De biologische wereld staat op zijn kop. Eigenschappen die tijdens een leven worden verworven, kunnen worden doorgegeven.
Het werd lang als een ketterij in de biologie beschouwd, maar de gegevens stapelen zich op dat tijdens het leven verworven eigenschappen doorgegeven kunnen worden aan de volgende generaties, ook bij mensen. Dat heeft grote gevolgen, onder meer voor de geneeskunde.
Stress
Stress kan sommige mensen een leven lang met problemen opzadelen. Problemen die zich op een bepaalde manier in, of liever: op, de genen manifesteren. Dat blijkt uit een studie gepubliceerd in het wetenschappelijke vakblad Proceedings of the National Academy of Sciences.
Wetenschappers screenden de activiteit van niet minder dan 14.000 genen – een mens heeft zo’n 20.000 genen – van honderd Amerikanen die kampten met posttraumatische stress. Ze vonden verschillen in de activiteit van genen die te maken hadden met de regulatie van het afweersysteem, maar ook van genen die instaan voor de groei van hersencellen.
De verschillen hadden betrekking op zogenaamde methylatie: het aan bepaalde stukjes van het DNA hangen van scheikundige methylgroepen, die maken dat sommige genen makkelijker toegankelijk worden en andere niet. De chemische stoffen, die als weerhaakjes aan het DNA hangen, bepalen mee wat er in bruikbare eiwitten wordt overgeschreven. Ze zijn een van de wapens uit het arsenaal van de epigenetica: een nieuwe tak in de wetenschap die onvermoede aspecten van de erfelijkheid bestudeert.
In de studie kon niet duidelijk gemaakt worden of de epigenetische verschillen oorzaak dan wel gevolg waren van de blootstelling aan stress. Maar het is niet uitgesloten dat mensen nog voor ze zelf met stress te maken krijgen, opgezadeld raken met epigenetische kenmerken die hen kwetsbaarder maken voor pijnlijke ervaringen.
9/11
Een opgemerkte studie in de Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism toonde niet alleen aan dat van 38 bestudeerde zwangere vrouwen die op 11 september 2001 in of vlakbij de Twin Towers van New York waren, de helft achteraf duidelijke tekenen van posttraumatische stress vertoonde, maar ook dat de fysiologische gevolgen daarvan merkbaar waren in de baby’s die later geboren werden.
Een vaststelling die voeding gaf aan een van de meest controversiële biologische inzichten van de laatste jaren: dat mensen prikkels uit hun eigen leven kunnen doorgeven aan hun kinderen. Wetenschappers gaan er sinds Charles Darwin van uit dat eigenschappen alleen via de tussenstap van de genetische kaart kunnen worden overgeërfd. Het idee van de Fransman Jean-Baptiste Lamarck, dat tijdens een leven verworven eigenschappen kunnen worden doorgegeven, leek al lang dood en begraven. Sinds kort wordt het, in aangepaste versie, gereanimeerd. Het lijkt de biologische wereld op zijn kop.
(DDR)
