Op de Dag van de Gevangenen, 17 april, gingen volgens schattingen 1500 Palestijnse gedetineerden in hongerstaking in Israël. Ze eisen basisrechten. Maar de actie lijkt een grotere verandering aan te kondigen. De ogen zijn gericht op Marwan Barghouti die het protest startte: waarom wordt dit populaire Fatah-boegbeeld zo gevreesd?
Sommige schattingen spreken van 1000. Andere menen dat het er meer dan 1500 zijn: de Palestijnse gevangenen die op 17 april in hongerstaking gingen in de hoop enkele basisrechten in hun Israëlische cellen terug te winnen.
Hun eisen zijn eenvoudig: het installeren van publieke telefoons om contact met familie mogelijk te maken, tweemaandelijkse familiebezoeken, betere medische zorg, het recht op foto’s nemen met familie en airconditioning waar die ontbreekt. Daarnaast wordt ook de afschaffing van administratieve detentie gevraagd waarbij individuen kunnen worden opgesloten op grond van ‘geheim bewijs’ gedurende maanden tot jaren; en de stopzetting van eenzame opsluiting, die indruist tegen het internationaal recht.
Massale actie
Hongerstakingen zijn geen nieuw fenomeen. Doorheen de geschiedenis werd het ingezet als geweldloos verzet tegen een bepaald beleid en om druk uit te oefenen op de internationale gemeenschap om daar verandering in te brengen. Ook door de Palestijnen die sinds 1968 geregeld individuele hongerstakingen organiseren.
Maar een massale actie als deze – waaraan ongeveer een vijfde van de 6500 Palestijnse gevangenen in Israël vrijwillig deelnemen – is in lange tijd niet meer gezien. Begin 2017 klonk het reeds in Oost-Jeruzalem dat er ‘iets groots’ zat aan te komen in april. De actie werd gepland, onderhandeld en er werd besloten dat Marwan Barghouti (57) de hongerstaking zou leiden.
Eender wie had voor die rol aangeduid kunnen worden. Maar de keuze voor het Fatah-boegbeeld lijkt een win-winsituatie: de gevangenen zien een bekend gezicht op het protest geplakt en het deert Barghouti niet op politiek vlak.
De hongerstaking beperkt zich niet enkel tot een verhaal rond basisrechten in het kader van de Israëlische bezetting en schending van het internationaal recht. Het gaat evenzeer over de Palestijnse politiek, en het feit dat de bevolking het vertrouwen in het establishment verliest. Zowel Israël als de president van de Palestijnse Autoriteit (PA) Mahmoud Abbas (82) zien de charismatische Barghouti liever achter tralies.
Self made man
Barghouti is een self made man die actief werd als leider van de studentenbeweging – een belangrijke rol in de periode voor de Oslo-akkoorden in 1993 toen er nog niet echt sprake was van andere invloedrijke bewegingen. Net als Abbas is hij lid van Fatah, de grootste politieke partij bij de Palestijnse bevolking, maar een partij met twee kampen.
Enerzijds is er Barghouti, die erg dicht bij het volk staat: zo sloot hij zich in 2000 bij de Tweede Intifada aan. De bevolking was kwaad: de Oslo-akkoorden zouden om vrede gaan, maar vrede is vrijheid en daar stonden de vele checkpoints en grenzen haaks op. Barghouti betaalt nu de prijs voor zijn ongewapend en gewapend verzet met een levenslange celstraf op grond van vijf moorden en deelname aan een terroristische organisatie. Een straf die betwist wordt, omdat rechtszaken voor Israëlische militaire rechtbanken tijdens die periode niet erkend werden. Maar een straf die ook zijn kracht blijkt: hij heeft het respect en vertrouwen van de Palestijnen, omdat hij een van hen is.
Dat blijkt ook wanneer hij zelfs vanuit de cel verkozen werd tot parlementslid. Toen Abbas verkozen werd tot president, had Barghouti zich onthouden. Maar het is aannemelijk dat mochten er nu verkiezingen plaatsvinden, hij die absoluut zou winnen. En daar hoeft hij niet voor vrij te komen. Het feit dat Barghouti in de cel niets meer te verliezen heeft, maakt dat hij de aandacht kan richten op de essentie van weleer: rechten en vrijheid voor de Palestijnen.
Tanende populariteit Abbas
Tegenover Barghouti staat Abbas, wiens populariteit taant omdat hij vasthoudt aan het vredesproces van de Oslo-akkoorden die de Palestijnse Autoriteit mogelijk maakten. Een status quo die pijnlijk is voor de meesten, maar voordelig voor een handjevol dat het contact met de arme bevolking verliest terwijl ze ruziën over titels en geld. Abbas heeft dus heel wat te verliezen en kleurt binnen de lijntjes onder goedkeurend oog van Israël.
Onder deze president en na bijna zes weken hongerstaking is er nog geen sprake van onderhandelingen. Een pijnlijke stilte, want als er doden vallen bij geweldloos verzet, als basisrechten zelfs niet ingewilligd worden, dreigt de situatie te escaleren.
Barghouti verbindt de mensen en staat voor een nieuwe solidariteitsbeweging tegen de bezetting. Hij probeert niet vrij te komen, noch gaat dit louter over het terugbrengen van enkele basisrechten voor de gevangenen in Israëlische cellen. Gezien de huidige afkeer bij de Palestijnen voor politieke structuren, de wanhoop en het wantrouwen, wordt al snel duidelijk dat deze hongerstaking veel verder gaat dan dat en grote implicaties kan hebben.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
