Wetenschap Mijnbouw is de meest recente bedreiging voor de diepzee (en de geopolitieke spanning erover neemt toe)
Wetenschap Dirk Draulans’ Beestenboel: waarom de holenduif met voorsprong de discreetste is van onze duiven
Wetenschap Dirk Draulans’ Beestenboel: officieel slechts één waarneming van de schaamluis in Vlaanderen
Wetenschap Wetenschap De Einsteintelescoop: waarom België het paradepaardje van de Europese wetenschap wil bouwen ‘Wetenschappelijke innovatie op topniveau’. ‘De ene na de andere ontdekking over het heelal’. Dat wordt verwacht van de Einsteintelescoop, die vanop enkele honderden meter diepte via zwaartekrachtgolven het heelal zal bestuderen. Waar dat miljardenproject — in omvang vergelijkbaar met het CERN in Genève — gebouwd zal worden, is de grote vraag. Wordt het Sardinië, de Duitse deelstaat Saksen, of toch het drielandenpunt in Vaals, waar België, Nederland en Duitsland samenkomen? Er staat veel op het spel. ‘Je kunt je voorbereidende werk beter grondig doen.’
Wetenschap Wetenschap Nee, het monogame huwelijk zit niet in onze natuur Vandaag denken we nogal gemakkelijk dat een monogaam huwelijk in een maatschappij gerund door mannen de standaard is voor de mensheid. Dat is niet het geval. Veel seksuele diversiteit ging verloren in onze lange mars naar beschaving.
Wetenschap Wetenschap Dirk Draulans’ Beestenboel: de gestippelde mosdierslak, een van de mooiste diertjes in de Noordzee Landnaaktslakken hebben hun imago tegen omdat ze zich weleens aan moestuinen te buiten gaan. Ze zijn ook niet moeders mooisten. Zeenaaktslakken die er onderwater een vergelijkbare levensstijl op na houden, zijn dikwijls wel uitzonderlijk mooi. Ze brengen kleur in het donkere water van de Noordzee.
Wetenschap Wetenschap Baby’s kunnen meer dan we denken Met speciale onderzoekstechnieken duiken wetenschappers dieper in het gedrag van baby’s. Zo blijkt meer dan de helft van het huilgedrag van een baby genetisch bepaald te zijn.
Wetenschap Wetenschap Geneticus Maarten Larmuseau: ‘Ondoordachte DNA-verwantschapstests kunnen band tussen vader en kind breken’ Geneticus Maarten Larmuseau delft dankzij DNA diep in onze persoonlijke en historische voorgeschiedenis. ‘Het is verbazend hoe weinig sporen van inteelt we vinden.’
Wetenschap Wetenschap Jong Talent: Kristof Gladinez (33) droomt van een CurieuzeNeuzen voor afvalwater Kristof Gladinez richt zich met zijn bedrijf Olpas op innovatieve sensoren voor waterzuivering en wil zo het bewustzijn rond de waterproblematiek verhogen. ‘Ik hoop dat er dan snel de juiste maatregelen worden genomen om propere beken en rivieren te krijgen.’
Wetenschap Wetenschap Dirk Draulans’ Beestenboel: de bruine sprinkhaan kan poten loslaten als hij zich bedreigd voelt De bruine sprinkhaan is een onopvallend beestje van 1 (voor de mannetjes) tot 2 centimeter groot (voor de vrouwtjes). Hij heeft korte antennes, maar lange voorvleugels en achterpoten, zodat hij geldt als een soort die zich gemakkelijk verplaatst. In Vlaanderen wordt hij als ‘vrij algemeen’ gelabeld, in Nederland als de talrijkste sprinkhaan.
Wetenschap Wetenschap Dirk Draulans’ Beestenboel: de steltkluut broedt nu elk jaar bij ons, maar dat is niet per se goed nieuws De steltkluut moet een van de opvallendste en mooiste verschijningen in onze vogelwereld zijn.
Wetenschap Wetenschap Waarom zijn muggen zo gefascineerd door onze tenen? De meeste muggen hebben een fetisj voor onze voeten. Waarom zoemen ze dan ’s nachts rond onze oren?
Wetenschap Wetenschap Hoe zet een chilipeper uw lichaam op het verkeerde been bij hitte? Chili con carne, pittige curry met harissa,... het is geen toeval dat culturen in warme klimaten liever kruidige maaltijden op het menu zetten dan verfrissende meloenen of ijsjes.
Wetenschap Wetenschap Beschermt een bruingebrande huid tegen de zon? Nee, die mooie vakantiegloed beschermt u niet tegen zonnebrand. Dermatologen zijn het er ondertussen over eens dat het idee van een ‘basiskleurtje’ grotendeels een mythe is.
