Wat is Macrons vredesplan voor Gaza, waarbij België zich wil aansluiten?

België schaart zich achter het plan van de Franse president Emmanuel Macron om de Palestijnse staat te erkennen. Maar wat hoopt Macron eigenlijk te bewerkstelligen?

Wat is Macrons vredesplan voor Gaza?

Op 9 april 2025 kondigde Emmanuel Macron aan dat Frankrijk ‘in juni’ de Palestijnse staat wil erkennen. Dat moet gebeuren tijdens een conferentie in New York die Frankrijk samen met Saudi-Arabië voorzit. Ook België wil zich bij dat initiatief aansluiten. In een interview met Het Laatste Nieuws schaart premier Bart De Wever (N-VA) zich achter het plan. Volgens De Wever is Macrons voorstel een poging om ‘een duurzame oplossing’ na te streven.

Macrons idee bestaat erin om een zo groot mogelijke ‘wederzijdse erkenning’ te organiseren. Frankrijk en andere Europese landen die Palestina nog niet erkennen, zouden dat nu wel doen, en zo de Palestijnen tegemoetkomen. In ruil voor die erkenning van de Palestijnse staat – die in Israël uiterst onpopulair is – zouden verschillende Arabische landen de stap zetten om de staat Israël te erkennen. Na overleg met de Palestijnse Autoriteit op de Westelijke Jordaanoever pleitte Macron ervoor dat Hamas ontwapend wordt en het bestuur in Gaza verlaat.

Wat is Netanyahu’s plan met Gaza? ‘Israël wil de Gazastrook opdelen in aparte stadstaatjes’

Heeft het enige kans op slagen?

Martin Konecny, die als directeur van het European Middle East Project het vredesproces op de voet volgt, steunt het plan, maar betwijfelt of het een goed idee is om de Franse erkenning te linken aan een eventuele Saudische normalisering met Israël. ‘Het idee om de relaties met Palestina te normaliseren, is natuurlijk goed. Maar ik zie niet in waarom Saudi-Arabië bereid zou zijn om Israël te erkennen. Binnen de Franse diplomatie weten ze dat donders goed.’

Wederzijdse erkenning, waarbij de Arabische staten Israël erkennen en Israël finaal toelaat dat een Palestijnse staat zich vormt, is al langer de logica van het Arabische vredesinitiatief dat in 2002 werd gelanceerd. ‘Dat vredesinitiatief was al genereus voor Israël’, zegt Brigitte Herremans, Midden-Oostenkenner aan de Universiteit Gent en de Universiteit Antwerpen. ‘Israël moest zich terugtrekken uit de Palestijnse gebieden en een Palestijnse staat mogelijk maken, maar het zou in ruil wel diplomatieke erkenning krijgen en ingebed zijn in de regio. Toch heeft Israël dat altijd geweigerd. In dit voorstel lijkt het wel alsof ze die onwil van Israël als een intrinsiek gegeven beschouwen.’

Het is niet duidelijk of het Franse plan de logica van dat Arabische vredesinitiatief volgt. ‘We weten nog niet of de oprichting van een Palestijnse staat voor Frankrijk een voorwaarde is om de relaties tussen Israël en Saudi-Arabië te normaliseren,’ benadrukt Konecny.

Het korte lontje van Saudische kroonprins Mohammed bin Salman: ‘Straks komen de messen boven’

Waarom is Saudische erkenning voor Israël zo belangrijk?

In 2020 sloot Israël met behulp van de Verenigde Staten al de Abrahamakkoorden. Met die akkoorden besloten de Verenigde Arabische Emiraten, Soedan, Marokko en Bahrein hun relaties met Israël te normaliseren. Vooral de erkenning van de Emiraten is voor Israël van enorm belang. Sinds de erkenning hebben de economische relaties tussen beide landen een hoge vlucht genomen. Enkele weken voor de bloederige Hamas-aanval van 7 oktober 2023 verklaarde Mohammed bin Salman, de Saudische kroonprins, dat de normalisering met Israël elke dag dichter kwam.

Die Abrahamakkoorden versterkten de positie van Israël in de regio. Terwijl Arabische landen voorheen Israël enkel wilden erkennen in ruil voor de oprichting van een Palestijnse staat op de Westelijke Jordaanoever, Oost-Jeruzalem en Gaza, werd die logica nu doorbroken. ‘De Abrahamakkoorden zijn zeer slecht geweest voor het vredesproces’, zegt Konecny. ‘Israël kreeg de normalisering van de relaties min of meer in de schoot geworpen, zonder dat het de Palestijnen tegemoet hoefde te komen. Het zou een erg slecht idee zijn om die logica door te trekken en ook Saudi-Arabië de relaties met Israël te laten normaliseren zonder dat Israël iets in ruil hoeft te geven.’

Dat Saudi-Arabië – zoals de meerderheid van de Arabische landen – Israël niet officieel erkent, betekent overigens niet dat beide landen op voet van oorlog leven. Integendeel: achter de schermen onderhouden ze goede contacten. Toch zou de Saudische erkenning van Israël enorme wederzijdse voordelen hebben. ‘Het zou Israël nog meer vrijheid geven om zijn bezetting voort te zetten en het zou de Saudi’s op een goed blaadje brengen bij Trump’, stelt Herremans.

Finaal hangt de beslissing van Saudi-Arabië grotendeels af van Mohammed bin Salman. Die lijkt voorlopig niet van plan Israël en Amerika een dergelijke triomf te gunnen. Tegelijk zou Trumps bezoek aan Riyad volgende week wel degelijk verandering kunnen brengen.

Ondanks Gaza: waarom de Arabische landen betere relaties willen met Israël

Is het louter symbolisch om de Palestijnse staat te erkennen?

De Franse erkenning van de Palestijnse staat, eventueel gevolgd door andere Europese landen, zou voornamelijk symbolisch zijn. Maar, zo benadrukt Konecny, in diplomatie zijn symbolen belangrijk. Israël reageert in de regel kregelig op landen die de Palestijnse staat erkennen. Vorig jaar erkenden Spanje, Noorwegen, Ierland en Slovenië als eerste Europese landen al Palestina als staat.

Het heet dat Israël wanneer het over veiligheidskwesties gaat elke vorm van internationale druk negeert. Tegelijk is duidelijk dat de Israëlische maatschappij verdeeld is over het al dan niet voortzetten van de oorlog in Gaza. Uit de recentste peiling van de Israeli Voice Index blijkt dat ruim twee derde van de Israëli’s ondertussen de terugkeer van de Israëlische gijzelaars belangrijker vindt dan het verslaan van Hamas. ‘Net in zulke omstandigheden kan internationale druk de doorslag geven om de bevolking overstag te doen gaan,’ zegt Konecny.

Het gebrek aan internationale druk heeft het vredesproces in Israël ondergraven, vindt Konecny. ‘Israëlische partijen die opriepen om te stoppen met de nederzettingspolitiek hebben alle geloofwaardigheid verloren. Zij waarschuwden voor internationale repercussies, en die zijn er nooit gekomen. Dat heeft er mee voor gezorgd dat er vandaag bijna geen Israëlische partijen zijn die bereid zijn om de Palestijnen tegemoet te komen.’

Ook Herremans is ervan overtuigd dat internationale druk wel degelijk zin heeft. ‘Israël is enorm afhankelijk van de Europese Unie, zegt Herremans. ‘De EU heeft een associatieakkoord met Israël waarmee ze druk kan uitoefenen. Zeggen dat internationale druk niet werkt, is een argument van politici die hun eigen falen proberen goed te praten.’