Waarom Trump vleesverwerkers verplicht weer open te gaan

De Amerikaanse president Donald Trump tekende dinsdag een decreet dat grote vleesverwerkingsbedrijven verplicht open moeten blijven, zodat de voedselvoorziening niet in gevaar komt. Wat betekent dat voor de werknemers?

Vleesverwerkingsbedrijven als Tyson en Smithfield sloten de afgelopen weken verschillende fabrieken vanwege het coronavirus. Daarmee veroorzaakten ze een enorme disruptie in de toeleveringsketen: boeren konden plotseling nergens heen met duizenden kippen, varkens en koeien. Al Van Beek, een varkenshouder in Iowa, moest het besluit nemen om 7500 drachtige varkens een abortus-middel toe te dienen, omdat hij zijn volwassen dieren nergens kwijt kon en dus geen plaats had voor de jonge biggen. Dat besluit doet Van Beek pijn, zegt hij tegen persbureau Reuters. ‘Maar ik kan nergens heen met de varkens. Wat moet ik dan doen?’

Boer Cole Trebesch uit Minnesota vertelt aan Knack dat hij geluk had. ‘In maart, net voordat de lockdown-maatregelen van kracht werden, verkochten wij onze 7000 volwassen varkens voor de marktprijs aan onze afnemer.’ Nu heeft Trebesch weer jonge biggen, die nog maanden bij hem in de stallen zullen staan.

Sinds april zijn zo’n twintig fabrieken van de grote vleesverwerkers Tyson, Smithfield, JBS en Cargill gesloten. Daarmee viel volgens analisten zo’n 25 procent van de productie weg. Volgens John Tyson, directeur van de grootste verwerker Tyson, zouden miljoenen varkens, kippen en koeien geëuthaniseerd worden als gevolg van de crisis. De karkassen van al die dieren zouden veilig geruimd moeten worden.

Tyson en andere verwerkers waren van plan 80 procent van de fabrieken te sluiten, schrijft CNN. Dat zou tot enorme tekorten geleid hebben. Daarom tekende Donald Trump dinsdag een decreet waarin hij de bedrijven oplegde open te blijven. Daarvoor beroept hij zich op de Defense Production Act, waarmee hij eerder General Motors en Philips opdroeg beademingsapparatuur te produceren.

Brandhaarden

De vleesverwerkingsbedrijven gaan nu dus weer open, of zullen toch niet sluiten. Maar dat is slechts een kant van het verhaal. Want waarom werden de fabrieken uberhaupt gesloten? Als onderdeel van de voedselketen zijn ze ‘essentieel’ en waren de fabrieken dus niet onderhevig aan lockdown-maatregelen.

De manier waarop er in de fabrieken gewerkt wordt, heeft daar veel mee te maken. Werknemers werken aan een lopende band, vaak op minder dan een meter afstand van elkaar. Er is zoveel lawaai dat als iemand naar de wc wil, hij zijn mond naast het oor van zijn manager moet houden om toestemming te vragen. Toestemming is nodig, want het werk wordt nooit stilgelegd en een werknemer kan dus niet zomaar weglopen van z’n werkplek. Een vleesverwerkingsfabriek draait continu. Een fabriek kan tot wel 10 miljoen porties rundvlees per dag leveren.

Met die werkwijze zijn de fabrieken brandhaarden voor het virus gebleken. Volgens vakbond United Food and Commercial Workers (UFCW) zijn er onder haar leden al 5000 zieken en 72 doden gevallen. Dat is inclusief fabrieksmedewerkers die in andersoortige voedselfabrieken werken. Washington Postdeed onderzoek naar vleesverwerkingsbedrijven specifiek en meldt dat daar 3300 zieken en 17 doden geteld werden.

Altijd werken

Het is niet alleen de manier waarop er in de fabrieken gewerkt wordt dat voor een gevaarlijke situatie zorgt, blijkt uit het onderzoek van de Post. Het gaat ook om de bedrijfscultuur. Uit 25 interviews met betrokkenen blijkt dat de cultuur in de fabrieken is dat je altijd doorwerkt, ook als je ziek bent. In een fabriek in Greeley, Colorado zou 64 procent van de werknemers bij covid-19 werd vastgesteld doorgewerkt hebben terwijl ze al symptomen hadden, waarmee ze een groot besmettingsgevaar voor collega’s waren.

In Sioux Falls, South Dakota zouden 890 bevestigde covid-19-gevallen gerelateerd zijn aan de Smithfield-fabriek daar. De varkensverwerkingsfabriek ging twee weken dicht om alles volledig te desinfecteren. De fabriek is verantwoordelijk voor 4 a 5 procent van het totale varkensvlees in de VS.

Sonja Johnson werkte bij een zusterfabriek in Greenfield, Indiana en weigerde begin april een verpakking met hotdogs uit Sioux Falls aan te pakken, uit angst het virus op te lopen. Daarvoor werd ze ontslagen, zegt ze tegen de krant. ‘Ze willen gewoon hun voedsel zo snel mogelijk naar binnen en weer naar buiten, wat het ook kost’, zegt ze. Smithfield ontkent dat Johnson ontslagen werd omdat zorgen uitte over covid-19.

Aansprakelijkheid

Een voedseltekort lijkt met het decreet van Trump voorlopig afgewend, maar hoe zit het nu met de veiligheid van de werknemers? Volgens het decreet zullen de fabrieken zich moeten houden aan veiligheidsrichtlijnen van het gezondheidsagentschap CDC en arbo-agentschap OSHA. Dat betekent concreet 1,80 meter afstand houden en mondmaskers voorzien. Dat laatste gebeurt nu in de meeste fabrieken sinds begin/medio april. De vakbond UFCW roept gouverneurs van staten waar de fabrieken staan verder op om zaken als testen, temperatuurmetingen en doorbetaling bij ziekte verplicht te stellen. De bedrijven geven collectief aan aan deze maatregelen te zullen voldoen.

De vraag is of Trump achter de schermen een deal heeft gesloten met de vleesverwerkers over eventuele aansprakelijkheid. Het Witte Huis gaf aan dat het contact heeft met Tyson, maar weidde er niet verder over uit. Trump had dinsdag voordat hij het decreet tekende gezegd dat het ‘aansprakelijkheidsproblemen zou oplossen’. Het decreet maakt daar nochtans geen melding van. Bloombergmeldt dat Witte Huis-advocaat Pat Cipollone met bestuurders van de vleesverwerkers om tafel heeft gezeten om te bespreken wat de bedrijven nodig hadden om fabrieken weer veilig te kunnen openen.

Ondertussen werd woensdag bekend dat de Republikeinse Senaatsvoorzitter Mitch McConnell geen nieuwe coronasteunwet wil goedkeuren zonder aansprakelijkheidsbescherming voor werkgevers die weer opengaan. Dat zou ook op de essentiële voorzieningen, waaronder nu de vleesverwerkers vallen, slaan.