Wetenschap Wetenschap Zijn onze dromen levendiger in de zomer? In de zomer, en dan vooral tijdens de vakantie, lijken we meer en levendiger te dromen. Hoe komt dat?
Wetenschap Wetenschap Jong Talent: Floris Liekens (29) onderzoekt hoe mensen zonder verblijfsvergunning (on)veiligheid ervaren ‘Vaak worden mensen zonder papieren gezien als een groep waar we bang voor moeten zijn’, zegt criminoloog Floris Liekens. ‘Vrijwel nooit wordt de vraag gesteld hoe het zit met hun gevoelens van veiligheid en onveiligheid.’ Om dat in kaart te brengen, werkt Liekens – die verbonden is aan de Crime & Society-onderzoeksgroep van de VUB …
Wetenschap Wetenschap Dirk Draulans’ Beestenboel: ‘Voor het eerst sinds heel lang is er een levende gewone vinvis in ons deel van de Noordzee gezien’ Op 17 februari 2025 filmde een technicus van een windmolenpark in het Belgische deel van de Noordzee een voorbijzwemmende gewone vinvis. Onze Noordzee is te ondiep om een geschikt leefgebied voor de soort te zijn, maar zwervende individuen zullen er weleens passeren.
Wetenschap Wetenschap Welk ijs smelt het snelst – in een potje of in een hoorntje? Een kleine irritatie van de zomer: het ene moment is uw ijsje heerlijk likbaar, het volgende een milkshake. Bestaat daar een oplossing voor?
Wetenschap Wetenschap Zijn jagers iets te schietgraag? ‘De jacht op de vos wordt beter afgeschaft’ De natte droom van jagers is ‘predatorcontrole’: ze menen dat afschot nodig is om ‘overlast’ door roofdieren te bestrijden. Het is een dwaalgedachte.
Wetenschap Wetenschap Draagt u beter een groen of rood T-shirt als het warm is? Witte outfits zijn in de zomer een populaire vestimentaire keuze en dat is niet zonder reden. Maar waarom dragen bedoeïenen in de snikhete woestijngebieden van het Midden-Oosten en Noord-Afrika dan zwarte gewaden?
Wetenschap Wetenschap Waarom gaat de tijd sneller tijdens een hittegolf? Ziektes door oprukkende muggen, allergieën, voedselvergiftigingen, huidkanker, cataract en klimaatangst: het is weinig verrassend dat klimaatverandering invloed heeft op de volksgezondheid. Maar dat u er letterlijk grijze haren van krijgt, dat had u misschien niet verwacht.
Wetenschap Wetenschap Welke haarstijl houdt uw hoofd het koelst tijdens een hittegolf? Wapen u tegen hittegolven en neem het vakblad PNAS mee naar de kapper. Dat onderzocht de evolutie van haarstijlen en welke coupe onze hersenen het best beschermt tegen hitte.
Wetenschap Wetenschap Sandrine Moponami (32) maakt duurzame designmeubelen van gelamineerd bamboe ‘Designmeubelen focussen vaak heel erg op esthetiek’, zegt onderneemster Sandrine Moponami. ‘Voor mij moeten meubelen niet alleen mooi, maar ook duurzaam zijn.’ Met de oprichting van het meubelmerk Numaru in november vorig jaar brengt Moponami de twee eigenschappen samen. Het materiaal waarmee ze aan de slag gaat, is bamboe. ‘Al van jongs af aan wilde …
Wetenschap Wetenschap Onderzoekers van de KU Leuven vragen duidelijke Europese regels over nieuwe DNA-technologie: ‘Innovatie dreigt zich te verplaatsen naar andere landen’ Onderzoekers van de KU Leuven kunnen bananen en andere gewassen snel resistent maken tegen ziektes dankzij CRISPR-technologie. Die snelheid is cruciaal in een tijd van klimaatverandering. ‘Maar zonder aangepaste wetgeving dreigt Europa achterop te raken’, waarschuwt professor plantenbiotechniek Hervé Vanderschuren.
Wetenschap Wetenschap Dirk Draulans’ Beestenboel: ‘Twee keer raden waaraan het piemelkrieltje zijn naam te danken heeft’ Soms valt een soort uitsluitend op door de naam die ze kreeg. Dat is het geval voor het piemelkrieltje: een onooglijk zweefvliegje van amper enkele millimeters groot, dat overwegend zwart is. Het is een van de zeldzaamste van de ongeveer negen krieltjessoorten in onze contreien.
