Waarom wil de Nederlandse koninklijke familie af van Rubens?

Ludo Bekkers
Ludo Bekkers Kunst- en fotografierecensent

Veilinghuis Sotheby’s biedt eind deze maand in Londen en New York kunstvoorwerpen aan afkomstig uit de collectie van het Nederlandse Koninklijk Huis. Hebben de Oranjes, die tot de rijkste families van Europa behoren, nog wat zakgeld nodig?

Voorstudie (zwart en wit krijt op papier 49, 1×31,5 cm) van Peter Paul Rubens voor een in 1608 door hem geschilderd altaarstuk.
Voorstudie (zwart en wit krijt op papier 49, 1×31,5 cm) van Peter Paul Rubens voor een in 1608 door hem geschilderd altaarstuk.© Sotheby’s

De Nederlandse weekendkranten plaatsten het op hun voornaamste pagina’s: de koninklijke familie laat Rubens veilen, wie biedt ?

Ze maakten gewag van een veiling bij Sotheby’s deze maand in Londen en New York van enkele prachtstukken uit de verzameling van de Oranje-Nassaus. Wie de exacte eigenaars zijn blijft geheim maar de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) die de lippen stijf op elkaar hield kon niet beletten dat in de catalogus van de Londense veiling staat “property of a princess”. Er zijn elf kavels waaronder enerzijds een aantal tekeningen en anderzijds Chinees porselein en ander antiek serviesgoed en een tafeldecoratie in de vorm van glazen tulpen gemaakt door de befaamde Franse glaskunstenaar René Lalique ter gelegenheid van het huwelijk van prinses Juliana met Bernhard in 1937. Alle stukken behoorden tot de nalatenschap van de in 2004 overleden prinses Juliana. Wie de huidige eigenaars zijn wil door RVD niet gezegd worden.

Het belangrijkste stuk is zonder meer een tekening van Rubens, een voorstudie (zwart en wit krijt op papier) van het schilderij de Kruisoprichting dat in de Antwerpse O.L.Vrouw kathedraal hangt. De conservator van het Museum Boymans Van Beuningen in Rotterdam dat de grootste Rubenscollectie in Nederland bezit, erkent dat de Kruisoprichting een van Rubens meest beroemde werken is en dat maakt deze voorstudie eveneens waardevol. De geschatte opbrengst ligt tussen de 2,2 en 3,1 miljoen euro. Het is niet geweten of de stukken ook zijn aangeboden aan musea in Nederland. Ook dat blijft geheim. De meeste stukken stammen nog uit de kunstverzameling van Willem II (1792-1849) en zijn echtgenote Anna Paulowna, de dochter van de Russische tsaar Nicolaas I.

Nog even naar de Rubensschets. Die werd in 1959 nog toegeschreven aan de collectie van koningin Wilhelmina, tussen 1992 en 2000 was koningin Beatrix de eigenaar en naar verluidt hing de tekening in de jaren tachtig in het New Yorkse appartement van prinses Christina, de jongste zus van Beatrix. Er is dus nogal wat geschoven met een uniek meeesterstuk dat ook in Antwerpen te zien was tijdens een tentoonstelling in 1977 en in 2005 was het in een expo in New York waar, volgens kenners, het mooiste van het mooiste van Rubens was samengebracht.

Het is een vreemde, minstens een verontrustende manier van het Nederlandse hof om met haar kunstbezit om te gaan.

Willem draait zich om

Wat Sothebys nu aanbiedt, zijn niet de eerste restanten uit de collectie van Willem II die verkocht worden. In 1988 liet prins Bernhard al twee schilderijen uit die verzameling veilen. De opbrengst, 700.000 euro, ging niet naar het Wereld Natuurfonds zoals beloofd maar later wist een journalist uit te vissen dat de prins het geld had gebruikt voor een privéproject. Nog een andere verkoop, volgens de NRC Handelsblad, was de verkoop in 2012, door een onbekend lid van de koninklijke familie, van de Atlas Munnicks van Cleef, een map met 17e en 18e eeuwse tekeningern van de stad en de provincie Utrecht. De koper was een zakenman uit Vlissingen die later vertelde dat hij had mogen kijken in de kelder van paleis Noordeinde (de residentie van koning Willem-Alexaner en koningin Màxima) of er nog iets van zijn gading was. Omdat het hof de betrokkenen om geheimhouding had verzocht kwam die verkoop pas in 2016 aan het licht. De RVD bevestigt dat de aangeboden werken door prinses Juliana zijn nagelaten aan haar erfgenamen.

Hoe dan ook, het is een vreemde, minstens een verontrustende manier van het Nederlandse hof om met haar kunstbezit om te gaan. Moest de voorouderlijke koning Willem het weten, hij zou zich in zijn tombe omdraaien.

In België liggen de zaken wat anders. De koninklijke familie bezit, zo ver te weten, geen privécollectie maar de kunstwerken die in de paleizen hangen of staan zijn deel van het rijksbezit. De kunstwerken die door de actieve participatie van koningin Paola in het paleis in Brussel zijn gerealiseerd of aangekocht, behoren aan de staat en zijn als dusdanig door haar betaald. Het koningshuis kan er derhalve niet mee sjoemelen. De vraag is, wat Nederland betreft, of de Oranjes, die tot de rijkste families van Europa behoren, nog wat zakgeld nodig hebben?

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content