ultieme suikervervanger verlegt zich daarom steeds meer van het labo naar de natuur, zoals plantmoleculen. Stevia, dat zo’n 300 keer zoeter is dan suiker en momenteel gebruikt wordt in Coca-Cola Life, is er bijvoorbeeld eentje van, mogroside van de Chinese vrucht Luo han guo is het kleine broertje. Maar in tegenstelling tot wat kenners aanvankelijk hadden gehoopt, zijn stevia en consoorten nooit echt doorgebroken. Dit vanwege onder andere hun bitterheid en een nasmaakje. Maar ook factoren als hittebestendigheid en bewaarmogelijkheden spelen mee. In 2012 verwerkten wetenschappers een aminozuur uit de Sclerochiton ilicifolius, een Zuid-Afrikaanse plant, in frisdrank, maar wanneer het goedje aan zonlicht werd blootgesteld, kreeg de drank een donkergele kleur en de geur van uitwerpselen…

Wie erin slaagt om de Coca-Cola-wedstrijd te winnen met een nieuw en gezond alternatief voor suiker, kan alvast op zijn lauweren rusten. Want één ding is zeker, als het stofje al bestaat, dan zal het een van de meest waardevolle elementen op deze planeet zijn. En dan is een miljoen dollar voor de winnaar van de suikerwedstrijd een peulschil. Tot dan zullen we onze smaakpapillen moeten trainen om ook te genieten van voeding met gewoonweg… minder suiker.