Wetenschap Wetenschap Stamcelonderzoek kan ook zonder embryo’s: ‘Sinds kort worden er zelfs embryo’s gemaakt met stamcellen’ Het onderzoek naar het gebruik van stamcellen als geneesmiddel zit in de lift. Maar concrete toepassingen stuiten geregeld op onverwachte obstakels.
Natuur Natuur ‘Verdwenen, herontdekt en opnieuw bijna uitgeroeid’: de ziekelijke verzamelzucht van een Vlaamse vlinderaar Sommige ‘vlinderliefhebbers’ deinzen er niet voor terug om exemplaren van de zeldzaamste soorten te doden voor hun eigen collectie.
Wetenschap Wetenschap Zijn cocaïne-afhankelijke fruitvliegen de oplossing tegen verslaving? ‘80 procent van onze ziektegenen zit ook in de fruitvlieg’ Wat gebeurt er als je fruitvliegen cocaïne voorschotelt? Een groep onderzoekers aan de Universiteit van Utah nam de proef op de som en constateerde dat de mens op genetisch vlak grote gelijkenissen vertoont met de fruitvlieg. En dat blijkt enorm waardevol in het onderzoek naar verslaving.
Wetenschap Wetenschap Hoe artificieel gekweekt bloed in de toekomst mensenlevens kan redden 14 juni is het Werelddag van de bloedgever en er klinkt zoals steeds één centrale boodschap: blijf doneren. Maar in de toekomst zou artificieel bloed, gemaakt uit menselijke stamcellen, de redding voor patiënten met zeldzame bloedaandoeningen kunnen zijn.
Wetenschap Wetenschap Waarom kietelen ouders hun baby? ‘Nieuw onderzoek moet inzicht geven in de werking van ons brein’ Waarom weten we na tweeduizend jaar nog altijd niet hoe kietelen werkt? We moeten het kietelonderzoek ernstiger nemen, vinden onderzoekers van het kietellab van de Radboud Universiteit in Nijmegen.
Wetenschap Wetenschap Jong talent: Hannah Davidoff (28) detecteert via sensoren agitatie bij mensen met dementie ‘Agitatie komt vaak voor bij mensen met dementie’, zegt Hannah Davidoff, die Human Health Engineering studeerde. ‘Vaak gebeurt dat omdat ze zich niet verbonden voelen met hun omgeving en omdat ze iets voelen, maar geen manier vinden om uit te drukken wat ze nodig hebben. Dat is niet alleen zwaar voor de patiënten, maar ook …
Wetenschap Wetenschap Unesco wil 10.000 handelsschepen uitrusten met technologie voor oceaanonderzoek In de aanloop naar de derde Oceaanconferentie (UNOC) van de Verenigde Naties (VN) in de Franse badstad Nice op maandag, maakt Unesco bekend dat het tegen 2035 10.000 handelsschepen wil uitrusten met sensoren. Daarmee wil de VN-organisatie het onderzoek naar de oceaan faciliteren, klinkt het zaterdag in een persbericht.
Wetenschap Wetenschap Dirk Draulans’ Beestenboel: ‘Er duiken weer blauwvintonijnen op in de Noordzee’ Tonijnen zijn een schoolvoorbeeld van het natuurlijke vernuft: een toppredator die tot 700 kilogram kan wegen.
Wetenschap Wetenschap Zwitserland legt zonnepanelen tussen treinsporen: 'De stroom kan gebruikt worden voor laadpalen voor elektrische wagens' Kun je zonnepanelen plaatsen die het uitzicht niet verstoren? Ja, als je ze tussen de treinsporen legt. In Zwitserland wordt er volop mee geëxperimenteerd.
Wetenschap Wetenschap Broes Laekeman (27) traint AI om gewassen beter te beschermen, met minder insecticiden Aan het ILVO en de UGent onderzoekt Broes Laekeman hoe telers insectenplagen vroegtijdig kunnen opsporen in hun serres. Het antwoord vindt hij in een combinatie van artificiële intelligentie en vangplaten.
Wetenschap Wetenschap Het jaar van de kwantumfysica: of hoe een kwieke honderdjarige onze toekomst onherkenbaar zal veranderen De kwantumcomputer komt eraan – en die zal de wereld veranderen. En dat allemaal dankzij een kwieke honderdjarige: de kwantumfysica.
Wetenschap Wetenschap Ruimtetelescoop James Webb maakt zijn 'diepste' beeld ooit van het heelal De James Webb-ruimtetelescoop heeft zijn voorlopig 'diepste' opname ooit gemaakt van een object in het heelal. Dat meldt het Europese ruimtevaartagentschap ESA.
Wetenschap Wetenschap Waarom een rode kleur ons alerter maakt voor gevaar Wanneer het verkeerslicht op rood springt, drukken we reflexmatig op de rem. Ook alle gevaarsborden zijn roodomrand. Waarom verbinden we die kleur instinctief met gevaar, en niet alleen in het verkeer?
Wetenschap Wetenschap Nieuwe contactlens maakt infrarood licht zichtbaar Onderzoekers ontwikkelden een nieuwe innovatieve contactlens. Die zet onzichtbaar infrarood licht om in kleuren die het menselijk oog wel kan waarnemen. Diezelfde technologie zou in de toekomst ook mensen met kleurenblindheid kunnen helpen.
Wetenschap Wetenschap Jong talent Hanna Buyssens (29) onderzoekt hoe bedrijven blockchain kunnen inzetten om duurzamer te opereren ‘Blockchain wordt vaak geassocieerd met cryptomunten en een enorm hoog energieverbruik’, zegt doctoraatsonderzoeker Hanna Buyssens. ‘Maar de technologie kan ook op andere manieren gebruikt worden, en zelfs een positieve impact hebben op de duurzaamheid van bedrijven.’
Wetenschap Wetenschap Dirk Draulans’ Beestenboel: de franjestaart kan al vliegend met zijn poten een spin uit haar web plukken De franjestaart is een middelgrote vleermuis met grote oren en een vleugelspanwijdte van zo’n 25 centimeter. Hij is in onze contreien niet echt algemeen, maar ook niet zeldzaam.
Wetenschap Wetenschap Jong talent: Jasmine De Rop (29) doet onderzoek naar biologische pesticiden ‘Ook al zijn de chemische pesticiden die we vandaag gebruiken om onze gewassen te beschermen niet meer zo schadelijk voor onze gezondheid als vroeger, toch blijft de vraag naar duurzame alternatieven sterk groeien’, zegt bio-ingenieur en pesticide-expert Jasmine De Rop.
Wetenschap Wetenschap Dirk Draulans’ Beestenboel: de reuzendolkwesp heeft onze contreien bereikt Liefst 4 centimeter groot kan ze worden, de reuzendolkwesp. Ze ziet er ook indrukwekkend uit, met haar pikzwarte lijf met vier gele vlekken of – al naargelang de positie van de vlekken – twee gele banden. Maar ondanks haar imposante uiterlijk is ze niet gevaarlijk voor de mens: ze steekt niet.
Wetenschap Wetenschap Waarom de lange kindertijd ons slimmer maakt dan onze voorgangers Paleontologen puzzelen stilaan een min of meer coherent beeld van de warrige evolutie van de mens in elkaar. De sterke groei van onze hersenen was een keerpunt.
Wetenschap Wetenschap Jong talent: Ilke Van Tente (25) werkt aan vaccins in de vorm van een neusspray ‘Dat we vaccins toedienen via een injectie, zodat antilichamen die ons beschermen tegen virussen voornamelijk in het bloed aangemaakt worden, is eigenlijk een beetje gek’, zegt bio-ingenieur Ilke Van Tente. ‘Luchtwegvirussen komen ons lichaam immers binnen via de slijmvliezen in onze neus en mond. Het zou dus logischer zijn om het vaccin toe te dienen via een neusspray.’
Wetenschap Wetenschap Dirk Draulans Beestenboel: ‘Er valt weinig lijn te trekken in de kenmerkende zang van de tjiftjaf’ Zo onopvallend de fysiek van de tjiftjaf is – een groenbruin vogeltje zonder ook maar één duidelijk herkenbaar kenmerk – zo opvallend is zijn zang. In de meeste talen is het beestje genoemd naar zijn getjif-tjaf-tjif-tjaf, met goed afgelijnde noten die op en af de toonladder gaan. Het riedeltje is een van de eerste geluiden in onze tuinen die de lente aankondigen.
Wetenschap Wetenschap Wachten op de volgende pandemie: het vogelgriepvirus heeft nog maar één mutatie nodig Het lijkt er sterk op dat de internationale wereld niet de juiste conclusies uit de coronapandemie heeft getrokken. Wanneer krijgen we de volgende crisis? En wat zal de oorzaak zijn?
Maai Mei Niet Maai Mei Niet Natuur op voorschrift: ‘Goed beheerde natuurparken redden meer mensenlevens dan dokters’ Die van ons hebben de gewoonte nog níét, maar wereldwijd schrijven steeds meer dokters hun patiënten een natuurbezoek voor. Wij legden ons oor te luisteren in Canada, dat een voortrekkersrol speelt.
